Ахмет Яссауидің «Диуани хикметі» және сопылық ілімі
«Диуани хикмет» басылымдары. Зерттелуі
жүктеу/скачать 1,27 Mb.
|
Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университеті — копия
- Бұл бет үшін навигация:
- Сопылық ілімі
| «Диуани хикмет» басылымдары. Зерттелуі
«Диуани хикмет» түркі тілдес халықтардың 12 ғасырдан сақталған әдеби жәдігерліктерінің бірі саналады. Бұл өлеңдер жинағы қазақ әдебиетінің де орта ғасырлық нұсқасы болып табылады. Бұл өлеңдер жинағының алғашқы түп нұсқасы сақталмаған.Ең ескі нұсқасы 15 ғасырдың отра кезінде араб емлесімен көшірілген. «Ақыл кітабы» Қазан (1887 және 1901 ж.),Стамбул (1901ж.),Ташкент(1902 және 1911ж.) баспаларынан бірнеше рет жеке-жеке кітап болып басылып шығады. Ахмет Яссауидің жинағының ең толық нұсқасы Қазан басылымм болып табылады. Мұнда 149 жикмет берілген. Соның 109 хикметі Яссауидің өзінікі екені даусыз.Қалғандары шәкірттері тарапынан жазылып,жинаққа еніп кеткен жыр жолдары болса керек. Түркия ғалымы Ф.Көпүлүзаде Ахмет Яссауи хикметтерінің жазылу тарихын,поэтикасын,әлеуметтік бағдарын тұңғыш рет әдебиеттану ғылымыц тұрғысынан жан-жақты зерттеп,ол туралы келелі ғылыми еңбек жазғаны мәлім, Ғалым 1928 жылы Ахмет Яссауи поэзиясын ғылыми негізде жүйелеп,Стамбул баспаларының бірінен жеке кітап етіп шығарды. Қазіргі зерттеушілердің барлығы дерлік Ахмет Яссауи жырларының осы басылымын негізге алып жүр. Белгілі орыс ғалымдары А.Н.Самойлович,Е.Э.Бертельс,А.К.Бороков,Г.Ф.Благова, т.б Ахмет Яссауи жырларын зерттей келіп,кезінде оны жоғары бағалады,әрі ақынның өзінен кейінгі сөз зергерлеріне тигізген әсері зор болғанын ерекше атап көрсетті. Ахмет Яссауи поэзиясын зерттеу ісіне Э.Р.Рустамов,Н.М.Малаев,В.И.Зохидов сияқты өзбек ғалымдары да едәуір үлес қосты. «Диуани хикметті» қазақ тіліне аударма жасағандар –М.Жармұхамедұлы, М.Шафиғи,Е.Дүйсенбайұлы,С.Дәуітұлы. Сопылық ілімі Сопылық- исламдағы мистикалық –аскетикалық ағым. Сопылық сөзі араб тіліндегі «суф» (өрескел жүн) сөзінен шыққан. Сопылар бастапқыда өзін-өзі тану мен тәубеге келәдің белгісі ретінде дөрекі жүннен киім киген мұсылман мистикаларын атады. Сопылық — дүниеден безуге, нәпсіні есептеуге, тәнге қатысы бар нәрселерден бет бұруға, нәпсіні тазалауға, Аллаһ тағалағамағрифатқа немесе хақиқатқа иман келтіру арқылы қосылу (араб.: فناء —нирвана) дәрежесіне жетуге ұмтылысқа негізделген өмір салты. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|