Аналитические процедуры аудита в секторе экономики

 

 

526

собой  совокупность  следующих  доходов:  1)  доходы  от  реализации  нематериальных  активов  (счет 

721); 2) доходы от реализации основных средств (счет 722); 3) доходы от реализации ценных бумаг 

(счет  723);  4)  дивиденды  по  акциям  и  доходы  в  виде  процентов  (счет  724);  5)  доход  от  курсовой 

разницы (счет 725); 6) субсидии исполнительных органов власти (счет 726); 7) прочие (счет 727). На 

этом счете могут быть учтены доходы от списания долгов, от безвозмездно полученного имущества, 

доходы от и до оценки товарно-материальных запасов, нематериальных активов и основных средств, 

доходы  прошлых  лет,  выявленные  в  отчетном  году,  роялти  и  другие  доходы  от  операций, 

непосредственно не связанных с производством продукции (работ, услуг) и ее реализацией. Типовые 

корреспонденции при формировании доходов и расходов рассмотрены в приложении Б. 

Доходы по этим статьям не могут быть получены без осуществления расходов по неосновной 

деятельности, связанных с реализацией нематериальных активов, основных средств, ценных бумаг и 

с  курсовой  разницей.  Аудитору  необходимо  проверить  правильность  отражения  хозяйственных 

операций  на  этих  счетах,  сопоставить  данные  Главной  книги  по  этим  счетам  с  данными  журнала-

ордера № 14 по кредиту счетов подраздела 84 «Расходы по неосновной деятельности». [3] 

Доходы от основной и неосновной деятельности, представляют собой в совокупности доход от 

обычной  деятельности  до  налогообложения,  или  совокупный  доход,  который  в  соответствии  с 

Налоговым Кодексом, подлежит налогообложению. 

Аудитор  должен  проверить  правильность  произведенных  расчетов  по  подоходному  налогу, 

сопоставить  данные  счета  851  «Расходы  по  подоходному  налогу»  с  журналом  ордером  №  14  по 

кредиту этого счета. [1] 

Заключительным показателем доходов является чистый доход, который  определяется суммой 

доходов от обычной деятельности и чрезвычайных ситуаций, под которыми понимаются события или 

операции,  отличные  от  обычной  деятельности  юридического  лица.  Предполагается,  что  такие 

события и операции не будут повторяться часто или регулярно (например, стихийные бедствия). 

На  чистый  доход  хозяйствующего  субъекта  оказывают  отрицательное  влияние  убытки  от 

чрезвычайных  ситуаций  и  прекращенных  операций,  а  также  от  долевого  участия  в  других 

организациях. 

Под прекращенной операцией понимается продажа или ликвидация филиала, представляющего 

собой  отдельное  направление  деятельности  юридического  лица.  Сущность  и  сумма  каждой 

чрезвычайной ситуации должна быть раскрыта в пояснительной записке. По каждой прекращенной 

операции здесь следует раскрыть: 1) сущность прекращенной операции; 2) отраслевые структуры и 

географические  районы,  в  состав  которых  операция  включается  в  целях  подготовки  финансовой 

отчетности;  3)  дата  фактического  прекращения  операции  в  целях  учета;  4)  способ  прекращения 

(продажа,  ликвидация  и  т.д.);  5)  убыток  от  прекращенной  операции;  6)  убыток  от  обычной 

деятельности филиала за отчетный период. [5] 

В  этом  случае,  аудитор  должен  тщательно  изучить  эти  раскрытия,  изложенные  в 

пояснительной записке. Схема Т-счетов рассмотрена в приложении Г. 

В  итоге  величину  чистого  дохода  можно  определить  и  путем  сопоставления  дебетового  и 

кредитового оборотов по счету 571 «Итоговый доход (убыток)», сальдо которого переносится на счет 

«Нераспределенный доход (непокрытый убыток) отчетного года». 

 

ЛИТЕРАТУРА 

1.  МСФО (IAS) 7 Отчеты о движении денежных средств (Cash Flow Statements) 

2.  Учет операций по покупке иностранной валюты//Журнал "Бухгалтерский учёт" № 9 2004 г 

3.  Шаменова А.А. Учетная политика в  условиях работы по МСФО//Бюллетнь Бухгалтера №7, февраль 

2010 года 

4.  П.А.  Аникин  Учет  операций  в  иностранной  валюте  и  валюта  отчетности  в  соответствии  с 

МСФО//Art.Thelib.Ru 

5.  Сахариев С.С., Сахариева А.С. «Современный курс экономической теории» - Алматы, 2002г. 

6.  Худяков А.И. «Финансовое право Республики Казахстан» - Алматы, 2001г. 

7.  «Общая теория финансов» /Под редакцией проф.-корр. РЕАН Л.А. Дробзиной, 1995г. 

 

 

REFERENCES 

1. IAS 7 Report on movement of funds (Cash Flow Statements) 

2. Accounting of transactions on purchase of foreign currency, Journal "Accounting" № 9, 2004 

3. Semenova A.A. Accounting policies under IFRS//BULLETI Accountant no. 7, February 2010 

4. By p. A. Anikin Accounting of transactions in foreign currency and reporting currency in accordance with 

IAS//Art.Thelib.Ru 

 

 

527

5. Sahariev S., Zaharieva A.S. "Modern economic theory course" - Almaty, 2002. 

6. A.I. Khudyakov "Financial law of the Republic of Kazakhstan" - Almaty, 2001. 

7. "General theory of Finance" /edited by prof-korr. REAN L.A. Grobinas, 1995 

 

Тінәсілов М.Д., Үркүмбаева Ә.Р., Сариева Мадина. 

Особенности проверки расходов при реализации услуг на предприятиях 

Түйіндеме:  Мақалада  аудиторлық  тексерудің  ерекшелік  тұстарының  экономикада  жетілдіру 

жолдарындағы  өндіріс  секторының  тұстары  қарастырылады.  Авторлар  заңды  және  тұлғалардың 

қызметтерінінің  әр  қилы  төтенше  жағдайдағы  шығын  соммалары  мен  мәнін  ашу  мәселесі  қарастырылып, 

шаруашылық субектілер процесін ретімен басқаруды ұсынады.  

Негізгі сөздер:  бухгалтерлік көшірмелер, жалақылар, операциялық тізімдер, шығындар және табыстар, 

шығындарды тексеру, аудиторлық тексерстерді жетілдіру.  

 

 

Tinasilov M.D, Urkumbaeva A.R.Sociev C 

Features verification of expenditures, while sales of services in enterprises 

Summary:  The  article  is  devoted  to  the  issues  of  peculiarities  of  the  audit  and  improve  upon  them  in  the 

manufacturing sector. The authors explore the nature and amount of each emergency situation on the activities of legal 

entities and individual manufacturers and recommend their rational management of processes of economic entities. 

Keywords:  accounting  record,  wages,  the  structure  of  transactions,  income  and  expenses,  validation  costs, 

improvement audits. 

 

 

УДК 397.33 

 

Үркүмбаева Ә.Р.

1

, Тінәсілов М.Д.

2

, Тәжіходжаева Ж.Б.

3

 

1,2

 профессорлар, 

3

 студент 

Қ.И. Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті 

Алматы қ., Қазақстан Республикасы 

 

ҚАРЖЫ СЕКТОРЫНДА ШЕТЕЛ ТӘЖІРИБЕСІНДЕГІ  АРНАУЛЫ  САЛЫҚ 

РЕЖИМІН ЗЕРТТЕУ 

 

Андатпа: Мақалада қаржы секторында шетел тәжірибесіндегі арнаулы салық режимін зерттеу арқылы 

Қазақстан Республикасының салық жүйесін инновациялық экономикада арттыру мәселелері қарастырылған. 

Негіздік сөздіктер: Салық, салық режимі, салық мөлшерлемесі, салықтық жеңілдіктер, салық ставкасы, 

салықтық ынталандыру. 

 

Арнаулы  салық  режиі  өзге  мемлекеттерде  түрлі  сипатқа  ие.  Ондағы  басты  ерекшеліктер  осы 

бизнес түрлерінің ел экономикасында алатын рөлімен тығыз байланысты. 

Еуропа  елдерінің  көбінде  шағын  және  орта  бизнес  субъектілеріне  арналған  салықтық 

жеңілдіктер  арнайы  ставкалар  арқылы  жүргізіледі.  Ал  Ресей  Федерациясының  салық  жүйесінде 

бірыңғай  салық  түсінігі  қызметтің  арнайы  түрімен  айналысатын  тұлғаларға,  сонымен  қатар  ауыл 

шаруашылығы өнімдерін өндіруші тұлғаларға  арналған салықтық режим арқылы есептеледі. Бірақ 

шет  ел практикасымен салыстырғанда Ресей Федерациясында олардан өзгеше жағдай қалыптасқан. 

Мысалы,  салық  салудың  оңайлатылған  түр  мен  бірыңғай  ауыл  шаруашылығына  салық  салудың 

салықтық базасының есептелуінің басқаша тәртібі мен ережелері қалыптасқан.  

Осыған  сәйкес  жағдайлар  Еуро  Одақ  елдерінің  көбіне  тән.    Осылардың  біріне  Испания 

мемлекеті  жатады.  Сонымен  қатар  Италия  мемлекетінде  де  осы  кезге  дейін  міндетті  салық 

қолданылып келді, бірақ терең салыстырып қарасақ бұл жүйеден олардың бас тартуына үлкен себеп 

болған  түсімнің  нақты  жалпы  ставка  бойынша  есебінің  міндетті  құны  ақылға  сыймайтындай 

дәрежеде болғандықтан.  

Бүгінгі таңда экономикакның алдында тұрған басты мәселе болып шағын және орта бизнесті 

дамыту және мемлекет тарапынан ынталандыру табылады.   

 

АҚШ  елінде 25 млн. шағын және  орта бизнес субъектілері тіркелген,  елдегі  шағын бизнестің 

ЖІӨ көлемінде алатын үлесі 55 пайызды құраса, әрбір төрт адамның үшеуі шағын және орта бизнес 

саласында қызмет жасайды. АҚШ-та шағын және орта бизнесті қолдаумен арнайы мемлекеттік ұйым 

– Шағын және орта бизнес істері бойынша әкімшілік айналысады. Ол АҚШ Конгрессінің шешімімен 

1953  жылы  құрылған.  Олар  шағын  және  орта  бизнес  өкілдеріне  қаржылық,  кеңес  беру  қызметін 

 

 

528

көрсетеді,  сонымен  қатар,  мемлекет  тарапынан  тапсырыстар  қабылдап,  ірі  кәсіпорындармен 

келісімшарт жасасуға көмектеседі. АҚШ мемлекетінде шағын және орта бизнеске заңнама бойынша 

ерекше салық төлеу тәртібі белгіленбеген, оның көрсететін қолдауы басқа сипатта болады. Олардың 

ішінде  ең  көп  тараған  түрі  –  құрылғылардың  жедел  амортизациясын  жүзеге  асыру.  Дәл  осындай 

жеңілдік,  сонымен  бірге,  Ұлыбританияда  да  бар.  Мұнда  қондырғыларды  бірінші  қолдану  жылы 

кезінде-ақ  есептен  шығаруға  рұқсат  беріледі.  Ал  Францияда  салықтық  жеңілдіктер  салық 

ставкасынан көрінеді [3].  

Шет мемлекеттерде тікелей салық жеңілдігі ретінде табысқа салынатын салық мөлшерлемесін 

төмендету  болып  табылады.  Бұл  көптеген  жағдайларда  тікелей  салықтық  жеңілдік  ретінде 

қарастырылмайды. Көбінесе салық жеңілдіктерінен тыс шара ретінде қарастырылады. Мәселен АҚШ 

мемлекетінде  75 000  доллардан  жоғары  табысқа  салық  мөлшерлемесі  34%  болса,  барынша  төмен 

мөлшерлеме  75 000  доллардан  төмен  табыс  үшін  25%  ,  ал  50 000  доллардан  төмен  табысқ.а  15% 

салық мөлшерлемесі белгіленген .    

Шағын және орта бизнеске салынатын салық мөлшерлемесін төмендету осы кәсіпорындардың 

көлемі  мен  одан  түсетін  түсімді  арттырады  және  оның  дамуына  ықпал  етеді.  Мысалы,  АҚШ-та 

шағын  және  орта  бизнестен  түсетін  табысы  соңғы  отыз  жылда  ірі  корпорациялардың  табысынан 

1,5―2  есеге  дейін  артқан.  Табысқа  салынатын  салықты  қарастыра  отырып,  дамыған  елдерде 

салықтық  жеңілдіктерді  тек  қолдауды  қажет  ететін  және  ел  экономикасындағы  орны  ерекше 

салаларға  бағыттайтындығын  атап  өткен  жөн.  Мәселен,  өндіріс  саласына  көптеген  салық 

жеңілдіктері  бар.  Себебі  сауда  саласындағы  шағын  кәсіпорын  мен  өндіріс  саласында  инновацияны 

қолданатын шағын кәсіпорын арасында үлкен айырмашылық бар. Нәтижесінде өндіріс саласындағы 

кәсіпорынға салынатын салық мөлшерлемесі мен  сауда саласындағы кәсіпорынға салынатын салық 

мөлшерлемесі  арасында  үлкен  айырмашылық    пайда  болады.  Мұндай  ынталандыру  өндіріске 

капиталдың көптеп ағылуына ықпал етеді.  

Ал  Ресей  мемлекетінде  салық  жүйесі  барлық  салаларға  бірдей.  Осы  жағдай  оңалмайынша, 

өндіріске қажет капитал сауда саласына үздіксіз ағыла бермек.  

Сонымен қатар, шағын және орта бизнеске салық салу тәртібі олардың ұйымдастыру-құқықтық 

формасына байланысты. Мысалы, АҚШ мемлекетінде «біртұлғалық кәсіпорын» (Sole Proprietorship) 

болса, одан жеке салық декларациясын тапсыру талап етілмейді. Себебі кәсіпкердің табысы меншік 

иесінің декларациясында беріледі және оның жеке табысы саналады .  

Егер шағын және орта бизнес субъектісі корпорация формасында құрылса, корпорация салық 

декларациясын  өз  акционерлері  арасында,  олардың  статусына  қарамай,  жеке  төлейді.  Егер 

корпорация  салықтан  қалған  қаражатты  салық  ретінде  төлейтін  болса,  онда  әр  акционер  алынған 

дивиденттен жеке салық төлейді.  

Жауапкершілігі  шектеулі  серкітестік  субъектілері  (Limited  Liability  Company)  немесе  толық 

серіктестік  субъектілері  (General  Partnership)  салықты  ұқсастүрде  төлейді.  Алайда  олар  салық 

декларациясын төлейді, тек олардан жеке шаруашылық жүргізуші субъект ретінде салық алынбайды.    

АҚШ-та федералдық деңгейде шағын және орта бизнес субъектілерін салықтық ынталандыру 

«прогрессивті  шкала»  механизмін  қолдану  арқылы  жүргізіледі.  Осыған  сәйкес,  салық  өнімді 

өткізуден түскен табыстан өндіру мен айналымға кеткен шығынды шегеруден қалған табысқа салады.  

Сонымен  қатар,  АҚШ  мемлекетінде  фирмаларға  тікелей  судалар  беріледі,  бірақ  олардың 

пайыздық  ставкасы  өте  төмен  болады.  Шағын  және  орта  бизнесті  дамыту  үшін  мемлекет  арнайы 

гранттар бөледі, сонымен бірге, жаңа өнім мен технология жасау туралы келісімшартқа отырады.  

Шағын  және  орта  бизнесті  қолдаудың  ерекше  түрі  Жапонияда  қалыптасқан.  Мұнда,  бұл 

секторға ерекше көңіл бөлінген. Шағын және орта бизнеске тек арнайы мамандандырылған ұйымдар 

тараптынан ғана емес, сонымен қатар, жерігілкті сыртқы сауда мен өндірісті  басқару органдарынан 

сауда-өндірістік палаталардан да қолдау көрсетіледі [2].  

Жапониядағы  шағын  және  орта  бизенсті  қаржыландыру  жүйесі  жергілікті  билік  органдарына 

несиелер  мен  субсидиялар  беру,  қажет  болған  жағдайларда  жеке  меншік  несие  ұйымдарын  тарту. 

Техникалық  жабдықтауды  қаржылық  қолдау  жергілікті  бюджеттен  ссуда  бөлу  мен  қондырғыны 

жедел амортизациялау түрінде жүзеге асырылады.   

 

Шағын  және  орта  бизнес  субъектілері  шығынының  50  пайызға  дейінгі  көлемін  өтеуді 

қарастыратын субсидия бұл елде кең тараған. Бұл елде қаржылық қолдаудан басқа кеңестік қызмет, 

техникалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру сынды көмек түрлері көрсетіледі.    

Олардағы кәсіпорындардың жалпы санының ішінде шағын және орта фирмалардың үлесі 80-

нен  99  процентке  дейінгі  мөлшерді  қамтып,  елдің  жалпы  ұлттық  өнімінің  50  процентке  жуығын 

 

 

529

ондіруді  қамтамасыз  етіп  отыр.  Шағын  кәсіпорындардың  шаруашылықты  жүргізуге  икемділігі  − 

ғылыми-техникалық  прогркстің  негізгі  бір  қозғаушы  күшіне  айналған.  Германияда  шағын 

кәсіпкерліктің басты сипаттамасы – ең алдымен меншік құқы мен кәсіпорынды тікелей басқарудың 

бірлігі  болып  табылады.  Екінші  сипаттама  –  кәсіпорын  қызметінің  айшықтылығы,  оның  көлемінің 

шектеулігі, қожайын мен жұмыскер арасындағы өзіндік ерекше қатынас сипатын білдіріп, өндірістің 

түпкі  нәтижесі  үшін  екі  жақтың  да  бірдей  мүдделігін,  ынталылығын  тудырады.  Үшіншіден, 

кәсіпорын өмірінде басқарушы рөлінің ерекше маңыздылығы: ол шаруашылықтың нәтижелігіне тек 

қана мүлік иесі болғандықтан ғана емес, сонымен бірге оның өзінің де өндіріспен тікелей айналысып, 

оны  ұйымдастыруға  барлық  жағынан  қатысуынан  көрінеді.  Төртінші  –  істі  жанұялық  негізінде 

жүргізу,  яғни  кәсіпорын  қызметін  нәтижелі  ұйымдастыруға,  жүргізуге  атадан  балаға  мұра  ретінде 

машықтану.  Бесіншіден  –  шағын  кәсіпкерліктің  тағы  бір  сипатты  белгісі  ретінде  кәсіпорында 

қаржыландыру  мәслесесін  айтуға  болады.  Егер  алыптар  қажетті  ресурстарды  негізінен  капитал 

нарығы (қор биржалары) арқылы алатын болса, ал шағын және орта кәсіпорындар банктердің аздаған 

несиелеріне  арқа  сүйейді,  сондықтан  да  олар  үшін  қаржыландыру  мәселесі  басты  проблема  болып 

табылады. Елдегі шағын және орты бизнестің экономикалық маңызы – біріншіден - барлық еңбекке 

жарамды  адамның  2/3  бөлігін  қамтып  отырған;  екіншіден,  елдің  жалпы  ішкі  өнімінің  жартысына 

жуығын берген; үшіншіден, барлық инвестициялар мен тіркелген патенттердің жартысынан артығын 

өндіріске енгізуге септігін тигізген; төртіншіден, Германиядағы барлық өндірістік оқу орындарының 

75  пайызын  қамтитын  кадрларды  даярлау  көзі  ретіндегі  рөлімен  анықталады.  Шағын  кәсіпкерлікті 

қаржыландыру  мәселелері  олардың  өз  күшімен  шешілуі  мүмкін  емес.  Қазіргі  кезде  Германияда 

бірқатар  жағдайлар  шағын  және  орта  бизнеске  мемлекеттік  қолдау  жүйесінің  қажеттілігін  көрсетіп 

отыр. Олардың ішінде: 1) Европалық қауымдастық шеңберінде 1993 жылдың басынан бастап бәсеке 

жағдайын  шегіне  жеткізе  шиеленістіретін  товарлар,  қызметтер,  жұмысшы  күші  және  капитал 

қозғалысы  жолындағы  барлық  кедергілерді  алып  тастау;  2)  технология  мен  табиғатты  қорғау 

шараларына байланысты заңдық нормалардың қатаңдатылуы, оларға жұмсалатын күрделі қаржыны 

одан  әрі  қысқарту  және  оны  пайдаланудың  тиімділігін  арттыру.  Германияда  шағын  бизнесті 

мемлекеттік қолдау жүйесінің негізінде жатқан басты принцип - өздігінен, мүмкіндігінше, өз бетінше 

дамуды  барынша  ынталандыратын  көмек  беру  болып  табылады.  Бағдарламаның  мақсаты  -  шағын 

және  орта  бизнестің  тиімділігі  мен  бәсекеге  қабілеттілігін  арттыру.  Осыған  байланысты  мынадай 

шараларды атап өтуге болады. Германияның федералды үкіметі қаржыландыру шараларды іс жүзінде 

асырып  отыр.  Олар  –  шағын  фирмалар  үшін  қалыпты  бәсеке  жағдайын  қамтамасыз  етуге 

бағытталған.  Бұл  жердегі  басты  бағыт  –  1957  жылы  заңды  түрде  бекітілген,  шағын  және  орта 

фирмалардың позицияларын нығайтуға байланысты бірнеше рет қайта қаралған – картельдік құқық. 

Картель  қызметін  қадағалаушы  ведомство  (бізше  монополияға  қарсы  комитет),  біріншіден,  ірі 

фирмалардың  бір-біріне  қосылып  кетуін  қатаң  бақылап  отырады;  екіншіден,  орынсыз  тыйым 

салуларды  алып  тастап,  шағын  және  орта  кәсіпорындардың  кооперациялануына  жеңілдік  жасайды. 

Шағын  бизнеске  қаржылық  қолдау  жасаудағы  құрылымдық-саяси  шаралардың  екінші  бір  құрамды 

бөлігі  -  мемлекеттік  тапсырмаларды  бөлуге  қатысудағы  олардың  құқықтық  жағынан  теңдігін 

қамтамасыз  ету.  1976  жылдан  бастап  мемлекеттік  тапсырмаларды  бөлуге  шағын  және  орта 

фирмалардың да міндетті түрде қатысуын реттейтін ерекше ереже бар. Егер белгілі бір жағдайларға 

байланысты  өздеріне  қысым  көрсетілетін  болса,  онда  шағын  фирмалар  осындай  мәселелерді  заңды 

түрде  ретке  келтіру  үшін  тиісті  орындарға  шағым  жасауына  болады.  Салық  салудағы  жеңілдіктер. 

Германияның жаңа аймақтарында қазіргі кезде кеңінен пайдаланылып жүрген бұл жұмыстың үш түрі 

бар:  1)  амортизациялық  аударымдардың  арнайы  нормалары;  2)  пайданың  салық  салынбайтын 

резервтерін  жасау;  3)  салық  ведомстволары  төлейтін  инвестициялық  үстемелер.  Амортизациялық 

аударымдардың  арнайы  нормалары  барлық  инвестицияларға  қолданылып,  жаңа  жұмыс  орнын 

аушаға,  қоршаған  ортаны  қорғауға,  техникалық  жағынан  алдыңғы  қатарлы  өнім  өндіруге,  сыртқа 

товар шығаруға бағытталады. Жұмсалған қаражаттар үш жыл ішінде  есептеп шығарылады, бірінші 

жылы жұмсалған капиталдың 50 пайызы амортизацияланады, екінші жылы 30 пайызды және үшінші 

жылы - 20 пайыз. Қаржылық жағынан қолдау. Федералды үкімет тарапынан берілетін салыстырмалы 

түрде  пайыз  ставкасы  төмен  және  жеңілдік  жағдайын  пайдалана  отырып,  ақшаны  қайтаруға 

мүмкіндік тудыратын несиелер – шағын бизнес үшін айтарлықтай қамқорлық болып табылады [4].  

Сондай-ақ өзінің бастамасын Маршалл жоспары кезеңінен алатын «европалық калпына келтіру 

бағрламасы»  шеңберінде  де  едәуір  қаражат  бөлінеді.  Қазіргі  кезде  бизнестің  бұл  түрін 

қаржыландырудың  негізгі  көзі  федералдық  бюджет,  оның  қорлары,  «Кредитанштальт  фюр 

Видерауфбау»  (Майндағы  Франкфурт),  «Дойче  аусглейхсбанк»  (Бонн)  және  «Берлинер 

индустрибанк»  (Берлин)  сияқты  арнайы  үш  банк  арқылы  бөлінеді.  Шағын  және  орта  фирмаларға 

 

 

530

несиплер  тікелей  емес,  ақшаның  дер  кезінде  қайтарылуына  кепілдік  беретін  олардың  өздерінің 

банктері негізінде іс жүзіне асырылады. Сонымен қатар шағын фирмалар федералды және жергілікті 

үкіметтердің  кепілдіктерін  де  пайдалана  алады.  Жаңа  жұмыс  орындарын  ашу  мен  экономикалық 

аймақтық құрылымын жақсартуға ынталандыратын арнайы несиелерді жергілікті үкіметтер береді.  

Инновациялық салаға көмек. Бұл мақсатқа федералды үкімет 1990 жылдардың басында бір жыл 

ішінде 750 млн маркаға дейінгі мөлшерде қаржы бөліп отырады. Бұл көмектің ұйымдық формалары 

ә

ралуан:  индустриалды  және  ғылыми  парктер,  жұмыс  бабына  қарай  бөлмелер  бере  алатын, 

ақпараттық банктерге енуге, консультацияларға, капиталдарға қатысуға рұқсат беретін мүмкіндіктері 

бар инновациялық орталықтар. Шағын және орта бизнес саласында инновацияны мемлекеттік қолдау 

олардың  ғылыми  мекемелермен  бірлесіп  жұмыс  істеуіне  көмектесу,  қажетті  ақпараттық  және 

консультациялық инфрақұрылымды жасау, технологияны алуды жеңілдету, ғылыми қызметкерлерді 

даярлауға жәрдемдесу жұмыстары арқылы іс жүзіне асырылады . 

Қорыта  айтқанда,  әр  елде  шағын  және  орта  бизнес  субъектілерін  салықтық  ынталандырудың 

өзіндік  ерекшеліктері  бар,  дегенмен,  көптеген  елдерде  осы  бизнес  субъектілерін  арналған  арнаулы 

салық режимін енгізу болып табылады.  

   

Ә

ДЕБИЕТТЕР 

1.  А.Д. Үмбеталиев, Ғ.Е. Керімбек Салық және салық салу: Оқулық.- Алматы: Экономика, 2006. –864 бет.  

2.  Құлпыбаев С, Мельников В.Д Қаржы негіздері: Оқулық. – Алматы ЖШС “Издательство LEM”, 2009- 

722 бет.   

3.  Байдуйсенов А.Д.  Қазақстан салық жүйесіндегі кейбір мәселелер// Финансы Казахстана, № 4, 2001г. 

4.  Назарбаев Н.Ә. Басты мұрат- халықтың әл-ауқатын арттыру// Орталық Қазақстан, 8 сәуір, 2003 ж. 

 

Үркүмбаева Ә.Р., Тінәсілов М.Д., Тәжіходжаева Ж.Б. 

жүктеу/скачать 37,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: