Қалыпты физиология (дәрістер жинағы)

Әртүрлі эмоциялар кезінде энергия шығыны, негізгі алмасу дейгейінің, 
40-90%-ын құрады және бұл бұлшықеттердің фазалық және тонустық
жиырылуымен байланысты. 
Ұйқы кезіндегі зат алмасу деңгейі, сергектік жағдайымен салыстырғанда, 
10-15% төмен болады, себебі бұл кезде бұлшықеттер босаңсыйды, 
симпатикалық жүйке жүйесінің белсенділігі төмен, қалқанша безі мен 
бүйрекүсті бездерінің гормондарының түзілуі аз болады. 
Тағамның өзіндік-динамикалық қуаттық әсері. Тамақтанудан кейін, 
тағам өнімдерінің қанға сіңуі кезінде, зат алмасуы қарқыны күшейіп, энергия 
әдеттегіден әлдеқайда көп жұмсалады. Мұны тағамның өзіндік-динамикалық 
қауттық әсері деп атайды. Ол астың құрамына байланысты, тағамда белок 
басым болса, энергия әдеттегіден 30%, ал тағамда көмірсу басым болса тек 
15% көбірек жұмсалады. 
Жалпы алмасу НА-дан едәуір жоғары болуы қаңқа бұлшықеттерінің 
қызметіне байланысты. Дененің қимыл-қозғалыстарына, олардың ауыр-
жеңілдігіне қарай энергия бірде көп, бірде аз шығындалады. Мысалы, адам 
жеңіл жұмыс істегенде (кеңсе қызметкерлері, мұғалімдер, тігіншілер) 1 кг 
салмаққа 1,8-2,5 ккал (7,5-10,5 кДж) энергия жұмсайды. Баяу жүріп қызмет 
атқаратындар (лаборанттар, дәрігерлер, кітапхана қызметкерлері) 2,8-3,2 ккал 
(11,8-13,4 кДж) энергия шығындайды. Сөйтіп, адам денесіне түсетін 
ауырпалық өскен сайын, оның салмағына қарай энергия шығыны да көбейіп 
отырады. Қазіргі кезде ересек адамның энергия шығыны оның атқаратын 
кәсіби қызметінің ерекшеліктеріне байланысты 5 топқа бөлінеді. 

жүктеу/скачать 1,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: