Ал кокаин кокаинның
Алкалоидтардың өсімдікте кездесуі және блок-схема жүйесі
жүктеу/скачать 2,97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Табак – темекі алкалоиды
| Алкалоидтардың өсімдікте кездесуі және блок-схема жүйесі
Алкалоидтар өсімдік организмінде түзілетін, жоғары биологиялық, күрделі табиғи органикалық азот құрамды қосылыстар. Олардың сілтілік қасиеті болады. Сілтілік қасиетіне байланысты (арабша «Alcali» сілті, грекше eidos - ұқсас) деген сөзден аталған. Алкалоидтардың өсімдіктегі мөлшері 1-3% болса, онда ол өсімдік алка-лоидқа бай деп есптеледі. Тек культивацияланған, мысалы, хин ағашында 20%-ға дейін алкалоид жинақталады. Бір өсімдікте 2-3 алкалоид көп мөлшерде, ал қалғандары өте аз мөлшерде болады. Кейбір өсімдіктерде алкалоидтар барлық бөліктерінде (красавка), ал кейбір өсімдіктерде тек бір бөлігінде (қытай шайы – тек жапырағында; чилибуха – жемісі мен тұқымында) болады. Өсімдіктің бір бөлігінде бір алкалоид, ал басқа бөлігінде екінші алкалоид бола алады, мысалы, ланцетті термопсис шөбінде – термопсин, тұқымында – цитизин болады. Табак – темекі алкалоиды Бұл топтағы алкалоидқа мыналар кіреді: Никотин N-метиланатабин НикотиминНикотирин АнабазинНикотеллин N-метил анабазин,3-дипиридил ИзоникотинНорникотин АнатабинНикотин Осы уақытқа дейін осы алкалоидтардың біреуі де темекі тегіне жатпайтын паслен тұқымдас өсімдіктерде табылмады. Бұл текке жататын өсімдіктердегі алкалоидтар қоспасында əрқашан никотин үстемдікке ие болды. 1935 жылы осы тұқымдастыққа Хопвуд дубоизия өсімдігінен d-норникотин табылды, сосын бұл өсімдікте никотинмен қатар норникотин болатыны көрсетілді. Дубоизидің жалғыз түрі сол кездері зерттелгенде тек тропан топты алкалоидтар табылған еді. Сол жылы (Nicotiana glauca) темекісінде никотин алкалоиды ғана емес, анабазин алкалоиды басым екенін А.П. Орехов дəлелдеді. Бір тұқымдасқа жататын өсімдіктерде алкалоидтар құрылымы жағынан ұқ-сас. Жоғарыда аталған алкалоидтардың ішіндегі никотин, тек қана түркиялық темекінің сорттарынан табылған; сол жылдары да изоникотин де ашылды, ол 2,3-дипиридил болып аталды. А.А. Шмук жəне А. Бороздина темекінің 42 түрін зерттеп, оны 4 топқа бөлді:
Темекі жапырағында алкалоидтар 4%-6% аралығында кездеседі. Кентукия-лық темекіден табылған 1026 алкалоидтың ішінде 1 бөлімі никотеллин, «нико-теиннің» 20 бөлімі жəне никотиминнің 5 бөлімі, қалғаны никотин екені анық-талынды. Бірақ, қазіргі селекцияның дамуына байланысты никотин жоғары үс-темдікке ие бола алмайды. «Никотеин» - норникотин мен l – анабазин қоспасы-нан тұрады. Темекі алкалоидтары өсімдік жапырағы мен тамырында көп кезде-седі, ал гүлі мен тұқымында алкалоидтың кішкене бөлігі ғана болады. Табак жəне оның алкалоидтары инсектицид ретінде кең қолданылады, сонымен қатар, никотин қышқылының өндірісінде никотинге сұраныс көп, оларды бөлу жəне анықтау əдістерінде көп қызығушылық танылады. Никотин Никотин – улы алкалоид, табактың жапырағында 8%-ға дейін никотин болады. Сонымен қатар аз мөлшерде, томаттың, картоптың, баклажанның жəне жасыл болгар бұрышының құрамында болады. Никотин атауы темекінің Nicotiana tabacum өсімдігінің латынша атына байланысты аталған. Сонымен қатар Францияның елшісі Жан Никот (J. Nicot) атына байланысты да аталған, себебі ол 1550 жылы Португалиядан Парижге темекіні жəне оның тұқымын əкелген, оны медикамент ретінде қолдануды ұсынған. Алғаш рет 1828 жылы германдық химиктер Посселт жəне Райманн никотинді темекі жапырағынан бөліп алған. Ал 1843 жылы Мельсенс никотиннің химиялық эмпирикалық формуласын жазды. 1893 жылы Пиктет жəне Крепье никотинді бірінші рет
Никотин
жүктеу/скачать 2,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||