«ахмет байтурсынов основатель казахского языкознания»
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
жүктеу/скачать 3,65 Mb. Pdf көрінісі
|
«АХМЕТ БАЙТҰРСЫНОВ - ҚАЗАҚ ТІЛ БІЛІМІНІҢ АТАСЫ» АТТЫ ОБЛЫСТЫҚ СЫРТТАЙ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯНЫҢ МАТЕРИАЛДАРЫ
| Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Сейталиев «Педагогика тарихы» Алматы «Білім» баспасы, 2008 ж. 2. Ш.Құрманалина, Б.Мұқанова, Ә.Ғалымова, Р.Ильясова «Педагогика» Астана – 2010 ж. АХМЕТ БАЙТҰРСЫНОВТЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МҰРАЛАРЫ Құсайынова Жазира Мирамқызы, Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасы Амангелді ауданы білім бөлімінің «Құмкешу жалпы білім беретін мектебі» КММ қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Қазақстан Республикасы білім берудің негізгі құндылықтары мен мақсаттары мектеп түлектерінің білім деңгейін арттыруға, жаңашылдық пен көшбасшылықты жүзеге асыруға қажетті дағдыларды дамытуға, мектептегі білім мазмұны арқылы ұлттық бірегейлікті дамытуға бағытталған ғалымдар мен педагогтардың – жаңашылдардың педагогикалық мұрасын есепке алу. Бүгін де өзін халықаралық деңгейде сенімдірек танытып келе жатқан дамушы мемлекетіміз білім беру жүйесіндегі әлемдік дамудың негізгі тенденцияларынан тыс қала алмайды. Қоғамымыздың өзекті мәселелерінің бірі – өзгермелі әлеуметтік-экономикалық жағдайда өмір сүруге ғана емес, сонымен бірге бар шындыққа белсенді түрде әсер етуге, оны жақсы жаққа өзгертуге дайын бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру. Қазақстандағы инновациялық педагогикалық идеялардың дамуы - бастауыш мектептің, педагогикалық баспасөздің, жоғары білім беру жүйесінің, тәрбие мазмұнын, әдістері мен формаларын жетілдіру, рухани-эстетикалық тәрбие беру мәселелерін көтеріп, қарастырған Ахмет Байтұрсынұлының есімімен байланысты. Бұл мәселелер өзекті, өйткені Қазақстанның білім беру жүйесі бүгінгі таңда әлемдік білім беру кеңістігіне бағдарланған. Қайраткер, гуманист ол өз Отанының нағыз азаматын тәрбиелеуге лайықты тегін мектеп, ана тілінде оқытатын мектеп құруға шақырды. Халқының білімді болуын армандаған. «Ғылым мен практикалық білімнің іргетасын бойына сіңірген халық ақылды, бай, күшті болады», - деп Ахмет Байтұрсынов ХХ ғасырдың басында жазған және қазіргі уақытта да өзектілігін жойған жоқ. Бұл тұжырымның терең мағынасын түсіну бүкіл әлемдегі орта және жоғары білім беру жүйесін мынадай сұрақтарға жетелейді: ХХІ ғасырда табысты болу үшін нені зерттеу керек? Әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті болу үшін білім мазмұны қандай болуы керек? Сонымен, алдыңғы сұрақтарға жауап беру үшін мұғалімде қандай кәсіби және рухани-адамгершілік қасиеттер болуы керек? 162 Қазіргі уақытта еліміздің бүкіл білім беру жүйесінде орта білім беру моделін, оның құрылымын, мазмұнын, оқыту мен тәрбиелеудің әдістері мен тәсілдерін қайта қарауды, сондай-ақ білім беруді бағалаудың принципті жаңа жүйесін енгізуді қамтитын білім беру мазмұнын жаңарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. А.Байтұрсынов ұстаздық кәсіптің мәні мен ерекшелігіне терең бойлай отырып, «Мектеп үшін ең маңыздысы – кәсіптік педагогика, әдістемелік техника, бала оқыта білетін мұғалім» деп жазды. Қазақ халқының ұлы ағартушысының бұл сөздері республикада мектептер білім беру мазмұнын жаңартуға көшіп жатқан бүгінгі таңда ерекше маңызға ие болып отыр. Бұл мектептегі білім берудің басты мақсаты – мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін арттыру және білім берудің жаңаша әдістерін енгізуді көздейді. Мектептегі білім беруді жаңарту процесі бастауыш сыныптарға арналған білім беру бағдарламаларынан басталады. А.Байтұрсынов білікті ұстаздың рөліне орасан зор міндет жүктеп, мектептегі еңбектің табысты болуы мұғалімнің педагогикалық шеберлігіне байланысты екенін, сондықтан білім беру ұйымдарында мұғалімнің кәсіби дайындығына ерекше көңіл бөлу керектігін атап көрсетті. Мұғалімнің педагогикалық әдіс- тәсілдерді меңгеруіне, мектеп оқушыларын оқыту процесін ғылыми негізде жүргізе білуіне төленуі тиіс. А.Байтұрсынұлының бүкіл педагогикалық қызметі мектептегі оқу-тәрбие үрдісін жетілдіруге және педагогикалық процесті сауатты ұйымдастыра алатын білікті ұстаз дайындауға бағытталды. Ол «Қазақ тілінде оқыту туралы» атты еңбегінде ең алдымен жеке әдістемесі болуы, балалардың психологиялық ерекшеліктері мен оқу процесінің теориялық негіздерін білуі тиіс мұғалімге қойылатын негізгі талаптарды айқындайды. Бұл идея мұғалімдердің әдістемелік және психологиялық-педагогикалық дайындығында жатыр,ол үшін біріншіден, балаларды оқытатын әр ұстаз әдістеме мәселелерін жақсы білуі керек. Екіншіден, табиғатты жақсы танып, баланың көңіл-күйін сезінуі керек. Ол үшін балалардың туғаннан бастап физикалық және психикалық дамуы туралы бәрін білу керек. Қазіргі таңда А.Байтұрсынұлының ұстаздық кәсіпке қойған жоғары талаптары әлі де өзектілігін жойған жоқ. Бүгінгі таңда жалғасын табуда. Қазақтың ұлы ұстазы армандаған интеллектуалдық деңгейі жоғары, жан-жақты, қазіргі заманның кез-келген сын-қатерлеріне дайын, бәсекеге қабілетті, оқыту мен тәрбиелеудің теориялық және практикалық білімі терең ұстаз дайындау мәселесі де өткір жолға қойылуда. А.Байтұрсынов қазақ мектептеріндегі мұғалімдердің біліктілігін арттыруға, өзінің бар білімі мен күш-жігерін жұмсады. Ол мұғалімдердің мәдени өсуі, үйлесімді, жан-жақты дамыған тұлғаны оқыту мен тәрбиелеудің әдіс-тәсілдерін жетілдіру қажеттілігі туралы мәселелерді жиі көтерді. Ұлт ұстазы халықты оқытуға арналған барлық еңбектерінде халықты оқуға, білім мен өнерге ұмтылуға шақырды. Шығармаларында жеке тұлғаның рухани дамуы, оның өскелең ұрпақ үшін қажеттілігі мен маңызы зор екенін баса көрсетті. А.Байтұрсынов ұлтының болашағы үшін бар жанын аямай терін төгіп, қараңғылықтан оятып, сауаттылыққа жетеледі. Ұлтының адамгершілік, адалдық, тектілік сияқты қасиеттерін жоғары дәріптеді. Ол Қазақстанның әл-ауқаты мен болашағының кепілі ретінде мәдениетті дамытуда зор үлес қосқан тұлға ретінде ерекшеленеді. А.Байтұрсынов халқын сүйді және оның ерекше табиғи қабілеттеріне сенді, өз елін әлемдегі өркениетті мемлекеттердің қатарынан көруді армандады. Қазақ даласының Ұлы Ұстазының жоспары мен үміті -Тәуелсіз Қазақстанда жүзеге асып жатыр. Халық ағарту, бостандық, мәдениет үшін күрескер А.Байтұрсынұлы қазақ тіл білімі мен әдебиеттану ғылымының дамуына өлшеусіз үлес қосты. Оның шығармалары қалыптасқан қоғамдық-саяси жүйені сынауға, халықты сауатсыздықпен, надандықпен, енжарлықпен күресуге шақырып, қазақ әдебиетін сапалы жаңа деңгейге көтерді. Оның «Қырық мысал» (1909), «Маса» (1911) сияқты шығармаларының адамгершілік-рухани құндылығы зор, оларда адам бойындағы жалқаулық,надандық сияқты жамандықтарды келемеждеп, еңбексүйгіштікке шақырады, білім нәрімен сусындатады, өнерді өркендетеді және халықтың мәдениетін көтереді. Болашақ мамандарды оқыту мен тәрбиелеуде университетке қандай орасан зор рөл жүктеп, оның басымдықтарын, функциялары мен міндеттерін айқындап бергенін көреміз. 163 А.Байтұрсынов қазақ халқының болашағы, қазақ тілі мен ұлттық мәдениетінің болашағы жас ұрпақтың білім дәрежесіне, рухани және имандылығына байланысты деп түсінді. Олар бұқараға прогрессивті ғылыми идеяларды жеткізушілер болды. Белгілі ұстаз, әділет жолындағы күрескер қазақ халқының тәлім-тәрбие мәселелерін қамтитын барлық шығармаларында халықты білімге ұмтылуға, өнер мен мәдениетті игеруге шақырады. Халықтың мәдени әл-ауқатының өсуінің, қазақ тілінің, оның әдебиетінің өркендеуі мен дамуының шарты ретінде тұлғаның рухани дамуының қажеттілігін түсіндіреді, адамгершілікке, адами құндылықтарды сақтауға шақырады. Ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет- ғұрыптарды ұрпақ санасына жеткізеді. Ал оның үндеуінде халқына, болашағына деген зор сүйіспеншілік пен жанашырлық сезіледі. Ахмет Байтұрсынұлы идеяларының рухында тәрбиеленген жас ұрпақ оның қазақ тілі саласындағы әдістемесіне, іліміне сүйене отырып, рухани-адамгершілік, өзін-өзі құрметтеу және өзін-өзі таныту идеясына қанық болады. жүктеу/скачать 3,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|