Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Қарағанды Мемлекеттік Техникалық университеті
Зертханалық жұмыс №39
Тақырыбы:Уитсон көпірінің көмегімен кедергіні өлшеу.
Орындаған:БТ- 17-2 тобының
студенті Шарапат А.Ж
Қабылдаған:Алихайдарова Э.Ж
2017 Зертханалық жұмыс №39 Жұмыстың мақсаты:Тізбектей белгісіх кедергіні Уитсон көпірі әдісімен анықтау.
Қажетті құралдар:ток көзі БП(-4В),реостат-1,реохорд2,гальванометр-G,кедергілер жиынтығы3,өлшенетін-х1х2 Жұмыстың орындылуы:
3,Ом
,см
l2,см
Rx,Ом
,Ом
,Ом
Rx1
10
20
30
48
66
69
52
34
31
10830
10300
13500
11543
4257,9
11543
4257,9
х2
10
20
30
48
51
79
52
49
21
10830
19200
8100
12710
14358,99
12710
14358,99
Тізбектей
10
20
30
32
49
59
68
51
41
21250
20800
20700
21000
13958,19
21000
13958,19
Параллель
10
20
30
67
80
88
33
20
12
4900
5000
3900
4600
530333,19
4600
530333,19
Қолданған формулалар:
Бақылау сұрақтары: 1.Тұрақты электр тоғы,тоқ жүру шарттары мен параметрлері Электр тоғы уақытымен өзгермесе, тұрақты тоқ деп аталады, ал уақытымен өзгерсе, айнымалы тоқ болады. Тұрақты тоқ мағынасы, электр немесе заряд санымен анықталады, 1с өткізгіштің көлденең кесігінен өтетін:
Мұндағы q- өткізгіштің көлденең қимасы арқылы t уақыт ішінде өтетін электр заряды. Тоқ күші ампермен өлшенеді. Электр тоғы өзі өткен бет бойынша біркелкі таралмауы да мүмкін. Электр тоғы сан жағынан тоқ тығыздығы деген шамамен сипатталады. Сонымен тоқ тығыздығы деп өткізгіштің бірлік көлде- нең қимасынан өтетін тоқ күшін айтамыз:
Тоқ тығыздығы –векторлық шама.Енді тоқ күшін және оның тығыздығын өткізгіштегі зарядтардың реттелген қозғалысының жылдамдығы арқылы өрнектейік. Егер өткізгіштегі заряд тасушылар саны n және оның әрқайсысының заряды е болса, онда бірлік dt уақыт ішінде S көлденең қима арқылы зарядтар шамасы
Ал өткізгіштегі тоқ тығыздығы
Егер тоқ кез келген S тұйық контур арқылы өтсе, онда оны векторлық ағын ретінде қарастырамыз, сонда:
Тоқтың жүру шарты. Дене ішінде электр өрісі болғандықтан тоқ жүреді.
2.Өткізгіштің кедергісі: 1827 жылы неміс ғалымы Ом (1787-1854) көптеген тәжірбиелердің нәтижесінде мынадай қорытынды шығарды: тұрақты температурада (Т=const) өткізгіштің ұштарындағы кернеудің ток шамасына қатынасы әр уақытта тұрақты болады: U/I=R, мұндағы R шамасы өткізгіштің кедергісі деп аталады.Өткізгіштің кедергісі оның пішініне және мөлшеріне, сол сияқты табиғаы мен температурасына тәуелді. Осы формула арқылы кедергінің өлшем бірлігін тағайындауға болады. Кедергінің бірлігі үшін кернеуі 1В өткізгіштегі ток 1А болатын өткізгіштің кедергісі алынады. Оны Ом деп атайды. 1Ом = 1B/1A
I=U/R Бұл Ом заңының формуласы болап табылады. Сонымен ток шамасы өткізгіштің ұштарындағы кернеуге тура пропорционал да, кедергісіне кері пропорционал екен. Өткізгіштің кедергісіне кері шама өткізгіштік деп аталады: =f(U)
Кедергінің кері шамасы,яғни өткізгіштік симеспен (См)өлшенеді.
3. Металдардың электр өткізгіштік классикалық электрондық теориясы Металдардағы электр тогы дегеніміз – еркін электрондардың бірыңғай, реттелген қозғалысы, яғни кристалл торындағы иондармен байланыспаған электрондардың қозғалысы.
металдағы электр өткізгіштіктің классикалық электрондық теориясы былай болады.
- электр кедергісі.-өткізгіш ұзындығы, S-өткізгіштің келденен қимасы.
Металдағы токты еркiн электрондар туғызады. Олардың концентрациясы үлкен болады және металл атомдарының концентрациясымен бiр реттi болады.
Металдар электр өткiзгiштiгiнiң классикалық электрондық теориясының негiзiнде келесi ұйғарымдар жатады:
1) металдағы еркiн электрондар өздерiн идеал газ молекулары төрiздi ұстайды; “электрондық газ" идеал газ заңдарына бағынады;
2) ретсiз қозғалыс кезiнде еркiн электрондар өзара соқтығыспайды ( идеал газ молекулалары төрiздi), олар кристалдық торлардың иондарымен соқтығысады;
3) электрондар иондармен соқтығысқанда өздерiнiң кинетикалық энергиясын толығымен бередi.
Металдағы электрондардың реттелген қозғалысының орташа жылдамдығы өткiзгiштiң берiлген нүктесiндегi элекр өрiсiнiң кернеулiгiне пропорционал болады:
мұндағы е- электрон заряды, m- оның массасы, - тектелес екi соқтығудың арасындағы орташа уақыт (электронның еркiн жолының орташа уақыты).