А. Ш. Асқарова, Г. Т. Оспанова
жүктеу/скачать 313,7 Kb. Pdf көрінісі
|
| Ключевые слова: литературная критика, критические жанры, пресса, критика, эволюция
критики, история, публицистика. Кіріспе Сын өзінің даму, қалыптасу және көрініс табу арнасы тұрғысынан журналистика саласы- мен тығыз байланыста. Әдеби сынның жеке сала ретінде жетілуі мен оның тұрақты оқырмандар ортасымен қамтамасыз етілуі журналисти- ка саласының дамуымен тікелей байланысты. Өйткені, әдеби сын көркем шығарма тәріздес жеке басылым ретінде әрекет етуі мүмкін емес, яғни, сынның негізгі көрінер арнасы – баспасөз. Бұл қажетті контексті сынға журнал, газет және қазіргі таңда интернет жасайды. Сынды тек эстетикалық құбылыс деп қана санауға болмайды. Ол сонымен қатар қоғам мен заман ыңғайына бейімделеді. Сондықтан оның қоғамдық-әлеуметтік мәні ерекше, әрі ой өсіру мен сана-сезім тәрбиелеудің құралы да болып табылады. В.Г. Белинский: «Газет-журналдың айбары да, беделі де сын екенін ұмытпайық» – деуі де содан. Баспасөз болған жерде сын бо- латыны мәлім. Ал баспасөздің жарық көруі жазба әдебиеттің тез арада өсіп, дамуына септігін тигізеді. Сондықтан жазба әдебиет болғандықтан, оған деген сыни көзқарастың болуы әбден мүмкін. Белгілі сыншы-ғалым Т. Кәкішұлы: «Қазақтың әдеби сынының туу- ына бір-бірімен іштей байланысып, бір-біріне творчестволық ықпал жасаған үш сала, атап айтқанда, қазақтың жазба әдебиеті, публици- стикасы және баспасөзі айрықша әсері еткені аян» дегеніне құлақ асқан орынды. (Kakishuly, T. 6, 2013: 248).Ғалым Д. Ысқақұлының «Сын өнері» еңбегінің «Сынның публицистикалық сипаты» тарауындағы: «...Сынның негізгі өмірі – баспасөзде. Баспасөз бар жерде әдеби сын да бар. Сынның дамуы баспасөздің дамуымен тікелей байланысты. Баспасөз жоқ кезде шын мәніндегі әдеби сын да болмайды. Баспасөз – сынның өмір сүру формасы, даму арнасы» – деп анықтама берген. (Ysqaquly D., 2001: 304). 1936 жылы В.Г. Белинский «Журнал өзінің айбыңдылығына сын алдында тәуелді. Сынсыз журнал бетсіз об- раз, тірі органикалық бірлік емес, анатомиялық құрал» деп анықтама берген екен. (Belinski B.G., 1948: 227). Қазақ журналистикасы тарихында әр жанр- дағы шығармалар жинағы болған басылым- дар көпшілік, яғни әдеби үрдістің бір шырағы тәріздес. Алғашқы шығармалар нұсқасын оқыр- ман қауым журналдардан оқиды. Журналдың энциклопедизмі әдеби-қоғамдық және ғылыми өмір дің барлық қырларын қамтиды деп айтуға бо лады. Сын әдеби үдерістің бір тамыры ретін- де газет-журнал бетінде өрістейді. Яғни, екі сала бір-бірін өз қажеттеріне қарай кеңінен қолда- нады. Сын жанрларының сыртқы формасы баспасөздікі де, ішкі мазмұнына сынның міндеті жатады. жүктеу/скачать 313,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|