Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тасымал дәлел.
| – [шш] һ – [қ], х – [қ]
Кірме әріптердің дыбыс құрамына қарағанда, олар екі-үш дербес дыбыстардың тіркесімін белгілейтін таңбалар екенін көреміз. Осы кірме әріптердің дыбыс мәнінің дәлелдемесін, бәріне тоқталып жат- пай, и мен у таңбаларына ғана қатысты жеке-жеке талдап берейін. Морфем дәлел. Тіркесімнің екінші сыңарының морфологиялық қызметін өзге морфем бірліктерімен салыстырып барып аңғаруға бо- лады: оқы – л [oqu - l] оқы – п [oqu - p] оқы – с [oqu - s] оқы – й [oqu - y] оқы – у [oqu - w] Осында оқыл дегендегі дауыссыз л[l] – ырықсыз етіс көрсеткіші, оқып дегендегі дауыссыз п[p] – көсемше көрсеткіші, оқыс дегендегі дауыссыз с[s] – ортақ етіс көрсеткіші ретіндегі морфологиялық қыз- мет оқи [oquy] дегендегі дауыссыз й[y] – көсемше көрсеткішіне, оқу 198 [oquw] дегендегі дауыссыз у[w] – тұйық рай көрсеткішіне де тән екенін көреміз. Тілдік (морфологиялық) қызмет осындағы [l], [p], [s], [y], [w] дауыссыздарына бірыңғай тән. Ендеше, и, у таңбаларын дауысты деп шатаспауымыз керек. Буын дәлел. Тіркесімнің екінші сыңары, қазақ тілінің өзге дауыс- сыз дыбыстары тәрізді, буынның құрамды бөлігі болып табылады: қыр – қы+ р [qɪ-r] тіc – ті+c [ti-s] ұл – ұ+л [u-l] қи – қы+ й [qɪ-y] ти – ті+й [ti-y] у – ұ+у[u-w] Осындағы [r], [s], [l], [y], [w] дауыссыздары буынның соңғы дауыс- сыз сыңары ретінде бірдей жұмсалып отыр. Тасымал дәлел. Тіркесімнің екінші сыңары қазақ тілінің өзге да- уыссыз дыбыстары тәрізді тасымал жігін көрсетеді: тыным – ты- жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|