Абай философиясындағы адам мәселесі Жоспары: І. Кіріспе
жүктеу/скачать 10,56 Kb.
|
мутан сымбат 1505-21 абай философиясындағы адам мәселесі
|
Абай философиясындағы адам мәселесі Жоспары: І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 1. Абай философиясындағы адам мәселесі 2. Абай философиясындағы толық адам болу үшін қандай қасиеттер болу қажет. ІІІ. Қорытынды ІV. Пайдаланылған әдебиеттер Абай....Оның есімі біздің ел мен халық үшін мақтаныш сезімін тудырады. Өйткені ол – шексіз даланың ұлы, қазақ халқының ең үздік қасиеттерін бойына сіңірген, бүкіл адамзат тарихында ерекше орын алатын тұлға. Ұлы ағартушы кейінгі ұрпаққа қалдырған мұраны асыра бағалау қиын. Абайдың мұрасын ұрпақтан ұрпаққа жеткізу, басқа тілдерге аудару қажет деп ойлаймын, себебі оның шығармаларының өзектілігі қазіргі кезде де маңызды. Біріншіден, елді оның батырлары, ұлы тұлғалары біледі. Абай-Қазақстан халқы мен мәдениетін бейнелейтін тұлға Екіншіден, Абайдың өзіндік шығармашылығы көптеген ұрпақ үшін мәдени үлгі болып табылады Үшіншіден, Абай кеңестері әрдайым өзекті болады. Ұлы ақын жастарды оқуға, ғылымдарды, әртүрлі қолөнерді игеруге шақырды, өз халқының игілігі үшін адал жұмыс істеуге кеңес берді. Абай: "тек білім тірі адам. Тек білім арқылы ғасыр қозғалады! Тек білім-жүректің нұры!" Абай білімнің жоқтығы адамның жақсы өмір сүруіне мүмкіндік бермейтінін атап өтті. Оның пікірінше, адамның рухани жетілуі оның өзіне, ағартуға деген ұмтылысына байланысты. "Адам туралы білім-бұл адамзаттың өлшемі"[1]. Білім өмірге сенімді болуға, әлемді білуге, адамгершілікке, жақсылықты жаманнан ажыратуға, кемшіліктерін жеңуге көмектеседі. Абай гуманизм идеяларына үлкен мән берді. Өйткені, бұл адамның мәнін құрайтын шынайылық, адамгершілік, өзара түсіністік. Ұлы ақын ақыл-ой тәрбиесінің жастардың эстетикалық дамуы мен адамгершілік қалыптасуымен байланысын ашады. "Рухани қасиеттер, бұл адам өміріндегі ең бастысы". Абай Отанға, өз халқына деген сүйіспеншілікті, еңбексүйгіштікті, адалдықты, достықты, білімге деген ұмтылысты, басқа халықтардың мәдениетіне деген құрметті ең жақсы қасиеттер деп санады. Абай қазақ жастарын орыс мәдениеті мен орыс тілін үйренуге шақырды. 25 қара сөз: "сіз орыс тілін үйренуіңіз керек. Рухани байлық, білім, өнер және басқа да көптеген құпиялар орыс тілінде сақталады. Орыстардың жамандықтарын болдырмас үшін, олардың жетістіктерін қабылдау үшін олардың тілін үйреніп, ғылымын түсіну керек. Орыс тілі әлемге көзімізді ашады. Басқа халықтардың тілі мен мәдениетін зерттей отырып, адам олардың арасында тең болады..."[3] бұл қазіргі кезде Қазақстан үкіметі қазақ, орыс және ағылшын тілдерін үйренуге көңіл бөліп отырған кезде өте өзекті болып отыр. "Тілдердің үш тұғырлығы" мәдени жобасын іске асыру жаңартылған оқыту бағдарламасы шеңберінде қазіргі заманғы мектеп жұмысының тәжірибесінде іске асырылды. Қазіргі өмір заманауи, тез өзгеретін әлемнің шындықтарын бағдарлай алатын жан-жақты дамыған тұлғаны қалыптастыру үшін үлкен перспективалар ұсынады. Бірнеше тілді үйренудің маңыздылығын түсіндірудің қажеті жоқ. Шет тілін оқыту мәдениетаралық қарым-қатынас, мәдениеттер диалогы процесі ретінде қарастырылады, оның барысында адам шет тілі мәдениетінің элементтерін біледі және иемденеді. Жер бетінде ерекше жаратылған тіршілік иесі – адам, оның пайда болуы, әлемдегі алатын орны, қоғамды құру мен дамытудағы рөлі - адам, адамның рухани дүниесі мен танымының қабілеттері философиялық ой дамуының қай кезеңінде болмасын назардан түспегенін айтпасақ та түсінікті. Адам мәселесінің түйіні философия үшін әлі де жұмбақ. Адам мәселесіне толғанып, түйінін шешуге тырысқан, шығармалар жазған ғұламалар қаншама!? Олардың айтқан нақыл сөздері, еңбектері, қалдырған іздері үлкен мұра болып қала бермек. Мен үшін солардың ішіндегі ең ерекшесі хәкім Абай дер едім. Себебі, оның өлеңдері, қара сөздері адасқан адамға жол сілтер Темірқазық іспеттес. Абай Құнанбайұлын оқи отырып, адам – адал, қайырымды, әділетті болып қалыптасады. Оның шығармаларының негізгі мақсаты – адамға тура жолды сілтеп, жөн көрсету, өзгеге қиянат келтірмей, жақсылық жасауға ұмтылу, білім іздеп, қанағатшыл болу. Абай өз өмірін шығармашылыққа арнады. Шығармалары арқылы халқының қамын ойлайтын, кемелденген адам тәрбиелеуге арнады. Бұған оның «Атаңның баласы болма, адамның баласы бол» [2] деген сөзі дәлел. Ұлы ойшыл адамның жақсы-жаман қасиеттеріне көп көңіл болды. Адам баласын қор қылатын қасиеттерді атап көрсетті: надандық, зұлымдық, еріншектік. Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүректі адамның жақсы қасиеттерінің негізі деп білді. Осы жақсы қасиеттерді бойында ұстау үшін адам білім, ғылым іздеуі тиіс деп топшылады. Осындай нағыз Адам болудың дайын үлгісі тұрғанда, ешкімнің жаман болуға құқығы жоқ. Хәкім Абай айтып кеткен көркем мінездерді бойымызда ұстай білсек, жамандыққа бой алдырмасақ, нағыз дам бола аламыз. Қорытынды. Осылайша, Абайдың идеялары қазір бұрынғыдан да өзекті. Абай шығармашылығы терең философиялық мәнге толы. Абай бізге бағалануы керек құндылықтар туралы айтып берді. Өйткені, бұл адамның мәнін құрайтын шынайылық, адамгершілік, өзара түсіністік. Сондықтан Абай шығармашылығы уақыт сынынан өтіп, Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл әлем үшін аса құнды болды. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Абай. Шығармаларының екі томдық жинағы: Өлеңдер мен аудармалар.- Алматы: Жазушы, 2002. - 296 б. 2. Абай. Нақыл сөздер. - Алматы: Көшпенділер, 2007.- 160 б. 3. Абай. Өлеңдер, поэмалар, аудармалар мен қара сөздер. - Алматы: Жібек жолы, 2005.- 488 б. жүктеу/скачать 10,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|