Адам құқығы мен
бостандығы – мемлекеттің
негізгі тірегі.
Ой шақыру
1.Адам құқығы дегенді қалай түсінесің?
2.Құқық және бостандық ұғымдарының арасында қандай байланыс бар?
3.Адам құқықтары жалпыға ортақ дегенді қалай түсіндіресің?
«Адам кұкығы бала құқығын қорғаудан басталады» дейді.Иә, шынында, бала дүниеге келген сәтінен-ак өзінің құқығына ие болады. Казакстан Республикасынын Конституциясының бірінші бабында «Казакстан Республикасының ен кымбат қазынасы - адам, оның өмірі, құкығы мен бостандығы» деп айтылған.
Мемлекеттік биліктін бастауы - халык. Яғни адам өзінің ойын, пікірін еркін айтуға да құқылы.Әр елде негізгі заңдары, басты, адам мен азаматтардың өмір сүруін қамтамасыз ету ушін зандылыктар болуы керек.Қазақ елін ерте заманнан бері хандар баскарып, Тәуке ханның «Жеті жарғысы», Есім ханның «Ескі жолы», Касым ханнын «Қаска жолы» сияқты заңдар шығарған. Ал казіргі таңда елімізде талай өзгерістер болып жатыр.
Адам құкығына байланысты Конституция 1935 жылы 30- тамызда референдумда бекітілген болатын. Белгілі заңгер ғалым А. К.Котов былай деп айткан: «Жалпы социологиялык категория «адам құқығы» мен мемлекеттик құқықтық ұйым «азамат құкығының» байланыста болуы - табиғи жагдай. Олардың арасындағы айырмашылык - адам құқығы мемлекеттік құқықтың мойындауынан тыс бола береді.Олар дуниежузілік қауымдастықпен гуманистик құндылық ретінде мойындалған. Негізінде, адам құкығын сыйлайтын мемлекет олардың негізгілерін өз Конституцияларында бекітеді, сонымен қатар күнделікті заңнамаларда тәптіштейді». Осы сөзден әрбір « елдің адамы, азаматы өзінің құқығы мен міндетін білу кажет» деген корытынды шыгаруга болады.Кез келген азамат өз елінің құқығын білу кажет. Себебі заңдарды, құқықтарды,міндеттерді білген азамат, мемлекеттік құқыктардын не екенін түсініп, заңдарды орындайды. Бірақ оның барлығын толық білу ушін, тек қана бойында жауапкершілік болғаны абзал.Ата заңның баптарын жүректен өткізетін болса, сол адам өз құқығын дұрыс біліп, қорғай алмақ, қорғана алмақ!
Көтерілген мәселе бойынша кластер құрыңдар.
1-топ тапсырмасы.
1-тапсырма
Көтерілген мәселені SWOT әдісімен талда.
S- мықты жағы
W-әлсіз жағы
O-мүмкіндіктер
T-қауіп-қатерлер
2-топ тапсырмасы.
Мәселеге сәйкес мақал-мәтелдерді тауып, мағынасын ашыңдар.
3-топ тапсырмасы
2-тапсырма.Тақырып бойынша сұрақ-жауап ретінде диалог құрыңдар.
1.Өзі ешкімге соқтықпайды және ит баласына жібімейді. 2.Бір мезгілде қу шөмшектер дыбысы келді де, бірдеме қасына тасырлатып жетіп келді. 3.Ертеңіне жат иістер шықты, алыстан әлдеқандай дабырлаған дауыстар естілді. 4.Әншінің әрі дауысы жағымды, әрі әні сазды екен. 5.Құрылыс жұмысы басталды әрі құрылысшыларды орналастыру керек. 6.Мен өзімді-өзім ұмыттым және көңілім шалықтап әлдеқайда алып-ұшып кеткен сияқты. 3-тапсырма.Мәтіннен құрмалас сөйлемді табыңдар.Оларды түрлеріне қарай ажыратып, синтактистік талдау жасаңдар.