1 9 0
4-ТАРАУ. Батыр - элеуметтік-мәдени категория
1
2
Есентемір
Алдоңғар
Тана
Тана, Жиембет
Байбақты
Дәуқара
Масқар
Қаратай
Алаша
Байбарақ
Қызылқұрт
Жиембай, Жиембет
Шеркеш
Шағырай
Ысық
Бәйтерек
Мұндайда мынаны да ескерген жөн: кез келген бір рудың ұра-
ны болған батырдан соң уақыт өте келе әлдеқайда беделді тағы
бір атақты батыр шықса, жаңа батырдың есімі бірте-бірте ұранга
айналады да, бұрынгы ұран-есім ұмытыла бастайды. Көптеген
деректерде қазақ ру-тайпалары ұрандарының бірнеше болып кез-
десуін ескі рулық ұрандардың элі де ұмытылмагандыгымен жэне
де жаңа ұрандардың қатар қолданылуымен түсіндіреміз. М. Ты-
нышпаевтың еңбегіндегі 506 Дулат тайпасындағы Сиқым, Жаныс,
Ботбай, Шымыр руларында, Жалайыр, Арғын, Найман тайпала-
рында бірнеше ұрандардың көрсетілуі біздің осы айтқан ойлары-
мызға дэлел бола алады.
Батырлықтың тағы бір белгісі, оның батырлығының мойын-
далуының бір көрінісі - ту ұстау қүрметі. Қазақ әскері күш бірік-
тіргенде негізінен рулық-тайпалық принциптер бойынша жасақ-
талып отырғаны белгілі. Осыдан келіп ұлыстық әскер бөлімдері
құрылды. Сондықтан көшпелілердің рулық негізде кұрылган бө-
лімшелерінің көрсеткен ерліктері мен майдан даласындағы істе-
рінің бағасын алуы жэне оларды айыру үшін жеке-жеке тулары
мен таңбалары айшықталды. Жалаулардың түстері эр түрлі жа-
сыл, ашықкөк, күлгін т.б. болып келді. Ханның туы тек көрінер
көзге алып шығар биліктің рэмізі ғана емес, бүкіл әскердің, тіп-
ті әскербасының ары мен намысы болып есептелді. Бұл елдіктің
рэмізі болып табылатын ту бейбіт кезде аса сақтауда болып, тек
соғыс кезінде тана алып шыгарылды. Оны алып жүру, ұстау, сақ-
Достарыңызбен бөлісу: 
