Адам физиологиясы

Жыныскерлік психика даму барысында бірнеше кезеңнен өтеді.

Осы кезеңдерде адамның жыныстык қасиеггері:  1) жыныстық сана сезім; 

2)  жыныстык  мэнді  қылықтар;  3)  жыныстық  бағдарланыс  қалыптасады.  Бұл 

кезеңдер жеке даму - онтогенез кезеңдеріне сай келеді.

Туылғанға  дейінгі  кезеңде  жыныс  мүшелері,  бездері  оларға  жауапты 

мидың  құрылымдары  жетіледі.  құрсактағы  дамудың  6-32  аптасы  аумалы 

немесе дағдарыс  кезеңі деп аталады.

Бейтарап  кезеңде (1-7  жас) жыныстык сана сезім:  өзінің  қандай жыныска 

тэн  екенін  түсіну,  жыныс  белгілеріне  қызығып  қарау,  олармен  танысу 

байқалады.  Мұның аумалы сәті 2-4 жаста кездеседі.

Балаңдық  кезеңде  (7-1  3  жас)  жыныстык  мэнді  ойындар,  қылықтар 

жасалады.  Оның дағдарыс кезеңі  7-8 жаста байқалады.

Балиғаттық  кезең  (12-18  жас)  жыныстык  жетілудің  багдарланысын 

калыптастырады.  Мұның бірінші сатысында құрғак ғашықтық пен  қүштарлық 

(шексіз  қадірлеу,  жагыну,  сырттай  сүю,  армандау  жэне  киял)  байқалады. 

Екінші  сатысында  эротикалык  кұштарлык  (еркелсту,  ойнату,  аялау) 

калыптасады.  Ал  үшінніі  сатысында  жыныстық  (сексуальды)  қиялдар  орын 

алады.  Бұл кезецде аумалы жағдай  12-15  жаста болады.

Өтпелі  жыныскерлік  (16-26  жас)  кезеңінде  жыныстык  құштарлык 

аяқталып,  тұракты жыныстык өмір басталады.  Оның тоқырауы  (абстиненция) 

жэне  қол  арамдау  (мастурбация)  кездері  араласа  кездеседі.  Өтпслі  кезеңнің 

аумалы  кезендері  16-24 жаста байқалады.

Кемел  жыныскерлік  кезен (26-55  жас) -  психосексуальды  даму  аякталған 

жэне  түракталған  кезең.  Әйелдерде  омір  бойы  аналык  инстинкт  баска 

жыныстык  қүштарлықтардан  тым  басым  болады.  Сондыктан  мүндай 

күштарлык  (жақындықка  құмарту  ,  оргазм)  әйелдердің  тұрақты  жыныстық 

өмірінде  балалы  болғаннан  кейін  көрінеді.  Жыныскерліктін  шыцы  эйелдерде 

35-40  жаста,  ерлерде  20-жасқа  дейін  байқалады.  Инволюциялык  кезеңде 

(51-70  жас)  жыныскерлік  төмендеп,  құштарлык  азаяды,  сснеді.  Мұнда 

дағдарыс кездері 51-60 жаста орын алады.

Жыныскерлік  багдарланыс:  өзі  жыныстас  (гомосексуализм),  озге 

жыныстас  (гетеросексуализм),  аралас  (бисексуализм)  түрінде  қалыптасады, 

Мұның  бірнеше  теориясы  бар:  1)  генетикалық  теория  дүние  жүзі

адамдардың  2%-і,  осы  өзі  жыныстас  бағдармен  туады.  Олар  жыныстык 

катынастың  баска  түрін  қабыл  алмайды.  2)  эндокриндік  қагида  бойынша 

қүрсақтағы  даму  барысының  4  айлығында  ерлердің  (андрогендер)  немесе 

әйелдердің  (эстрогендер)  гормоңдары  басым  болуы  сэйкес  жыныскерлік 

багдарды  калыптастыруы  мүмкін;  3)  жүйелік  теория  бойынша  мидың 

жыныскерлікке  жауапты  кұрылымдарының  зақымдануы,  бұзылуы,  уытты 

жэне  есірткі  заттармен,  дэрі-дэрмекпен  улануы  жыныстык  бағдарды 

өзгертеді;  4)  әлеуметтік  теория  бойынша  бір  гегік  жынысты  адамдардың 

ұзақ  уақьгг  окшаулануға  мэжбүр  болуы,  элеуметгік  орта,  бір  жақты  тәрбие 

жыныскерліктің  әртүрлі  бағытын  қалыитастырады.  Мұндай  мэселелерге  эр 

елде мемлекеттік саясат, коғами көзқарас эртүрлі  қалыптасқан.

576

Адамның  жыныстық  (ссксуалдык)  мінез-құлығы  нақтылы  өлеуметтік 

ортада  калыптасады.  Сондыктан  жас  өспірімдерді  жыныстық  дұрыс 

торбиелеу  -  маңызды  міндет.  Онын  максаты  -  өскелең  ұрпақты  еңбек  пен 

қогамдык  эрекетке  ғана  емес,  сонымен  бірге  жеке  және  жанұялык  өмірге 

даярлау.

___

24-тарау.  САЛАУАТТЫ  ӨМІР САЛТЫНЫҢ 

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: