А. М. Сманова- алматы: ҚазМемҚызПУ, 2012. 234 б
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
Сманова-А.М.-Азия-және-Африка-елдерінің-қазіргі-заман-тарихы
| Тҥркияның сыртқы саясаты.
Сыртқы саясатта Түркия- мен қарым-қатынас нашарлады, алайда екі мемлекет те НАТО құрамына кіргеннен кейін жағдайды ӛршіте алмады. 1960 жылы Кипр тәуелсіз болып жарияланды. Бірақ мұн- дағы түріктер мен гректердің қақтығысы ұзақ жылдарға дейін тоқтаған жоқ. Оны 1988 жылы Тұрғыт Озал Афинаға барып шешті. 1989 жылы КСРО-ның ыдырауы Түркияның сыртқы саяси байланысын күшейте түсті. Орта Азияда тәуелсіз мемлекеттер: Қазақстан, Ӛзбекстан, Қырғызстан және Түркіменстан пайда болып, Т.Озал осы мемлекеттердің барлығына ресми сапармен барды, ал олардың басшылары Түркияға барып байланыс орнат- 114 ты. Сонымен бірге Түркия Қара теңізі жағалауы елдерімен және Иран, Пәкістанмен де дипломатиялық байланыс орнатты. 2003 жылы Түркияның жаңа парламенті американдықтар- ға ӛз территориясындағы әскери базаны пайдалануға беруден бас тартты. Бұл Ирактағы дағдарысқа байланысты пайда болған еді. Алайда бұл ӛз кезегінде Түркияның Еуропалық Одаққа мү- ше болып кіру туралы келіссӛздеріне кедергі болуы әбден мүм- кін. Сҧрақтар мен тапсырмалар 1. Түркияда әскери үкімет қашан құрылды? 2. Қай мемлекет Мұстафа Кемальдың мемлекетін бірінші болып мойындады? 3. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Түркия қай мем- лекетке жақындайды? 4. М.Кемаль Ататүріктің ең бірінші жүргізген реформасы қай саланы қамтыды? 5. 1983 ж. қарашада Тургут Озалдың «Азаматтық үкіме- ті» қандай саясат жүргізді? 6. Түркия экономикасының дамуына не әсер етті? § 14. Иран Иран ӛте ӛркениетті ел. Олар мұнда ҮІІ ғасырда арабтар жаулап алғанға дейін ӛмір сүрді. Иранда исламның шейттік тармағы енгізілді. Бұл ағымды таратушы Мұхаммед пайғамбардың күйеу баласы - имам Әли болды. Сол кезден бастап Иран әлемдегі шейттердің орталығы- на айналды. Шейттер әлемдегі мұсылмандардың 1/10 пайызын құрайды. Ерекшелігі 12-ші имам жерге түседі деп сенеді. Ең бастысы шейттер зайырлы билікті мойындамайды. Олар заңды билік пайғамбардың тікелей ұрпағы деп мойындап, сол үшін Иранда шейттік дін бұрыннан-ақ шах билігін заңдастырды. Иранда орталық билік әрқашан да әлсіз болды. |