Қалыпты физиология (дәрістер жинағы)

12.1. Жоғары және төменгі жүйке іс-әрекеттері туралы түсінік 
Адам мен жануарлардың үлкен ми сыңарлар қыртысы және оған жақын 
құрылымдары ОЖЖ-нің жоғары бөлімі болып саналады. Бұл жетекші 
бөлімнің қызметі – жоғары жүйке іс-әрекетінің негізін құрайтын, яғни 
мінезді бейімдейтін күрделі биологиялық реакцияларды жүзеге асыру. 
Алғашқы рет орыстың атақты физиологы И.М. Сеченов «Ми 
рефлекстері» (1863) деген еңбегінде жануарлардың, адамның мінез-құлығы, 
оның санасы мен ақыл-ойының ең күрделі көріністері, мидың рефлекстік 
қызметімен тығыз байланысты екендігі туралы батыл болжам ұсынды. 
И.М.Сеченовтың ойларын ерекше және нақтылы тәжірибе жүзінде 
дәлелдеген, шартты рефлекстерді ашқан - дүние жүзіне әйгілі орыс ғалымы 
И.П. Павлов (1849-1936). Ол алғашқы рет шартты рефлекстер әдісін 
қолданып жоғары жүйке іс-әрекеті туралы осы заманғы ілімнің ірге тасын 
қалады. Оның зерттеулері рефлекстік теорияның негізгі: себептестік, анализ 
және синтез, құрылымдық қағидаларын жасады. 
И.П. Павловтың пікірі бойынша, ОЖЖ-нің төменгі бөлімінде – қыртыс 
асты, ми бағанында, жұлында пайда болатын рефлекстік әсерленістер туа 
біткен және тұқым қуалайтын (шартсыз) тұрақты жүйке жолдарымен 
орындалады. Бұл төменгі жүйке іс-әрекеті деп саналады, оның негізіне 
шартсыз рефлекстер мен инстинкттер жатады. Шартсыз рефлекстердің 
көмегімен ішкі ағзалардың қызметтері мен олардың өзара барабар 
әрекеттесуі қамтамасыз етіледі. 

жүктеу/скачать 1,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: