«Қайсар тілді Қашаған» әдебиеттер көрсеткіші: ббк 84 Қаз Қ 2 3



Pdf көрінісі
Дата21.02.2017
өлшемі222,67 Kb.
#4624

«Қайсар тілді Қашаған» әдебиеттер көрсеткіші: 

 

УДК 821.512.122 



ББК 84 Қаз 

Қ 2 3  

Қайыртпай кеткен Қашаған:  Ӛлеңдері, термелерімен толғаулары, айтыстары мен 

сӛз  қағысулары,  жыр-дастандары.  /Жоба  жетекшісі:  Қ.Көшербаев,  кеңесшісі  Ә.Кекілбайұлы, 

Құр.: Ж. Жылқышыұлы. - Алматы: "Жазушы", 2011. - 432 б. 

Бұл кітапқа қара домбырасын қолға алып, халқының мұңын толғаған қасиетті Қашағанның 

жырларымен бірге ғұмырына қатысты түрлі мағлұматтар жинақталған. 

 

ББК 92 

Қ 18   

Қашаған  Күржіманұлы.  -  Қазақстан:  Ұлттық  энциклопедия  /Бас  ред.  Б.Аяған.  – 

Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, 2003. – 720 бет, 681бет.  

 

ББК 92 



М 12 

Қашаған  Күржіманұлы  .-  Маңғыстау  энциклопедиясы.  –  Алматы:  Атамұра,  1997.  – 

384 бет +32 түрлі-түсті жапсырма, 284 бет. 

Маңғыстау  ӛңірі  хақындағы  деректерді  жан-жақты  қамтыған  аймақтық  энциклопедия 

Маңғыстаудың  табиғаты  мен  қазба  байлығы,  осы  ӛңірдің  кӛне  заманнан  бүгінге  дейінгі  тарихы 

мен  мәдениеті,  шаруашылығы  мен  ӛндірісі,  экономикалық  байланыстары,  ел  есіндегі  елеулі 

адамдар,  ежелгі  ескерткіш-мұралары  мен  ӛрісті  ӛнері  туралы  нақты  да  жинақы  мәліметтер 

беріледі. 

 

ББК 63 (5Каз) 

Қ 87 

Қырымның қырық батыры. – Алматы: Арыс баспасы, 2005. – 544 бет. 

«Мәдени  мұра»  бағдарламасы  аясында  дайындалған  бұл  кітапқа  Мұрын  жараудың 

жырлауымен талай замана табалдырығын аттап, бүгінге жеткен, ерлігімен ел жадында сақталып, 

халықтың  құрметіне  бӛленген  батырлар  жайлы  жырлар  енгізілген.  Бұрын  жеке  дара  жинақтарда 

жарық  кӛрген  жырлардың  толық  нұсқасы  тұңғыш  рет  бір  кітап  ретінде  топтастырылып,  даңқты 

жырау мен кӛне жыр-эпопея туралы жазылған басты-басты зерттеу еңбектері кӛпшілік назарына 

ұсынылған. 

 

ББК 63.3 (5Каз) 

3-15   

Задерецкая Н. 

Старые фотографии Мангистау. – Актау, 2008. -248с. 

Ретроспективный  подарочный  фотоальбом  «старые  фотографии  Мангистау»  представляет 

собой  альбом  исторически  ценных  фотографии  собраны  из  частных    семейных  архивов 

старожилов Мангистау, а также музейных архивов предприятий и организаций области

В фотоальбоме представлены фотографиий разных периодов, начиная с 50-х годов 20 века , 

времени первых открытий на Мангышлаке нефти,  газа, руды. Запечатлены этапы строительства 

микрайонов городов Актау, Форт-Шевченко, Новый Узень (Жанаозен), а также поселков Баутино, 

Ералиево  (Курык).  Имеются  фотографий  топонимов,  в  ностоящее  время  уже  не  существующих 

или переоборудованных, реконструированных. 

Уникальные  фотографии  привлекут  внимание  читателей,  интересующих  историей 

становления мангистауского края. 

 

 



 

ББК 92. Я2 

Э 68  

Қашаған Күржіманұлы .- Қазақстан: Краткий энциклопедический словарь. – Алматы: 

ТОО «Алматыкітап», 2005. – 496 стр, 232 стр. 

 

ББК 82,3 Қаз – 6 



Б 48 

  Бес  ғасыр  жарлайды:  2  томдық.  /Құр.:  М.  Мағауин,  М.  Байділдаев.  –  Алматы: 

Жазушы, 1989. – Т. 1. – 384 бет, 6 суретті. 

1984-1985 жылдары 3  том  болып жарық  кӛрген  «Бес ғасыр жырлайды» кітабы халыққа кең 

тараған.  Оқырмандардың  сұранысына  орай  бұл  кітап  енді  2  том  болып,  толықтырылып  қайта 

басылған.  Бірінші  томда  Асан  Қайғыдан  бастап  Біржан  салға  дейінгі  белгілі  ақын-жыраулар 

мұрасы қамтылған. 

 

 



ББК 84 (5 Қаз) 

М 45 

Мен  қашанғы  жүйрігің.  (Құрастырып,  нотаға  түсірген  А.  Жанбыршы).  –  Алматы. 

«Нұрлы Әлем», 2006 – 304 бет. 

«Мәдени  мұра»  бағдарламасы  аясында  дайындалған  бұл  кітапқа  Маңғыстау  жырлары, 

термелері  енгізілген.  Музыка  мектептеріне,  ӛнер  колледжі  және  жоғары  оқу  орындары 

студенттеріне арналған.  

 

 

ББК84 (5Қаз – Рус)-7 



Қ23 

Қашаған  –  Кашаган  –  Kashagan./Алматы,  2011.  –  48б.  –  қазақша,  орысша, 

ағылшынша. 

Бұл  шығарылым  Қашаған  кен  орнына  аты  беріліп  отырған  Қашаған  ақынның  170 

жылдығына арналған. Осы қуаныштың құрметіне орай «Порт Каспиан Оперейтинг Компани Б.В.» 

(НКОН) ақынның таңдамалы ӛлеңдер жинағын басып шығарды. Оның шығармалары қазақ елінің 

рухани  және  тарихи  құндылықтарын  толықтай  ашып  кӛрсете  отырып,  Маңғыстау  жерінде  ӛмір 

сүрген  кӛшпенділердің  тұрмыс  салты  туралы  мәліметтер  алуға  болады.  Бұл  кітап  оқырманды 

ақынның  ӛмірі  мен  кӛшпенді  халықтың  ерекше  қасиеттері  және  бай  мәдениетімен  толықтай 

танысуға мүмкіндік береді.  

 

 

ББК 84 Қаз 7 – 4 



Қ 23 

Қайыртпай кеткен Қашаған: Ӛлеңдері, термелері мен толғаулары, айтыстары мен сӛз 

қағысулары, жыр – дастандары. – Алматы: Жазушы, 2011. – 432 б. 

Бұл  кітапқа  домбырасын  қолға  алған,  халқының  мұңын  толғаған  қасиетті  Қашағанның 

жырларымен бірге ғұмырына қатысты түрлі мағлұматтар жинақталған.  

 

 



 

ББК 85. 92 

Н 23 

  Нарату. /Құрастырған А. Жаңбыршы. – Алматы. «Нұрлы Әлем», 2005 – 260 бет. 

«Мәдени  мұра»  бағдарламасы  аясында  дайындалған  бұл  кітапқа  Маңғыстау  халық 

композиторларының  күйлері  енгізілген.  Музыка  мектептеріне,  ӛнер  колледжі  және  жоғары  оқу 

орындары студенттеріне арналған. 

 

 



ББК 84 Қаз 7 – 5 

Ж 26 

  Жаңғабылұлы Сәттіғұл 

  Аманат:  Ӛлең толғаулар, жыр-дастандар. – Алматы: Ер-Дәулет, 1996. 386 – бет. 

Бұл  кітапқа  жыр  алыбы  Сәттіғұлдың  қолға  тиген  барлық  ӛлең-жырлары,  толғаулары  мен 

айтыстары енгізілген.  

 

Задерецкая, Н.Ю.  

Мангистау-  край  преданий  и  легенд  [Текст]:  историко-краведческие  статьи  /  Н.Ю. 

Задерецкая; Н. Задерецкая.- 2008.- 360 с.  

 

К 90 

  Күржіманұлы Қ. 

  Топан:  шығармалары. – Алматы: Жалын, 1991. – 176 бет. 

Бұл  150  жылдық  мерейтойына  орай  шығып  отырған  Қашаған  шығармаларының  алғашқы 

жеке жинағы. Кітапқа бұрын жарияланбаған терме-толғаулары мен «Адай тегі» сияқты аңыз-хикая 

дастандары енген. 

Халқымыздың  қымбатты  қазынасы  –  «Қырымның  қырық  батырын»  жаңғырта  таратқан 

ақынның ӛзі жырлаған «Қарасай, Қази» жыры деп берілген. 

   

 

Жұмалиев Қ.Ж. 



Қазақ әдебиеті тарихының мәселелері және Абай поэзиясының тілі. 2 том.  

 

ББК 8/1,25я2 



И 48 

Сәуле Иманбердиева. 

Тарихи  ономастикалық  кеңестік  (Х-ХІVғғ.  Түркі  жазба  ескерткіштері  негізінде).-Алматы: 

«Сӛздік-словарь» ЖШС, 2010. 378 – бет. 

  Ғалымның  бұл  еңбегінде  кӛне  түркі  жазба  ескерткіштеріндегі  шығармалар  кеңінен 

қамтылған. 

  Қазіргі  кезде  лингвистиканың  ғылыми  парадигмасы  тілдік  құбылысты  зерттеудің  жаңа 

тәсілі – антропоӛзектік бағыт арқылы ерекшеленеді. Расында да, қазіргі зерттеулерде тіл фактілері 

адаммен,  оның  ойы,  әлемді  қабылдауы,  танымдық  қызметімен  тығыз  байланысты  екенін  терең 

зерттеген. 

 

ББК 83.3 Каз.я73. 

С90 

Сүйіншәлиев Х. 

Қазақ әдебиетінің тарихы. Оқулық. – Алматы, «Санат», 1997ж. – 928 бет. 

Кӛрнекті  ғалым,  тәжірибелі  ұстаз,  филология  ғылымының  докторы,  профессор  Ханғали 

Сүйіншәлиев  қазақ  әдебиеті  тарихын  кӛп  жылдар  бойы  індете  зерттеген.  Ол  елуден  астам  кітап 

шығарып,тӛрт  жүзге  тарта  ғылыми  мақала  жариялады.  Бұл  жолда  әкімшіл-әміршіл  жүйенің 

зардабын да тартты, кезінде кереғар пікірлерге қарсы күресе жүріп, қазақ әдебиеттану ғылымының 

керегесін кеңейтті, әдебиет тарихын жаңа биік сатыға кӛтерді.Қазақ әдебиетінің VІІІ ғасырдан ХХ 

ғасырға  дейінгі  тарихын  жазып,  ғылымға  жаңа  жол  салды,  сӛйтіп  әдебиетіміздің  ежелгі  дәуірін 

жеке пән ретінде негіздеді. Бұл кітапта туған әдебиетіміздің осы он екі  ғасырлық тарихы қазіргі 

заман талабына сәйкес жан-жақты баяндалған. 

 

ББК 83.3 (5Каз) 



486 

Кӛне күннің жыр күмбезі, - Алматы: Жазушы, - 2007. – 496 бет 

Жинақта 

Маңғыстаудың 

айтулы 

сӛз 


зергерлерінің 

жыр-толғауларының 

бұрын 

жарияланбаған нұсқалары, бұрын-соңды әдебиет әлеміне белгісіз болып келген ӛзге авторлардың 



шығармалары, ӛмір деректі толықтырылып, жүйеленіп берілген. Жыр мәтіндеріне текстологиялық 

талдаулар, салыстырмалы зерттеулер жүргізіліп, нәтижелері ұсынылған. Жыр мәтініндегі кӛненің 

кӛзіндей  жәдігер  сӛздерге    этимологиялық,  лингвотанымдық,  статистикалық  сараптаулар 

жасалынып, нәтижесі сӛздік түрінде дербес берілген. Кітап әдебиетші, мәдениеттанушы, этнограф

лингвомәдениеттанушы  ғалымдарға,  сондай-ақ    ұлттық  мұраны  қастерлейтін  жалпы 

жұртшылыққа арналады. 

 

ББК 81.2Каз 

Нұрдаулетова Бибайша 

ХVІІІ-ХІХ    ғасырлардағы  Маңғыстау  ақын-жырауларының  тілдік  ерекшеліктері.  Алматы: 

Үш Қиян, 2003. – 160б. 

Еңбекте  Маңғытау  ақын-жырауларының  тіліндегі  ерекше  сӛзқолданыстар  лексика-

семантикалық,  грамматикалық  тұрғыдан  жан-жақты  сипатталады.  Кӛненің  кӛзіндей  сӛздер  мен 

қолданыстардың қалыптасу, сақталу  уәжі, келу  кӛздері,  тіл  тарихымен тамырластығы, сондай-ақ  

сӛз семантикасының қалыптасып ӛрбу заңдылығы ашылады. 

Кітап филология факультеттерінің студенттеріне, аспиранттар мен ізденушілерге, тілші және 

әдебиетші ғалымдарға, сондай-ақ мектеп мұғалімдеріне арналады. 

 

ББК 81.292 



Н 83 

Нұрдаулетова Бибайша  

Маңғыстау  ақын-  жыраулары  тіліндегі  ерекше  сӛздердің  түсіндірмесі  («Қазақ  әдеби  тілінің 

тарихы» пәніне қосымша оқу құралы). Алматы: Үш қиян, 2003. – 72 бет. 

Сӛздікте  ХV-ХІХ  ғ.ғ.  Маңғыстау  ӛңірінде  ӛткен  бүкіл  қазақ  даласына  танымал  Абыл, 

Нұрым,  Ақтан,  Қалнияз,  Қашаған,  Сәттіғұл  сынды  сӛз  зергерлерінің  тіліндегі  ерекше  сӛздер 

(қазіргі оқырман үшін түсінігі қиын сӛздер) мен сӛз тіркестері іріктеліп алынып, олардың тарихи-

лингвистикалық түсіндірмесі беріледі.  

Сӛздік  жоғары  оқу  орындарының  студенттеріне,  мектеп  мұғалімдеріне,  тілші  ғалымдарға, 

сӛз тӛркінін зерделей алатын жалпы жұртшылыққа арналады. 

 

ББК 83.3(5Каз) 

Н 86 

Нұрдаулетова  Б.  Жыраулар  поэтикасындағы  дүниенің  концептуалдық  бейнесі  (батыс 

жараулық мектебі). 

Монография. – Астана, Нұра-Астана, 2008. – 432 бет. 

Монографияда шартты түрде батыстық жыраулық мектебінің дәстүрін ұстанған деп санауға 

болатын  жиырмадан  астам  ақын-жыраулардың  поэтикалық  тілі  танымдық  тіл  тұрғысынан 

қарастырылды.  Жыраулық  дүниетаным  тудырған  дүниенің  концептуалдық  бейнесіндегі    «тілдік 

тұлғаның»  болмысы,  поэтикалық  танымның  концептілік  құрылымдарда  берілуі,  жыр  мәтіні 

прагматикасындағы  адресант  пен  адресат  арақатынасының  тарихи,  мәдени  шарттылықтар 

негізінде  түрлі  қырынан  кӛрініс  беруі  лингвофилософиялық,  лингвомәдениеттанымдық, 

лингвопоэтикалық тұрғыдан талданады. 

Кітап  ғылыми  қызметкерлерге,  филолог  маман  даярлайтын  жоғарғы  оқу  орнының 

оқытушылары  мен  студенттеріне,  сондай-ақ  поәтикалық  тіл  мәселесіне  қызығушы  ӛзге  де 

жұртшылыққа арналады. 

 

 

 

ББК 84 (5Каз) 

К28 

Кекілбайұлы Ә. 

Он екі томдық шығармалар жинағы. – Алматы: «Ӛлке» баспасы. – Т. 10. – 1999. – 400 бет. 

 

 



 

Сыдиықұлы Қ.   

Біртума жыр саңлақтары (ХҮІІІ-ХХ ғғ.). кӛмекші құрал. – Алматы: «Ғылым»  ғылыми баспа 

орталығы, 2001. 268 б. 

Бұл  кітап  ХҮІІІ-ХХ  ғасырлардың  бас  кезіндегі  бұрын  зерттелмеген  бірқатар  қазақ 

ақындарының ӛмірі мен шығармашылығы хақында. 

Жоғарғы  оқу  орындары  бағдарламасында  нақты  деректердің  жетіспеуінен  шолу  ретінде 

ӛтілетін  елдік  пен  ерлікті  жырлаған  Абыл,  Ақтан,  Қашаған,  Есет,  Нұрым,  Аралбай,  Бала  Ораз 

сияқты жыр саңлақтары, кеңестік кезеңде оқуға тиым салынған Мұрат Мӛңкеұлы, Ғұмар Қараш, 

Кердері  Әбубәкір,  сондай-ақ  репресияға  ұшыраған  Насихат,  Зәкәрия,  Елбай  т.б.  ақындар  туралы 

мол мағлұмат беріледі. 

Кітап  жоғары  оқу  орындарының  ұстаздары  мен  студенттеріне,  сондай-ақ  қазақ  әдебиеті 

тарихына құштар оқырман қауымға арналған. 

 

ББК 84(5Каз) 

С93 

Сыдиықұлы Қ 

«Елеулі есімдер, бағалы басылымдар» - Алматы: «Информ-А», 2001 – 336 бет. 

Әдебиетші-ғалым,  ақын,  журналист  Қабибилла  Сыдиықұлының  бұл  кітабы  –  кӛп  жылдық 

еңбегінің  нәтижесі.  Кітапта  автордың  «Қазақ  Совет  энциклопедиясы»,  «Қазақ  ССР» 

энциклопедиясы,  Қазақстан  Республикасының  кӛп  томдық  энциклопедиясы,  Даму  институты 

дайындаған  «Қазақ  әдебиеті»,  «Қазақ  ӛнері»  энциклопедиялары,  «Маңғыстау»,  «Атырау» 

энциклопедиялары,  Мәскеуден  жарық  кӛрген  «Қысқаша  әдеби  энциклопедия»  сияқты 

басылымдарға  енген,  сондай-ақ  ән-күй  табақтары  мен  анықтамалықтарға  арналған  ғылыми  және 

публицистикалық мақалалары жинақталған. 

Бұл  кітап  қазақ  халқының  бірқатар  жыраулары  мен  билері,  ақындары  мен  жазушылары, 

сазгер-күйшілері  мен  әншілері,  ел  есіндегі  елеулі  адамдары  мен  сирек  кездесетін  бағалы 

басылымдар хақында жинақы да мәнді мағлұмат, маңызды деректер береді. 

Кітап жалпы жұртшылыққа, қалың оқырманға арналған. 

 

ББК 83.3Қаз 

С 93 

Сыдиықұлы Қ 

Ақберен.  ХVІІІ  –  ХХ  ғасырлардағы  қазақ  ақын-жырауларының  шығармалары.  –  Алматы: 

«Нұрлы Әлем», 2007. – 576б. 

Қайтадан  толықтырылып,  түзетіліп  ұсынылып  отырған  бұл  кітап  бүкіл  ғұмырын  ақын-

жыраулар  мұрасын  жиып,  зерттеп,  жарыққа  шығаруға  арнаған  ардақты  ғалым  Қабиболла 

Сыдиықұлы  1972  жылы  құрастырып  шығарған  «Ақберен»  жинағы  негізінде  түзілді.  Осы 

басылымға  енген  ӛнерпаздардың  бәрінің  де  ӛмір-тарихы,  ӛнерпаздық  шығармашылығы 

жайындағы әдеби мақалалар мен түсініктердің де авторы Қ.Сыдиықұлы еді. 

Ендеше,  арғы  заманғы  арқылы  ақын-жыраулар  поэзиясының  інжу-маржан  асылдары 

іріктелген бұл жинақты Қабекең қазынасы – халқына мәңгі мұра ретінде тарту етіп кеткен тамаша 

сыйы дейміз. 

 

ББК 63.3 (5Қаз) 

Қ64 

Қондыбай С. 

 Маңғыстау-нама. Зерттеу. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2006. – 444 бет.  

Ұлан-байтақ Ұлы Қазақ даласының қай пұшпағы да киелі, қасиетті. Оның мыңдаған жылдық 

арғы  елес  тарихын  археологиялық  қазындылар,  бергі  дәуірлердің  қыр-сырын  бүгінге  жеткен 

сәулет  ескерткіштері  мен  түрлі  тілде  хатқа  түскен  жазба  жәдігерлері  деректерімен  айқындауға 

болады. Ал қазақ ғылымының маңдайына сыймай, жасындай жарқырап ӛткен зерттеуші Серікбол 

Қондыбай  (1968-2004)  бұл  орайда  ӛз  ізденістерінде  тың  жол,  соны  соқпақ  таңдайды.  Ғалым 

халқымыздың  бағзы  мифологиялық  таным-түсінігін,  ойлау  жүйесін  қайта  қалпына  келтіре 

отырып,  оны  ӛлке  тарихына  қатысты  географиялық,  фольклорлық,  лингвистикалық  мәлімет-



деректермен ұштастырып, Маңғыстау мен Үстірт тарихының  терең қатпарларына бойлайды, күні 

бүгінге  дейін  қасаң  қағидаға  бағынып  келген  күмәнді  түйіндерді  шешуге  талпынады.  Осылайша 

тек  әулиелі,  кӛне  Маңғыстау  тарихы  ғана  емес,  Қазақстанның  кез  келген  ӛлкесінің  ӛткеніне 

жаңаша үңілуге жол ашады. 

Кітап  барша  қоғамдық  ғылым  ӛкілдеріне  –  тарихшы,  этнограф,  мәдениеттанушы, 

фольклортанушы,  тілші,  әдебиетші  ғалымдарға  және  ӛлке  тарихымен  қызығушы  қалың 

жұртшылыққа арналған. 

 

ББК 84 Қаз 7-4 



Ә 72 

Әріп Ғ. 


Асылдың сынығы. – Алматы: Нұрлы әлем, 2003. – 240 бет. 

Ғалым  Бисембіұлы  әріптің  есімі  оқырмандарға  ақын,  публицист-кӛсемсӛзші  ретінде 

танымал. 

«Жыл  он  екі  ай»,  «Жақсы  жұмыс»,  «Кӛңілді  тоқсан»,  «Қарлығаш»,  «Мерейлі  мекен» 

жинақтарына  топтама  ӛлеңдері  енді.  Ӛзінің  дербес  «Жүрегімнің  толқындары»,  «Асау  жүрек», 

«Дүрия  дүние»  атты  поэзиялық,  прозалық,  публицистикалық  кітаптары  жарық  кӛрді.  Жазба 

ақындардың республикалық бәйгелерінде жеңімпаз жүлдегер атанды. 

Қаламгердің  жаңа  жинағына  соңғы  жылдарда  жаңа  жырлары,  әңгіме-хикаялары, 

кӛсемсӛздері  топтастырылып,  оқырманға  ұсынылып  отыр.  Бұл  жаңа  кітаптың  жұртшылық 

кӛңілінен  шығатыны  даусыз.  Ӛйткені  мұнда  ақынның  жүрек  лүпілі,  ӛмірдің  айқын  тынысы 

сезіледі. 

 

ББК 71 



М35 

Мәдени 


мұралардың 

танымдық 

негіздері: 

Республикалық 

ғылыми-теориялық 

конференцияның  материалдары.  –  Ақтау,  Ш.Есенов  атындағы  Ақтау  мемлекеттік  университеті, 

2004, 404 бет 

Жинаққа  Ш.Есенов  атындағы  Ақтау  мемлекеттік  университетінде  ӛткізілген  «Мәдени 

мұралардың  танымдық  негіздері»  атты  Республикалық  ғылыми-теориялық  конференцияның 

баяндама материалдары енгізілген. Баяндамалар мазмұны ұлттық мәдени мұраларымыздың тарих, 

этнография,  философия,  тіл,  әдебиет,  этнопедогогика,  сәулет  ӛнері  салаларындағы  түрлі 

проблемаларын қамтиды. 

Жинақ жоғарғы оқу орындарының оқытушылары мен студенттеріне, ғылым ізденушілер мен 

аспиранттарға, сондай-ақ ғылыми ізденістегі  ӛзге де жұртшылыққа арналады. 

 

 

ББК 63.3 (5Каз) 



А 75 

Арал – Каспий ӛңірінің тарихи-мәдени мұралары. Халықаралық ғылыми-практикалық конф. 

мат-дары Ақтау, Ш.Есенов ат. АқтМУ, 2007.-204 бет. 

Жинаққа  Арал  –  Каспий  маңы  аймағын  мекендеген  ежелгі  тайпалардың  және  олардың 

кейінгі ұрпақтарының тарихы мен мәдениеті туралы ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесінде 

анықталған ғылыми-теорилық болжамдар мен пайымдаулар енгізілді. Осы ӛңірге тән отно-мәдени 

рухани  және  діни  сенімдер  мен  кӛзқарастардың  ӛшпес  ізі  сақталған  архитектуралық, 

эпитафиялық,  тілдік  ескерткіштердің  Евразия  аймағында  бірде-бір  рет  қайталанбайтын 

ерекшеліктерінің қалыптасу уәжі мен сақталу жолы ғылыми тұрғыда талданады. 

Жинақ  тарихшылар  мен  тіл  мамандарына,  археолог,  этнолог,  ӛнертанушы,  әдебиеттанушы 

маман ғылымдарға, сондай-ақ осы салада ізденуші ӛзге жұртшылыққа арналады. 

 

ББК 63.5 (2Каз) 



Қ79 

Тарих  ғылымдарының  докторы,  профессор  Үркінбай  Қыдыралиннің  бұл  еңбегінде 

Маңғыстау қазақтарының ӛткен дәуірлеріндегі материалдық және рухани мәдениеті, отбасы және 


некелік  қатынастары,  діни  нанымдары  мен  ырымдары,  аңыздары,  т.б.  әдет-ғұрып,  салт 

дәстүрлеріне тарихи-этнологиялық тұрғыда ғылыми шолу жасалынады. Автор кӛптеген нақтылы 

деректер  негізінде  қазақтың  мәдени  тұрмысындағы  материалдық  және  рухани  мәдениеттің 

тармақтарына,  түс  кӛру  және  оны  жору,  ырымдар  мен  болжамдарға  т.б.  кӛріністеріне  ғылыми 

сипаттама  береді.  Сонымен  қатар  қазақ  халқының  мифтік  аңыздары,  аспан  әлемі  жӛніндегі 

түсініктері, халық емшілігі және материалдық мәдениет мұралары т.б. ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып 

келе жатқан кӛне мәдениет куәліктері екені айтылады. 

Бұл  монографиялық  кітап  жалпы  жұртшылыққа,  жастарға,  орта,  жоғары  оқу  орындарының 

шәкірттері мен мұғалімдеріне бағышталып отыр. 

 

Қыдыралин Ү.  

Маңғыстау қазақтарының дәстүрлі мәдениеті мен әдет-ғұрыптары. Атырау, 2002.152 бет. 

 

Ү.С.Қыдыралин 

Маңғыстау қазақтарының мәдениеті мен тұрмысы.- Ақтау, 1995 

Оқушы қауымына ұсынылып отырған бұл еңбек Маңғыстау қазақтарының қазан тӛңкерісіне 

дейінгі  мәдениеті  мен  тұрмысын  тарихи-этнографиялық  тұрғыда  зерттеуге  арналған.  Автор 

кӛптеген  нақтылы  деректер  негізінде  тӛңкеріске  дейінгі  шаруашылықтағы;  қоғамдық  және 

экономикалық  қатынастарын,  кӛшпелі  мал,  жер  шаруашылығы  ерекшелікетерін,  қосалқы 

кәсіптеріндегі  –  балықшылық,  аңшылық,  құдықшылық,  сәулетшілік,  қол  ӛнеріне  байланысты  үй 

кәсіптерін, сауда-саттығын; материалдық мәдениетіндегі тұрғын үй мен оның жиһаздарын, киім-

кешек  пен  оның  әшекейлерін,  тағамдар  мен  ыдыс-аяқтарын;  рухани  мәдениетіндегі:  халық 

білімдерін,  халық  медецинасын,  халық  ағарту  ерекшеліктерін;  жанұя  мен  некелік  қатынастарын 

оны  тәрбиелеу  дәстүрлерін,  неке  құру  мен  үйлену  тойы  ерекшеліктерін  ғылыми  тұрғыда,  жан-

жақты сипаттайды. 

 

 



 

Мерзімді басылым беттерінде жарияланған мақалалар көрсетіші 

 

//Жұлдыз:  Қазақстан жазушыларының әдеби-әлеуметтік журналы.-6 маусым, 2011.- 201 бет. 

 

Әбдірайым К. 



Қасиетті Қашекем. // Ақтау ақпарат. - №3[45], 18 тамыз 2011 ж. – 8 бет 

 

Жайлау Б.  



«Сұрағандарың сӛз болса, қалағандарың біз болса, қандырайын кӛптің құмарын». //  

Маңғыстау. – 11   тамыз 2011 ж. – 6 бет (басы), 11 бет (соңы) 

 

Озғанбаев Ӛ. 



Жыраудың қырық батыры. // Егемен Қазақстан. – 7 қазан  2009 ж. – 5 бет  

 

Әбдірайым К. 



Қасиетті Қашекем  //Ақтау ақпарат.- №3[45], 11 тамыз 2011 ж.-7 б. 

 

Нұрдәулетова Б. 



Маңғыстау жыр мектебінің дүлдүлі  //Қазақ  әдебиеті.- 28.01.2011.-10 б. 

 

Тӛлеуғалиев Б. 



Саналыға сӛзім тыңдалған: Қашаған жыраудың туғанына 170 жыл  //Ана тілі.-1-7 

қыркүйек,2011 ж.-6-7 б. 

 

Қашаған Ақын //Ақиқат  ұлттық қоғамдық – саяси журнал. №5 2010 .-110 бет 



 

Кәлкенбай З. 

Қайсар тілді Қашаған //Ақтау ақпарат.-04 тамыз 2011 ж.-8 б.    

 

Қамарова Н. 



Қазақ жырының кәусар бұлағы: Қашаған жыраудың туғанына 170 жыл  //Маңғыстау.- 

08.09.2011 ж. 



 

Шынтемірқызы Г. 



Қайыртпай кеткен Қашаған  // Маңғыстау. – 16.09. 2011 ж. – 6 бет. 


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет