А. Д. Бугубаева (жауапты редактор)

253 
Алишева Г.С , Искакова А.З 
Қарағанды қаласы, «№36 ЖББМ» КММ жанындағы шағын орталық
 
СӨЙЛЕУ ТІЛІ БҰЗЫЛҒАН БАЛАЛАРДЫ ОҚЫТУДА КОМПЬЮТЕРЛІК
ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
Компьютерлік технологиялар әрбір екінші пайдаланушының жұмыс жүйесіне мықтап 
енді. Р.Ф. Абдеев өз зерттеуінде қоғамның қазіргі даму кезеңі «ақпараттық мәдениеттің» 
қалыптасқанын көрсетеді деп атап көрсетеді. Ақпаратты құру, өңдеу және беру 
операциялардың негізгі түрлерінің біріне айналуда. Компьютерлер тікелей технологиямен 
байланысты қызметте де, басқа салаларда да қолданылады: медициналық, психологиялық, 
құқықтық және, әрине, білім беру. Компьютерлік технологияны қолдану педагогикалық 
процесті оңтайландыруға, дамуында ауытқуы бар балаларды оқытуды жекелендіруге және 
кез келген іс-әрекеттің тиімділігін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Бұл бағытта 
бірқатар зерттеушілер жұмыс істейді, мысалы, Р.Ф. Абдеев, В.П. Беспалько, Е.И. Машбитс, 
О.И. Кукушкина және т.б. [1] 
Арнайы білім беру жүйесіне компьютерлік технологияларды енгізу мәселесін 
әдістемелік мәселе ретінде Түзеу педагогикасы институты қойды. Арнайы білім беруде 
компьютерлік технологияны қолдану екі функционалдық міндетті шешумен байланысты: 
• балаларды әрекеттің жаңа құралдарын пайдалануға үйрету; 
• ауытқуларды және қалыпты емес баланың жалпы дамуын түзету үшін жаңа 
компьютерлік технологияларды қолдану. 
Басқа оқу құралдарымен салыстырғанда компьютерлік технологияның артықшылығы: 
• жеке түзету білім беру мүмкіндігінде; 
• әрбір балаға оның жеке өзі үшін білімді меңгерудің барабар қарқыны мен әдісін 
қамтамасыз ету қабілетінде; 
• дербес өндірістік қызмет мүмкіндігін көрсетуде; 
• кезеңді жүйелік көмек көрсетуде.Түрлі елдердегі коррекциялық педагогика 
саласындағы жетістіктерді талдау арнайы білім берудегі компьютерлік технологияның рөлі 
жаңа оқыту құралының дәстүрлі рөлінен асып түсетінін дәлелдеуге негіз береді. Дамуында 
кемістігі бар балалар үшін компьютерлік технология сыртқы әлеммен өзара әрекеттесу мен 
қарым-қатынасты қамтамасыз ете алатын бірегей құрал екені белгілі. [2] 
Компьютерлік технологияның арқасында мүмкін болады: 
• басқа тәсілдермен жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда баланың оқу әрекетін 
ынталандыру; 
• тек осы технологиялар негізінде ғана мүмкін болатын оқытудың жаңа «айналмалы 
жолдарын» құру; 
• даму мен оқыту арасындағы байланысты анықтау технологияларын әзірлеу; 
• дәстүрлі білім беру және түзету міндеттерін шешудің айтарлықтай тиімді жолдарын 
табу; 
• білім беруді жоғары сапалы дараландырудың жаңа жолдарын әзірлеу. 
Осыған сәйкес аспаптық типтегі мамандандырылған компьютерлік бағдарламаларды 
жасау тұжырымдамасы әзірленіп, дамуында әртүрлі ауытқулары бар балаларға арналған 
отандық бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу басталды. 
Соңғы онжылдықтарда жаңа туған нәрестелердегі физиологиялық жетілмегендік 
құбылыстары мен дамуында әртүрлі бұзылулары бар балалардың туу пайызы өсті. Демек, 
сөйлеу тілі жалпы дамымаған балалардың даму заңдылықтары мен ерекшеліктерін ескере 
отырып, мамандандырылған компьютерлік технологияларды түзету оқу-тәрбие процесінде 
қолдану коррекциялық білім берудің тиімділігін арттырады, мектеп жасына дейінгі және 
кіші мектеп оқушыларын дайындау процесін жеделдетеді. сауаттылық үшін жазбаша 
сөйлеудің қайталама бұзылыстарының пайда болуына жол бермеу, демек, әлеуметтік 

254 
дезадаптация қаупін азайту. 
Сөйлеудің 
фонетикалық 
компоненттерінің 
қалыптаспауы, 
сонымен 
қатар 
фонематикалық естудің қайталама дамымауы фонетикалық және фонематикалық 
бұзылыстарды түзетуде айтарлықтай қиындықтар тудырады. Компьютер, керісінше, 
әрекеттерді орындау және бақылау процесінде әртүрлі анализаторлық жүйелерді 
пайдалануға кең мүмкіндіктер береді. Еріксіз зейін егде жастағы мектеп жасына дейінгі 
балаларда жақсы дамыған, содан кейін бала үшін жарқын, қызықты және қолжетімді түрде 
ұсынылған оқу материалы қызығушылық тудырады және назар аударады.
Бұл жағдайда компьютерлік технологияны қолдану әсіресе орынды болады, өйткені ол 
ақпаратты тартымды түрде беруге мүмкіндік береді, бұл мазмұнды есте сақтауды тездетіп 
қана қоймай, оны мазмұнды және ұзақ мерзімді етеді. Жаңа компьютерлік технологиялар 
арнайы білім беруде, ең алдымен, ауытқушылықты түзету және қалыптан тыс балалардың 
жалпы дамуы үшін қолданылатынын айта отырып (О.И.Кукушкина, 1994, т.б.), бала мен 
компьютер арасындағы қарым-қатынас мәселесі ерекше назар аударуды қажет етеді. 
Көбінесе оның белгілі бір бұзушылықтары бар екенін түсінген бала одан ұялады, ол өзін 
келемежге немесе түсінбеуден қорқады, өзіне, қарым-қатынас қабілетіне сенімсіздік, 
қоғамнан қорқу, бұл қайтадан қарым-қатынастың бұзылуына әкеледі. Компьютермен қарым-
қатынас бала үшін біршама жеке тұлғаға айналады, ал нәресте қорықпай, әңгімелесушіге 
сенуді үйренеді.
Сонымен қатар, компьютерлік жаттығулар әртүрлі қарым-қатынас жағдайларын 
имитациялауға және бір серіктеспен диалогты балаға қажет болғанша қайталауға мүмкіндік 
береді. Мамандандырылған компьютерлік оқыту құралдарының артықшылықтарының бірі – 
олар түзететін және дамытатын компьютерлік ортаны модельдеу арқылы балалардың түзету 
сабақтарын өткізуге мотивациялық дайындығын айтарлықтай арттыра алады. Оның аясында 
бала өз қызметін өз бетінше жүзеге асырады, сол арқылы шешім қабылдау қабілетін 
дамытады, бастаған жұмысын аяғына дейін жеткізуге үйренеді.
Компьютермен қарым-қатынас жасау, алдымен ойын, содан кейін оқу әрекеті ретінде 
балалардың үлкен қызығушылығын оятады. Бұл қызығушылық танымдық мотивация, ерікті 
есте сақтау және зейін сияқты маңызды құрылымдардың қалыптасуының негізінде жатыр 
және дәл осы қасиеттер баланың мектепте оқуға психологиялық дайындығын қамтамасыз 
етеді.Компьютерді пайдалана отырып сабақ барысында балалар қиындықтарды жеңуге, өз 
әрекеттерін бақылауға, нәтижелерді бағалауға үйренеді. Осының арқасында әртүрлі әдістерді 
біріктіру арқылы мақсат қоюға, жоспарлауға және бақылауға үйрету тиімді болады. 
Компьютерлік бағдарламамен берілген проблемалық жағдайды шеше отырып, бала оң 
нәтижеге жетуге ұмтылады, өз іс-әрекетін мақсатқа бағындырады. [5] 
Осылайша, компьютерлік оқыту құралдарын пайдалану мектеп жасына дейінгі 
балаларда дербестік, байсалдылық, жинақылық, табандылық сияқты ерікті қасиеттерді 
дамытуға көмектеседі,сонымен қатар оларды эмпатияға,бағдарлама кейіпкеріне көмектесуге 
баулиды. Компьютердегі сабақтар саусақтардың ерікті моторикасын дамыту үшін үлкен 
маңызға ие, бұл әсіресе мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс істеу кезінде маңызды. 
Компьютерлік тапсырмаларды орын-дау процесінде олар қойылған тапсырмаларға сәйкес 
белгілі бір пернелерді сасаусақтарымен қалай басуды үйренуі керек, «тінтуір» 
манипуляторын пайдалану керек.
Сонымен қатар, балаларды жазуды меңгеруге дайындаудың маңызды сәті компьютерді 
пайдалану арқылы сабақтарда сәтті жүзеге асырылатын көру және мотор анализаторларының 
бірлескен үйлестірілген қызметін қалыптастыру және дамыту болып табылады. 

жүктеу/скачать 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: