Жай (негізгі) шырай заттың белгісін, түсін (түрін), сапасын, көлемін, салмағын, аумағын, тағы бас- қа сондай негізгі сын-сипаттарын білдіретін сапалық сын есім жай шырай болып есептеледі. Мысалы: биік тау, үлкен үй, жақсы қағаз, ңызыл сия.
Жай шырай формасы шырайлардың басқа түрлерін мағына жағынан да, форма жағынан да салыстыратын негізгі форма болып саналады.
Салыстырмалы шырайбір заттың сыныіі екінші заттың сынына салыстырып, сол салыстырылатын белгілердін. бір-бірінен я кем, я артық екенін білдіреді. Салыстырмалы шырай тудыратын жүрнақтар (форма- лар) мыналар:
а) -рақ, -рек, -ырақ, -ірек мысалы: Көкше көктен
гөрі көгірек тау екен (С. Мүқанов); Қараойға қара- ғанда Сулутөбе бойиіаңыраң (Ғ. Мүсірепов).
ә) -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теумысалы: Ниетқа- былдың отіиа жанған сәл кішілеу қара көзі тесіле қара- ды (Ғ. Сланов). Сол ауылда таныстау бір іиал бар ед, (F. Мүсірепов).
