А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ

3.2. Соғыс жүргізу әдіс-тәсілдері
1 4 9
көрсету әдісі де кеңінен қолданылған. Бұл тәсілді Қабанбай ба­
тыр Шаған соғысында ұтымды пайдалана білген. Онда небары 
екі мыңдық қазақ жасағы түйелерді орталарына алып, жауына өз- 
дерінің қарасын еселеп көрсеткен 399
Сонымен қатар, қазақ эскербасылары майдан даласында- 
ғы ұрыстарға жас бозбалалардан тұратын жүздіктерді де қосып 
отырған. Бұл үландардың соғыс өнеріне ерте жас кезінен бастап- 
ақ ысыла бастауы үшін қажет болған.
Бүл туралы ақын Нұрмағанбет Қосжанұлының дастанын- 
да көркем түрде баяндалады. Онда Байжан биден бата алған 
15 жастағы Сартай бала мың бозбаланы ертіп, жорыққа атта- 
нады. Жас батырдың асынғаны садақ, қорамсақтағы сы қозы 
жауырын қу жебе, қасында Дула деген ағасы бар деп суретте- 
леді 40°. Сартай батырдың кейінгі жылдардағы қоғамдағы қыз- 
меті туралы М. Тевкелевтің 1732 жылғы 6 наурыздағы жазба- 
сында ұшырасады 401
Осы тұста қазақ ж асақтарыны ң саны немесе әлеуеті ту ­
ралы бірқатар деректерді ұсынамыз. М эселен, П. Рычковтың 
дерегіне сүйенсек, Орта жүз бен Кіші ж үздің өздері кем де- 
генде 40-50 мыңдық әскери күш біріктіре алады 402. Н еплю ев 
1744 жылы 14 қаңтарда өзінің Сенатқа берген баяндам асы н- 
да, қазақтардың табиғатынан ұры сқа бейім екендігі, ерж үрек 
екендігін баяндап, Кіші жүз бен О рта ж үздің қажет болған 
жағдайда 300 мың адамға дейін әскер ш ы ғаруға қабілетті 
екендігін жэне олардың дені отты қарумен қаруланған деген 
мағлұмат жеткізеді.
Тарихи құжаттарды зерттеп, өзіндік пайымдауларын жеткізген 
кэсіби мамандар да осы деректерді растайды: «Қазақтың үш жүзі 
300-400 мың сарбаздан түратын әскер жасақтауға қабілетті екен- 
дігін көптеген тарихи материалдар растайды. Ал, жалпы алған-

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: