Адам физиологиясы

2. Акпараттык суреттелісі - мидың белгілі бір аймағынла кескінің 
кұрастырады (соматотопия, ретинотопия).
3. Нейрондардың мамандылысы, тітіркендірістің жеке белгілерін немесе 
жиынтыгын талдайды.
4. Нейрондардың райын сақтау - эрбір эсердің жеке касиеттерін 
ажыратады.
5. Ақпаратты салалы өңдеу - мидағы орбір салада (колонка) белгілі бір 
касиетті анықтауға мамандылган нейрондардың топтасуы. Эсер етуші 
тітіркендіргіштердің ерекшеліктері, ренктерін жігі кабылдайды (дегустация).
6. Ақпаратты ұластыру (ассоциация) түрінде өңдеу - эртүрлі талда- 
ғыштардың өзара эрекеттссуі ми қыртысының ұласкан аймақтарында жүзсгс 
асады.
Бұл болмаған жағдайда көру, есту, түйсіну елестері пайда болады, 
өйткені эрбір талдағыш бір-бірінен тәуелсіз қызмет атқарады. Ми сезім 
мүшелсрінің кателіктерін түзетіп, сыртқы элемді нақтылы бейнелеугс 
мүмкіндік алады.
Бейнелерді many - талдағыштыц ең соңғы жэнс өте күрделі қызметі. Ол 
организмніц бұрын кездескен нзрселерді топқа бөліп, бейнелерді жіктеу 
кабілеті. Бұл бүрынгы сезімдік сигналдарды іріктеуші - нейрондар 
жіктегсннсн соң өңдеу негізінде жәнс оларды ажыратып, талдау жасаганнан 
кейін байқалады.
Тану амалдарыныц міндеті мида "тітірксндіргіштің үлгісін" жасап, оны 
баска көптеген ұқсас үлгілерден айыру болады. Тану үрдісі организмнің күйі 
немесе кездескен нэрселер туралы шешім қабылдаумен аякталады. Ол үшін 
нейрондардың 
белгілі 
кеңістікте 
байланысқан 
үйымдары 
(жогары 
анықтағыш) қозганда, мида сол немесе басқа бейне гуады деген ұгым бар. 
Расында, осындай тану арқасында. біз алдымыздағы адамды, естіген дауысты, 
белгілі иісті ажырата аламыз.
Тану сигналдың өзгергіштігінен тэуелсіз келеді. Біз, мэселсн, заттарды 
эртүрлі жарықта, бояуда, көлемде, ыцгайда, бағдарда жэнс көз шалымындағы 
орнына қарай жете танимыз. Сол сияқты таныс дауыс эралуан күші болса да, 
басқа дыбыстар араласса да, сөздің моні, үні мен қаркынының көптеген 
өзгерістеріне қарамастан танылады.
Бұдан талдағыштың кейбір жогары деңгсйінде сигнал бслгілсрінің 
аталған озгерістері мен тәуелсіз олардың суреттері (сезімдік бейнесі) 
көрінетіндігі белгілі болды. Бүл талдагыштың жогары деңгейінде қозу жэне 
тежелу үрдістерінің кеңістіктік-уақыттық таратылуын ұқсас кескіндейтін 
сигналдарының жиынтыгы.
Талдағыш нейрондарының өзара әрекеттесуі негізгі козу жэне тежелу 
үрдістері арқылы жүзеге асырылады.
Қозгыиітық эрекеттестік мынадай тәсілдермен болады. Біріншіден, 
эрбір нейроуның аксоны жогарыда жатқан қабатқа жеткенде бір ем^с бірнеше 
нейрон түйіспелерімен жанасын, көптеген талшыктарға бөлінеді (57-сурет).

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: