Адам физиологиясы
а у ы р сы н у ай м ак тар ы (И .Н . Ф и л и м о н о в б о й ы н ш а )
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7 ж э н е 8 - бау ы р ; 9 - қары н; 10 - ж ы н ы с, н е с е п ж ү й е с і.
| а у ы р сы н у ай м ак тар ы (И .Н . Ф и л и м о н о в б о й ы н ш а ).
I- о к п е ж э н е б р о н х т а р ; 2 - ж ү р ек ; 3 - іш ек; 4 - қуык; 5 - н есеп а г а р ; 6 - б ү й р ек ; 7 ж э н е 8 - бау ы р ; 9 - қары н; 10 - ж ы н ы с, н е с е п ж ү й е с і. Аналгезия жүйесі. Организмде ауырсыну жүйесімен катар, ауыртатын сезімді басатын аналгезия немесе антиноцицептік құрыдлымдары болады. Аналгезия жүйесі нейрондар тобынан тұрады. Олар ауырсыну ақпаратын жеткізетін сезу жүйелерінің эртүрлі деңгейінің іс-эрекетін тежейді немесе мүлдем жояды. Сондықтан ауырсыну түйсіктерін азайту немесс жою үшін клиникада көптегсн арнайы
заттарды (аналгетиктср, ансстстиктср, наркотиктер) пайдаланады. Мұндай арнамалы заттрадың көбі аналгезия жүйесінің талшықтары ұшында ағзалар мен тіндердің әрекеттері кезінде түзіледі. Олардың ішінде серотонин, норадреналин, дофамин орталык ауырсыну жүйесінде нсйрондарды байланыстырушы (нсйротрансмиттсрі) рстінде әрекет жасайды. Осы сияқты мидың ауырсыну жүйелерінде түзілетін ацетилхолин, адреналин, глицин, ГАМҚ жэне глютамат жүйке реттеуші (нейрорегулятор) болып саналады. Аналгезия жүйесінің өте белсенді заттары - нейропептидтер табылды. Оларды ауырсынуға байланысты үш топқа бөледі. Біріншісі, мидың апиын кабылдағыштарымен эрекеттесетін - энкефалин, эндорфин, динорфин. Екінші топка кантамырлары мен ішкі ағзалардың бірыңғай салалы еттеріне анык эсер ететін
нейропептидтер жатады.
үшінші топ
- гипоталамустың нсйрогормондары - вазо-прсссин, окситоцин, соматостатин, нсйротснзиннсн тұрады.
Бүл эндогендік (ішкітекті) аналгезия жүйелері басқа жүйелермен бірігіп эрекеттесіп, ноцицептік түрткілердін жағымсыз эрекеттерін тежеп отырады. Сонымен біргс олар эртүрлі ауырсыну рсфлекстерін мидың эмоциялык жэне стресс әсерленісін камтамасыз етеді. Сондықтан бүл заттар қазіргі кезде жүйке-психнка ауруларын нәтижелі емдеу үшін жиі қолданылады.
|