Кіріспе
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Қазақстан Республикасындағы алдын ала тергеу, анықтау мен жедел-іздестіру қызметі уақыт өте келе үнемі жетілдіріліп, реформаланып, жылдан жылға жаңа өзгерістерге ұшырайды. Бұл қазіргі кезде қоғамның және ондағы қылмыс жасаушы адамдардың жаңа қылмыс түрлерін түрлендіруі сонымен қатар одан туар жаңа сын-қатерлеріне байланысты орын алады. Қылмысқа қарсы күрестің бірыңғай құқықтық жүйесінің элементтері болып табылатын алдын ала тергеу және анықтау органдары тығыз өзара іс-қимылда жұмыс істейді, бұл осы жүйенің тұрақтылығы мен тиімділігінің маңызды шарты болып табылады. Алдын ала тергеу — бұл қылмыстық іс жүргізу құқығы институты. Бұл институттың нормалары алдын ала тергеуді бастау шарттарын және оны жүргізудің жалпы шарттарын, тергеу әрекеттерін жүргізудің жалпы шарттары мен тәртібін, айыпталушы ретінде тарту және одан жауап алу тәртібін, алдын ала тергеуді тоқтата тұру және аяқтау нысандары мен тәртібін реттейді. Бұл институтқа белгілі бір іс жүргізу әрекеттерін жүргізуге рұқсат алу үшін сотқа жүгіну тәртібін, прокурорға және сотқа тергеушінің, прокурордың шешімдері мен іс- әрекеттеріне шағымдану тәртібін реттейтін нормалар да кіреді. Сондай-ақ, алдын-ала тергеу институтының нормаларына ҚПК-нің көптеген басқа нормалары кіреді. Алдын ала тергеудің тиімділігі көбінесе құқықтық реттеудің оңтайлылығына байланысты. Айта кету керек, Қазақстан ҚПК-де көптеген қарама-қайшылықтар мен дәлсіздіктер бар. Кейбір тұжырымдар өте қиын.
ҚПК-нің 7-бабының 23-тармағына сәйкес алдын ала тергеу іс мән- жайларының жиынтығын анықтау, анықтау және бекіту және қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауаптылыққа тарту бойынша ҚПК-де белгіленген өкілеттіктер шегінде уәкілетті органдардың сотқа дейінгі іс жүргізу нысаны болып табылады.Алдын ала тергеуге процеске өзге де қатысушылардың: сарапшының, куәнің, аудармашының, маманның, куәгерлердің қызметі де кіреді.
Негізгі құрамдас бөлігі алдын ала тергеу болып табылатын алдын ала тергеу қылмыстық процестің дербес кезеңі болып табылады. Алдын ала тергеу көптеген қылмыстық істер бойынша міндетті болып табылады. Алдын ала тергеу қылмыстық іс қозғалған сәттен басталады және аяқталады:
-қылмыстық істі қысқарту туралы қаулы шығару;
-прокурордың айыптау қорытындысын немесе айыптау актісін жасауы және бекітуі;
-прокурордың істі медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдану үшін сотқа жіберу туралы қаулы жасауымен және бекітуімен
Алдын ала тергеу тек іс жүргізу қызметін қамтиды. Қылмыстарды ашу үшін де үлкен маңызы бар жедел-іздестіру қызметі алдын ала тергеуге кірмейді, құқық қорғау қызметінің дербес түрі болып табылады.
Алдын ала тергеу барысында қылмыстық іс жүргізу кодексінде тікелей көзделген шаралар ғана қолданылуы мүмкін.Осы негізде елдегі қылмыс
тергеу мен оны заманауи ақпараттық технология көмегімен қылмыстардың тез ашылуына және оны атқарар алдын ала тергеу мен жедел іздестіру қызметтерінің өзара байланысын зерттеу болып табылады. Сонымен қатар алдын ала тергеу, анықтау мен жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу процесінде азаматтардың құқықтарын қамтамасыз ету жедел-іздестіру қызметін құқықтық реттеудің негізгі проблемаларының бірі болып табылады, алдын ала тергеу, анықтау мен жедел-іздестіру іс-шараларын жеткілікті түрде реттемеу жеке адам мен қоғамның мүдделеріне теріс әсер етуі мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |