дирекциондық бұрыштың шамасын есептеу:
2. Екі бастапқы қабырғалар арасындағы бұрышты есептеу:
3. АВ бастапқы пункттегі горизонталь бұрыштарды есептеу:
∆АВМ және ∆СМВ анықтайды:
= 11,70 = 175
4. ∆АВМ және ∆СМВ , анықтайды:
5. АМ және СМ дирекциондық бұрыштар мен S1, S2 қабырғалардың горизонталь ұзындықтарын табады:
= 1131,846
6. А және С нүктелеріне қатысты М нүктесінің координаталарын екі анықтайды, координат өсімшелерін есептеу:
7. Қателікті есептеу:
mm = 0,085′′
3.Құрылыс алаңының торын бөлу
Мазмұны және әдістері бойынша бөлу жұмыстары түсіру жұмыстарға қарама-қарсы болып келеді. Түсірістер кезінде ара қашықтықтар мен бұрыштар өлшенеді, ал бөлу жұмыстары кезінде оларды жергілікті жерде құрады, содықтан бөлу жұмыстары күрделі. Бөлу кезінде екі кезең болады: а) жергілікті жерде ғимараттың жалпы орналысуын анықтау үшін оның басты остерін болмысқа шығару; б) ғимаратты құру үшін деталды бөлу. Деталды бөлу жоғары дәлдікпен орындалу керек. Геодезиялық дайындық ғимараттың барлық бөлшектерін қатал байланыстыруды қамтамасыз ету керек. Сондықтан деталды бөлудің дәлдігін есептеу ең маңызды мақсат болып саналады.
Басты планды жобалаумен бір уақытта геодезиялық жұмыстар өндіріс жобасы (ГЖӨЖ) өңделеді. Жобада құрылыс алаңындағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастырудың жалпы принциптері қарастырылады: технологиялық схема, жұмыстардың күнделікті жоспары, аспатар мен жабдықтарды қолдану графиктері, есеп сметалары мен техникалы-экономикалық негіздер. Жобаға негізгі геодезиялық жұмыстарды орындау туралы мәліметтер кіреді: ғимаратты бөлу бөлу үшін тірек пландық және биіктік тораптарды құру, пунктерді бекіту, өлшемдердің керекті дәлдігі, өлшеу әдістерін таңдау, өолшемдер нәтижелерін теңестіру.
Толық бөлшектің дәлдігі бірқатар факторларға байланысты, олардың ең маңыздысы: технологиялық есептеу дәлдігі; құрылыс-монтаж жұмыстарының дәлдігі және геодезиялық бөлу дәлдігі.
Үлкен кәсіпорындарды жергілікті жерлерде жобалау және бөлу кезінде құрылыс торының элементтерін анықтаудың анағұрлым жоғары дәлдігін қамтамасыз ететін редуцирлеу тәсілін қолдану керек. Бұл жағдайда алдымен әдеттегі теодолитті жүрістің дәлдігі бар торды нақты етіп шығарады және оны уақытша белгілермен бекітеді. Содан кейін алаңда геодезиялық негіз жасайды және полигонометрия салады, нәтижесінде уақытша белгілермен бекітілген барлық пункттердің координаттарын анықтайды.
11-нұсқа
№
|
X
|
Y
|
|
|
|
|
1
|
12421.00
|
5696.00
|
13400.20
|
5092,17
|
6702.09
|
12601,12
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
800
|
600
|
114°28´00˝
|
24°28´00˝
|
12244,91
|
6475.02
|
Құрылыс торының В және С бұрыштарының координаттарын есептеу
(3.1)
(3.2)
(3.3)
(3.4)
2. Анықталған нүктедегі дирекциондық бұрыштарды есептеу
(3.5)
3. Кері бұрыштың шамасын табу
(3.6)
(3.7)
(3.8)
4. А нүктесін болмысқа шығару үшін бөлу бұрыштарын есептеу.
(3.9)
(3.10)
(3.11)
Контроль:
5. А нүктесіне дейінгі горизонталь ара қашықтықтарды есептеу
(3.12)
(3.13)
(3.14)
(3.15)
(3.16)
(3.17)
6. Ұзындықты есептеген кезде таңбаға назар аудармаймыз. А нүктесінен болмысқа шығару үшін горизонтальды шеңбердегі есептің мәні:
7. В және С нүктелерінің орындарын ауыстыру үшін бөлетін бұрыштарды есептейміз:
=
Редукциялау
1. Есептейді
Х =- (3.21)
= 12421,0012421,02´= -0.02
У = - (3.22)
У = 56965696,64´= 0.64
2. Есептейді
= arctg (3.23)
= arctg =32= 88˚12′36,32′′
== 268°12´36,32˝
3. Орнын ауыстырудың ұзындығын есептейді
= (3.24)
= = 0.640312м
= (3.25)
= = 0.640312м
= (3.26)
= = 0.6403м
= arctg (3.27)
= arctg = 2,195557= 65°30´44,60˝ (IV ширек)
= 360°-65°30`44.60``=294°29´15.40˝
= (3.28)
= =799.427м
= (3.29)
= = 799.427м
= = 799,427 м
4. Элементтерді болмысқа шығару тәсілдерінің дәлдігін бағалау
Негізгі үймереттер мен ғимараттардың жерге орналасу жағдайын және олардың көлемін, кәсіпорындар және үймереттер мен ғимараттар топтарының құрылысын салу үшін қажет құрылыс торлары, өн бойғы және көлденең өстер; қызыл сызықтар (құрылысты реттейтін басқа да сызықтар), қалалар мен поселкелерде жекелеген үймереттер салу үшін жер жағдайын және ғимараттар көлемін анықтайтын өн бойғы және көлденең өстер түрінде жасалады.
Құрылыс торы квадрат және тік бұрышты фигуралар түрінде орындалады, олар негізгі және қосымша түргнбөлінеді. Фигуралардың жан-жақтарының ұзындығының қандай болуы құрылыс алаңынан көлеміне байланысты, негізгілері -100,200,400; қосымшалары -20,30,40 метр болады.
Әдетте құрылыс торы құрылыстың бас жоспарына негізіледі және мемлекеттік геодезиялық жүйеге байланыстырылады.Ол үшін геодезиялық пункттер мен торлардың пункттері бойынша S,S,S полярлық координаталарын- және b,b,b, бұрыштарын анықтайды, осылар бойынша құрылыс салынатын жерге тордың (АВ және АС) алғы бағыттары түсіріледі. Одан кейін алғы бағыттардан барлық алаң бойынша құрылыс торы жасалады да, ол қиылысқан жерлерде жоспарлы нүктелі тұрақты белгілермен бекітіледі.
Құрылыс алаңындағы биік тірек пункттері- құрылыс реперлерімен қамтамасыз етіледі. Әдетте құрылыс реперлері ретінде құрылыс торы мен қызыл сызықтардың тірек пункттары пайдаланылады. Әрбір құрылыс реперінің биіктік белгісі кем дегенде мемлекеттік немесе жергілікті дәрежедегі геодезиялық жүйедегі екі реперден алынуы керек.
Ғимараттар остерi басты, негiзгi және аралық болып бөлiнедi. Ғимараттың басты остері болып симметрия остері саналады, олар пландар мен бөлу кұрылыс сызбаларында рим сандарымен белгіленеді. Негізгі остер ғимараттың сыртқы сұлбасын анықтайтын сызықтар, олар орыс алфавитінің бас әрiптерiмен белгіленеді. Бұл тәсiлдi құрылыс алаңында кұрылыс тор болған жағдайда қолданған лайықты. 1 нүктесін кұру үшін х, у координата осiмшiлерiн есептеу кажет:
∆X= -
|
(4.1)
|
∆Y= - Yi
|
(4.2)
|
Құрылыс торының 1-II кабырғасы бойынша соңғы нүктеде ара қашықтықты салады, теодолитпен перпендикуляр көтередi және ∆х ара қашықтығын салады, бұл кезде берілген бағыт бойынша перпендикуляр ұзындығы өлшеу аспабының ұзындығынан аспауы керек. Салынған горизонталь ара қашықтық пен бұрыштың дәлдігі келесі формула бойынша анықтауға болады:
№ нұсқа
|
|
|
d,м
|
|
|
|
|
|
|
11
|
33,5
|
10,4
|
52,7
|
45,283
|
45,300
|
5825′
|
′
|
65′
|
48,803
|
Тікбұрышты координаталар тәсілі
Ғимараттар осьтері басты, негізгі және аралық болып бөлінеді. Ғимараттың басты осьтері болып симметрия осьтері саналады, олар пландар мен бөлу құрылыс сызбаларында рим сандарымен белгіленеді. Негізгі остер – ғимараттың сыртқы сүлбесін анықтайтын сызықтар, олар орыс алфавитінің бас әріптерімен белгіленеді. Бұл тәсілді құрылыс алаңында құрылыс тор болған жағдайда қолданған лайықты. 1 нүктесін құру үшін , координата өсімшелерін есептеу қажет:
Құрылыс торының I-II қабырғасы бойынша соңғы нүктеде ара қашықтықты салады, теодолитпен перпендикуляр көтереді және ара қашықтығын салады, бұл кезде берілген бағыт бойынша перпендикуляр ұзындығы өлшеу аспабының ұзындығынан аспауы керек. Салынған горизонталь ара қашықтық пен бұрыштың дәлдігі келесі формула бойынша анықтауға болады:
= ;
=
= ,
= = 108,84431
мұндағы – бөлудің нормативті немесе жобалы дәлдігі, м.
Полярлық координаталар тәсілі
Бұл тәсілде нүктені құру полярлық бұрышты және радиус вектордың ұзындығын салу жолымен жүзеге асырылады.
Бөлудің полярлық тәсілін сызықтық және бұрыштық өлшемдерді атқаруға ыңғайлы ашық және салыстырмалы жазық жерде қолданылады. Бөлудің рұқсаттамалы қателігін келесі формулалар бойынша есептейді:
;
.
Тура бұрыштық кертпе тәсілі
Көбінесе құрылыс алаңының жағдайы өте күрделенген. Бұл тәсілдің мәні келесіден тұрады: құрылыс алаңының геодезиялық торының нүктелерінен кері геодезиялық есеп формулалары бойынша есептелген горизонталь бұрыштарды салады. Бұрыштарды құру дәлдігі келесі формула бойынша анықталады:
;
.
Пайдаланған əдебиеттер
1. Буреевич П. П., Самошкин Е. Н. Геодезия. – М.: Недра.2010. 2. Нұрпеиісова М. Б. Геодезия. Алматы. КазНТУ. 1993. 3. Қалыбеков Т. Қ. Топография негіздері. КазНТУ.2010. 4. Феодоров В. И., Шилов П. И. Инженерная геодезия. – М.: Недра.2013. 5. Поклад Г. Г. Геодезия. – М.:Недра.2012. 6. Селиханович В. Г. и др. Практикум по геодезии. – М.: Недра.2010 7. Багратуни Г. В. Инженерная геодезия. – М.: Недра.. Справочник геодезиста. Под редакцией В. Д. Большакова Г. П. – М.: Недра.1985. 9. Половцев В. В., Завражин П. В. Постройка геодезических знаков. – М. : Недра.. 10. Глотов Г. Ф. Геодезия. – М.:Стройиздат. 11. Афанасьев В. Г. Геодезия и маркшейдерское дело в транспортном строительстве – М:.Недра.1978.
Достарыңызбен бөлісу: |