Қазақ сөзіндегі дыбыстар һәм олардың харіфтері Қазақ тілінде 24 дыбыс бар. Олардың харіфтері мынау:
(а)
ا (б)
ب (п)
پ (т)
ت (ж)
ج (ш)
چ (д)
د (р)
ر (з)
ز (с)
س (ғ)
غ (қ)
ق (к)
ك (г)
گ (ң)
ڭ (л)
ل (м) م (н)
ن (о)
و (ұ)
ﯝ (и)
ﯿ ، (е)
ﻪ ﻩ (ы)
ى . Дыбыстар дауысты, дауыссыз һәм жарты дауысты болады. Соған
қарай харіфтер де дауысты, дауыссыз һәм жарты дауысты болып бөлінеді.
Дауысты харіфтер:
ا а,
و о,
ﯝ ұ,
ى ы-и,
ﯿ ، ﻪ е.
Сынау. Төмендегі сөздерді буынға бөліп, буын ішіндегі дауысты
харіфтердің астын сызып көрсетіңдер.
Басқа келген бәледен бастан құлақ садаға. Соқыр көргенінен жазбас.
Соқырдың қолына түспе, саңыраудың астына түспе. Бір аштың бір
тоқтығы бар. Не ексең, соны орарсың. Таспен ұрғанды аспен ұр. Құлақ
естігенді көз көрер. Ағаш көркі жапырақ, адам көркі шүберек. Кімнің
жерін жерлесең, соның жырын жырларсың. Берген жомарт емес, алған
жомарт. Ат ерінді келер, ер мұрынды келер. Өгізді өрге салма, қанатың
12
талар, жаманға жүзің салма, сағың сынар. Адасқанның артындағысы
білер, жаңылғанның жанындағысы білер.
Дауысты дыбыстар сөз басында келсе, олардың харіфтерінің алдына
сүйеу таяқ қойылып жазылады.
Дауыссыз харіфтер: (б)
