Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі

дошман қазақ тіліндегі жалғасында ауызекі сөйлеу тіліне тән, пейоративті коннотациясы айқын лексикалық бірліктермен (күндес, жұлын

жүктеу/скачать 2,63 Mb.

Pdf көрінісі

бет	70/136
Дата	10.12.2023
өлшемі	2,63 Mb.
	#135603

1 ... 66 67 68 69 70 71 72 73 ... 136

Байланысты:
Adilova korkem matin

Ауылым бүгін – күңгір, күрсін, зар, уайым

дошман
қазақ тіліндегі жалғасында ауызекі сөйлеу тіліне тән,
пейоративті коннотациясы айқын лексикалық бірліктермен
(күндес, жұлын
құрт, бейшара, сорлы)
вербалданып, парадигматикалық, синтагматикалық
байланыстары арқылы мүлде жаңа семантика тудырады. Бәйіттегі кесімді
жақтырмау, қабылдамау қазақ ақынының контексінде екіұдай көзқараспен –
таңғалу және шарасыздықпен - алмасады, яғни екі мәтіннің модальділігі екі
түрлі. Жалғастыру негізінде туындаған бұл интертекст өлеңді қазақ ақынының
реинтерпретациясы деп түсінуге болады.
Ал мына өлең – жалғастыру-түсініктеменің үлгісі:
Авыз ачып сөйләрге тел қайрадым,
Өйрәнчек бала коштай, баш сайравым.
Дәрдмәнд.
Тілді безеп, айтар сөзді сайладым.
Бала тоты болып алғаш сайрауым.
Не деп бірақ сайрар екем, - білмеймін:
Ауылым бүгін – күңгір, күрсін, зар, уайым
.
Көріп жатыр. Алып жатыр барлығын.
Күбір, сыбыр, қорқу, үрку - әр күнім.
Етек жиып, ес білгеннен түсіндім
Тағдырымның тапшы, талқы, тарлығын.
Енді ғана айтуға оны пұрсат бар
(Ұзағынан, ұзағынан, о Жаббар!)
Жау атанды жазықсыздан-жазықсыз
Көрбақтарға қор боп сорбақ, боздақтар.
Жатыр қанша тарландар мен бағландар –
Топырақ жетпей, тоңға оранып қалғандар;
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У

89
Үн үзіліп, жыр жоғалып, ми қурап
Жатыр, жатыр қанша маңғаз Мағжандар!
Әкем жатыр, атам жатыр, нағашым...
Енді қалай қайта қазып аласың!
Қарғамаса, сілемесе болды ғой,
Сол тар кездің қол көтергіш баласын.
«Мәңгі-бақи жаса, жаса, Қолбасшы!»
Өлеңімнің сөзі еді бұл алғашқы,
Білмеппін ғой әр сөзіме бірақ та
Сұмдық іздеп сұқтанарын албасты.
Сұм мен сұмдық... Көрдім қилы қиынын,
Сондықтан да жүрдім солғын, бұйығы.
Қорықтым да қоқан-лоқы қоқидан,
Ұрандарға Құран-жырдай ұйыдым.
Жасымда мен солай жырлай бастағам,
Ұрлағам жоқ, көшіргем жоқ басқадан.
Ұлтым жайлы бірақ бір сөз айтпаған
Бұл қазақта бар ма мендей қасқа адам?!
Өлеңнің алғашқы шумағында бәйіттегі қимыл атауының грамматикалық
категорияларын кезектестіру арқылы мәтін континуумын көрсетеді. Ақын
өміріндегі кеңістік пен уақытты тоғыстыратын

жүктеу/скачать 2,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 66 67 68 69 70 71 72 73 ... 136