Абай атындағы Қазақ
жүктеу/скачать 5,18 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйін сөздер: маман, құзірет, құзыреттілік, жоғары оқу орындары.
Техникалық прогресс пен ғылыми ақпарат көлемінің ұлғая түсуі, білім беру мекемелеріндегі білім беру мазмұнын қайта құру жəне оқу-тəрбие орындарының іс-əрекет қағидаларын қайта қарау – оқы- тушының білім беру əдісін дұрыс таңдай алуын жəне əдістерді дұрыс пайдалануын талап етеді. Жоғары оқу орындары түлектерінің құзыреттілік деңгейіндегі сəйкессіздік кəсіби маман дайын- даудың типтік жүйесі мен оның жеке шығармашылық əрекеті арасындағы алшақтықтың бар екендігін көрсетіп отыр. Жалпы алғанда маманның құзыреттілігі – оның кəсіби əрекетіндегі мəселелер мен міндеттерді табысты шеше білу қабілеттілігі ретінде анықталып, тұлғалық жəне кəсіби сапалардың бірлігі негізінде еңбек тиімділігі мен нəтижелілігін анықтауға мүмкіндік береді. А.К. Маркова болашақ мұғалімнің кəсіби құзыреттілік құрамына мыналарды жатқызады: - кəсіби білім; - кəсіби шеберлік; - кəсіби-негізгі қасиеттер, танымдық, мотивацялық сферасы; - кəсіби позициялары (тұрақты қатынас жүйесі- өзіне, əріптестеріне оның əрекетін анықтай- тындай болуы) [1]. А.Р. Фонарев зерттеулерінде кəсіби қалыптасудың сипатталған формалары іс-əрекетті орындаудың үш деңгейін қолдануды ұсынады: - орындаушылық, мұнда орындаудың үлгісі сол қалпы қайталанады, сондықтан маманға қойылатын талаптар орындауға нұсқау мен бағдарға келіп саяды; - жоспарлаушылық, бұл іс-əрекетті орындау оның құрылымының иерархиясын сақтап орындамаумен жəне орындаудың қажетті шегінен шығып кетуге талпыныс жасаумен байланысты; сондықтан «...кəсіби іс-əрекет туралы неғұрлым терең түсініктердің болу заңдылығынан адамның кəсіпке қоятын, кəсіптің адамға қоя бастайтын жаңа талаптары келіп шығады» ; - жобалаушылық, мұнда кəсіби іс-əрекеттің тұтас жүйелі құрылымы ұғынылады: сондықтан маманға қойылатын талаптар өз қажеттілігіне айналады; ал ол қажеттілік қалыптасқан кəсіби мəде- ниетке сүйенген шығармашылық арқылы қанағаттандырылады [2]. Базалық құзыреттіліктерге маманның жалпымəдени құзыреттілігі жатады. Заманауи маманды қалыптастыруда бұл құзыреттіліктің маңыздылығы келесідей көзқараспен байланысты. Бастапқыда жалпымəдени құзыреттілік базалық құзыреттіліктер құрамында кəсібилік, шеберлік, жеке шығарма- шылық жəне т.б. секілді іргелі кəсіби дайындық пен құзыреттілік ретінде қолданылды. Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(52), 2016 ж. 165 Əрбір маманның жалпымəдени даярлығының болуы болашақта арнайы кəсіби құзыреттіліктерді тіпті бір салада кəсіби əрекет түрлерін игеруіне ықпал етеді. Сонымен қатар жалпымəдени құзырет- тілік маманның кəсіби мобильділігін қалыптастырудың негізі ретінде қарастырылуы мүмкін. Яғни, жалпымəдени құзыреттілік тұлғаның мəдени кеңістіктімеңгеру тəжірибиесі, ерекешелік деңгейімен, дамумен, тəрбиелілілігімен, мəдени эталондарды танымдық, дүниетанымдық жəне кəсіби сипатта қолдана білудегі өзара байланысқан қабілет ретінде қарастырылады. В.А. Сластенин жəне И.Ф. Исаев жоғары мектепте кəсіби педагогикалық мəдениет қалыптастырудың бірнеше ұстанымдарын атайды, олар болашақ маманның кəсіби құзыреттілігін қалыптастыруда да көкейкесті болады деп есептейміз: - жоғары оқу орнындағы білім беру үдерісіне кəсіби-педагогикалық бағыттылық ұстанымы; - оқытушының инновациялық қызметке қосылуы ұстанымы; - тұлға қалыптастырудағы жүйелілік, тұлғалық-əрекеттік тұғырлардың бірлігі ұстанымы; - кəсіби өзін -өзі жетілдіру ұстанымы [3] Болашақ маманның кəсіби құзыреттіліктерін қалыптастыру əдіснамалық тұғырлармен қатар белгілі бір теориялық қағидаларға негізделеді. Оларды біз зерттелубағытына қарай:зерттеудің əдіснамасы мен əдістері, жоғары мектепте оқытудың теориясы мен технологиясы, оқыту үдерісін белсендіру, оқу үдерісін басқару, біртұтас педагогикалық үдеріс, оқыту үдерісінде педагогикалық жəне ақпараттық- коммуникациялық технологияларды қолдану, жоғары оқу орнында оқытудың технологиясы, кəсіби педагогикалық білім берудің теориясы мен практикасы, жоғары мектепте оқытудың теориялық жəне əдістемелік негіздері, жоғары білім беру жүйесін жаhандану жағдайына бейімдеу сияқты маманның кəсібиқұзыреттілігінің мəнін анықтауға негіз болған ғылыми қағидалар, зерттеулердің маңызы зор. Қазіргі кездегі құзыретті маман даярлау мақсатына жаңаша түсінікпен қарасақ, оны дамытудың басты стратегиялық бағдары - өмірге жауапкершілікпен қарайтын, дүниетанымдық мəдениеті жетіл- ген, шығармашылық ойлауға дағдыланған, іскерлік қабілеттілігі биік, гуманистік ойлауы басым, ин- новациялық ілімімен қаруланған адамгершілік қасиеттері мол білікті мамандардың жаңа ұрпағын қалыптастыру болып табылады. Еліміздің білім беру мен ғылымдағы ең, алуан түрлі жəне болашағы зор қазіргі заманғы білім беру технологиялары ендірілуде.Оқытудың кредиттік жүйесін, қашықтан оқыту формасын енгізуді, маман дайындаудың көпсатылы құрылымына көшуді, оқу үдерісінде қазіргі заманғы білім беру технология- ларын жиі қолданылуда деп айтуға болады. Сонымен оқытудың инновациялық технология түрлеріне тоқталып өтелік. Білім беру жүйесіндегі инновациялық технологиялар: жүктеу/скачать 5,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|