32
I бөлім
•
Классикалық әлеуметтану теориясы
1800 жылдардың соңы мен 1900 жылдардың басын-
да неміс әлеуметтану ғылымындағы тағы бір жетекші
тұлға – Зигмунд Фрейд. Фрейд әлеуметтанушы бол-
маса да, көптеген әлеуметтанушылардың шығарма-
шылығына әсер етті (мысалы, Толкотт Парсонс пен
Норберт Элиас), оның идеялары әлі де әлеуметтік тео-
рияшылар үшін өзекті болып қалуда (Chodorow, 1990;
Craib, 1994; A. Elliott, 1992, 2004; A. Elliott and Frosh,
1995; Kaye, 1991, 2003; Kurzweil, 1995; Movahedi, 2007).
Зигмунд Фрейд 1856 жылы 6 мамырда австро-вен-
гриялық қала Фрайбергте дүниеге келді. 1859 жылы
оның отбасы Венаға қоныс аударады, ал 1873 жылы
Фрейд Вена университетінің медициналық мектебіне
(факультетіне) түседі. Медицинаға қарағанда Фрейдті
ғылым көбірек қызықтырды және ол физиология лық
зертханада жұмыс істей бастады. Медициналық мек-
тепті (факультетті) бітірісімен, 1882 жылы зертхана дан
кетіп, ауруханада жұмыс істейді. Бұдан соң жүйке ау-
руларына маманданып, жеке медициналық тәжі ри-
бемен айналысты.
Бастапқыда Фрейд есірік (истерия) деген невроздардың бір түрін зерттеп білгісі келіп, гипнозды
қолданды. Ол тәсілді 1885 жылы Парижде Жан Мартин Шаркодан үйренді. Кейінірек ол ве-
налық дәрігер Йозеф Брейердің ұсынысы бойынша, есірік симптомдары алғаш пайда болған
кезде емдеуге септігін тигізетін әдісті пайдаланды. Фрейд 1895 жылға қарай Брейермен бірге
бірқатар революциялық тұжырымдары бар кітап шығарды: есірік секілді невроздардың себеп-
тері психологиялық (сол кезде физиологиялық деп саналған) болды және емдеу аурудың бас-
тапқы себептерін талқылауды талап етті. Осындай жолмен психоанализдің практикалық және
теориялық саласы пайда болды. Фрейд невроздардың түбінде сексуалды факторлар немесе
либидо жатады деген қорытындыға келгеннен соң, Брейерден бөлек тәуелсіз өз жолымен кетті.
Бірнеше жылдар бойы Фрейд терапевтік әдістерін жетілдіріп, жаңа идеялары жайлы көп ең-
бектер жазды.
1902 жылға қарай айналасына ізбасарларын жинай бастады және апта сайын өз үйінде бас
қосты. 1903–1904 жылдары өзге ғалымдар (мысалы, Карл Юнг) Фрейдтің идеяларын өзінің
психиатрлық жұмысында пайдалана бастады. 1908 жылы бірінші Психоаналитикалық конгресс
болды, ал келесі жылы психоаналитикалық білімдерді тарату мақсатында мерзімді басылым
құрылды. Көп кешікпей психоанализ атты жаңа сала дүниеге келді, оған Фрейдтің Юнг сияқты
адамдардан қатынасын үзіп, әрқайсысы өздерінің жеке идеяларын дамытып, түрлі топқа бө-
лінуі түрткі болды. Бірінші дүниежүзілік соғыс психоанализдің алға басуын тежеді, алайда ол
ХХ ғасырдың 20-жылдарында қанат жайып, айтарлықтай дамыды. Ұлтшылдықтың ушығуына
байланысты психоанализ орталығы Құрама Штаттарға ауысты және әлі күнге дейін сол жерде.
Фрейд еврей болғанына және 1933 жылы ұлтшылдар оның кітаптарын өртеп жібергеніне қара-
мастан, 1938 жылға дейін Венада тұрды. 1938 жылдың 4 маусымында президент Рузвельттің өзі
тікелей араласып, кепілдік төлегеннен кейін ғана Зигмунд Фрейд Венадан біржолата кетті. 1923
жылдан бастап Фрейд жақ сүйектерінің қатерлі ісігінен азап шекті. Ол 1939 жылы 23 қыркүйекте
Лондонда қаза болды.
Достарыңызбен бөлісу: