Қалыпты физиология (дәрістер жинағы)
Мембраналық потенциал (МП) пайда болуының физико-химиялық
жүктеу/скачать 1,01 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.1. Мембраналық потенциал (МП) пайда болуының физико-химиялық
механизмдері. Мембраналық потенциал (немесе тыныштық потенциал) дегеніміз – салыстырмалы физиологиялық тыныштық жағдайдағы мембрананың ішкі және сыртқы беттері арасындағы потенциалдар айырмашылығы. МП екі түрлі себептер нәтижесінде байқалады: 1) мембрананың екі жақ бетіндегі иондар таралуының бірдей болмауы. Жасуша ішінде, сыртымен салыстырғанда, К + иондары көп болады. Ал Na + мен CI - иондары жасуша сыртында, ішіне қарағанда, көп болады. Иондардың мұндай таралуын иондық теңсіздік (асимметрия) деп атайды; 2) иондар үшін мембрананың таңдамалы өткізгіштігі. Тыныштық жағдайда әртүрлі иондар үшін мембрананың өткізгіштігі бірдей болмайды. Жасуша мембранасы К + иондарын жақсы өткізеді, Na + иондарын аздап өткізеді, ал органикалық заттарды тіпті өткізбейді. Осы екі себептің есебінде иондар қозғалысына жағдай жасалады. Бұл қозғалыс иондар концентрациясының айырмашылығы нәтижесінде, ешқандай энергия жұмсамай, селқос тасымал – диффузия арқылы жүреді. К + иондары жасушадан шығып, мембрананың сыртқы бетіндегі оң зарядтарды көбейтеді, ал CI - иондары жасушалар ішіне қарай селқос тасымал арқылы кіреді, осының салдарынан мембрана сыртындағы оң зарядтар одан сайын көбейеді. Мембрана бетіндегі оң зарядтардың көбеюіне, оның сыртында жинақталған Na + иондары да үлесін қосады. Ал органикалық қосындылар жасуша ішінде болады. Сонымен мембраналық-иондық теория (Ю. Бернштейн,1902; А. Хаксли, А. Ходжкин, Б. Кац, 1940-1952) бойынша МП пайда болуы протоплазма мен жасушааралық сүйықтықтағы иондық өлшемдестікке байланысты.Осы себепті мембрананың екі беті (ішкі, сыртқы) әртүрлі: сыртқы беті «оң», ішкі беті «теріс» зарядты болады. Жасуша мембранасының мұндай жағдайы – жүктеу/скачать 1,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|