«Форд-Фалкерсон əдісімен ең үлкен ағынды табу» бағдарламалық кешенін құру

279 

моделированию  простых  моделей.  На  сегодняшний  день  разработаны  несколько  основных  методов 

решения прямых задач электроразведки: transmission surface method, метод интегральных уравнений 

(МИУ), метод конечных разностей, метод конечных элементов, метод граничных элементов.  

Разработанные  методы  направленные  в  какой-то  степени  для  учета  влияния  рельефа,  на 

сегодняшний  день  не  привели  к  созданию  единой  теории  и  методики  и  не  имеют  приложений 

интерпретации данных электроразведки постоянным током на рельефной дневной поверхности. В [2] 

автор,  используя  аппарат  конформного  преобразования,  решает  задачу  об  искажении  отдельными 

формами  рельефа  электрического  поля.  В  методе  конечных  разностей  разработаны  два  основных 

алгоритма  учета  рельефа  поверхности  наблюдений [3,4]. В  методе  конечных  элементов  также 

существует несколько способов учета рельефа местности при решении прямых задач [5].  

В  настоящей  работе  для  решения  прямой  задачи  электроразведки  постоянным  током  с  учетом 

рельефа  дневной  поверхности  был  выбран  метод  интегральных  уравнений,  имеющий  простой 

физический смысл и хорошо зарекомендовавший себя при проведении двумерного моделирования [6-8]. 

Практически  во  всех  методах  электроразведки  рельеф  местности  оказывает  влияние  на 

результаты  измерений,  так  как  представляет  собой  приповерхностную  неоднородность,  которая 

вызывает  изменение  линий  тока,  особенно  вблизи  приемной  линии.  На  рисунке 1 показаны  общие 

эффекты  рельефа  для  удаленного  источника  тока.  Для  этого  случая  линии  тока  расходятся  на 

выпуклой части рельефа и сходятся на вогнутой части, в следствии меняются и направления линий 

электрического  поля.  Из-за  такого  эффекта  выпуклые  формы  рельефа  понижают,  а  вогнутые - 

повышают значения кажущегося сопротивления. 

 

 

 

Рисунок 1 - Общие эффекты рельефа для удаленного источника тока 

 

Проведение  интерпретации  без  учета  влияния  рельефа  может  привести  к  возникновению  на 

разрезах  несуществующих  аномалий.  Таким  образом,  учет  рельефа  профиля  наблюдений 

представляет собой достаточно сложную проблему. 

В  основу  программ  инверсии  заложены  алгоритмы  решения  прямых  и  обратных  задач 

электроразведки. На сегодняшний день известно, что наиболее часто применяемым методом решения 

прямых задач являются сеточные методы. Они удобны для большого числа практических целей, но 

содержат несколько важных недостатков [6], а именно, низкая точность расчета первых производных 

полей,  и,  как  следствие,  расчета  кажущегося  сопротивления;  проблема  построения  сетки, 

адаптированной к сложной форме границы расчетной области; проблема постановки искусственных 

краевых условий на границах расчетной области; проблема сингулярности (сложности при описании 

поля  вблизи  неоднородности),  относящаяся  как  к  функции  источника,  так  и  к  неоднородностям 

рельефа (сложности при описании поля вблизи угловых точек поверхности). 

В  качестве  альтернативного  метода  решения  прямых  задач  электроразведки  является  метод 

интегральных  уравнений [9,10]. Идея  этого  метода  заключается  в  представлении  электрического 

поля,  как  суммы  первичного  поля  (создается  питающими  электродами)  и  поля  вторичных  зарядов 

(возникают  при  протекании  электрического  тока  в  местах  нарушения  однородности  среды  и  на 

поверхности  среды):  Е = Е

0 

+  Е

вт

,  где,  E

0

 - вектор  первичного  электрического  поля,  E

вт

 - вектор 

суммарного  электрического  поля  вторичных  зарядов.  Контактные  границы  и  неоднородности 

геоэлектрического  разреза  выступают  как  вторичные  возбудители  электрического  поля.  Задача 

расчета  полей  сводится  к  системе  интегральных  уравнений  на  плотности  вторичных  источников, 

индуцируемых на поверхностях контакта проводящих сред и на рельефной поверхности среды. 

Нами  рассматривается  математическая  модель  метода  зондирования  постоянным  током  для 

среды с постоянным удельным сопротивлением с произвольным рельефом на дневной поверхности. 

Рассмотрим  трехэлектродную  установку  Шлюмберже AMN - с  одним  питающим  (А)  и  двумя 

измерительными (M, N) электродами. Электрод В находится в бесконечности. Питающий электрод А 

находится в центре координат (рис.2). 

 

280 

 

 

Рисунок  2 - Схема вертикального электрического зондирования над рельефной дневной  поверхности 

 

Известно, из уравнений Максвелла, что для стационарного поля электростатический потенциал в 

точках среды удовлетворяет дифференциальному уравнению Лапласа [11], которое имеет вид: 

 

 

 

Должны удовлетворяться условие убывания потенциала на бесконечности 

 и условие 

на границе Земля-воздух 

. 

Требуется  подсчитать  функцию  кажущегося  сопротивления  вдоль  поверхности,  задаваемую 

соотношением: 

 

 

                                               (1) 

 

где, I - сила тока питающего электрода, К - геометрический коэффициент установки. 

В  реализации  метода  интегральных  уравнений  наличие  рельефа  существенно  усложняет 

формулировку задачи по сравнению с плоским случаем. Это связано с тем, что для плоской границы 

раздела  Земля-воздух  можно  применить  метод  отражений,  что  позволяет  получить  относительно 

простой вид интегрального уравнения, либо системы интегральных уравнений. Для расчета поля на 

рельефной  поверхности  мы  задали  некоторое  распределение  плотности  токов  на  поверхности, 

которое компенсирует его так, чтобы выполнялось физическое граничное условие: 

 

 

Здесь 

 - удельная  проводимость  слоя,  U

0

(M) - потенциал  питающего  электрода.  Для 

распределения на рельефной поверхности плотности токов использовалась сетка с логарифмический 

расширяющимся масштабом по радиусу, адаптированной под положение питающего электрода. 

Интегральные  уравнения  могут  записываться  как  для  интенсивностей  вторичных  источников, 

так  и  для  значений  потенциалов.  Мы  построили  интегральное  уравнение  для  распределения 

вторичных  источников,  учитывая  заданное  граничное  условие  и  формулу  Грина.  Далее  приведено 

интегральное  уравнение  для  плотности  вторичных  токов  в  точках  M  поверхности  среды, 

образующихся  под  влиянием  единичного  точечного  источника  тока,  расположенного  в  некоторой 

точке  поверхности.  Под  интегралом  вычисляется  взаимное  влияние  всех  других  источников  на 

источник  M.  Из  интегрального  уравнения  требуется  вычислить  плотность  тока  вторичных 

источников, 

-? 

 

 (2) 

 

где, 

 - плотность тока вторичного источника в некоторой точке M поверхности Г; 

 - 

электрическое  поле  от  первичного  источника  в  этой  точке  M; 

 - функция  Грина; 

 - 

плотность  тока  вторичного  источника  в  точке  P; 

 - площадь  поверхности,  где  расположен  P-й 

источник. Уравнение (2) выражает тот физический факт, что в точках M поверхности суммарный ток 

равен нулю, за исключением точки приложения питающего электрода. 

После  расчета  распределения  вторичных  источников  вычисляются  значения  потенциалов  на 

поверхности: 

281 

 

 

Здесь  U

0

(M) - потенциал  от  питающего  электрода.  Затем  по  формулам (1) выполняется  расчет 

кажущегося сопротивления и строятся кривые 

. 

Выводы.  В  исследовании  построена  математическая  модель  распределения  вторичных 

источников  на  неоднородностях  сред  для  моделей  сред  с  рельефом  дневной  поверхности. 

Полученные результаты будут способствовать повышению качества работ и развитию компьютерных 

технологий,  применяемых  в  геофизике.  В  целом,  улучшение  качества  интерпретаций  за  счет  более 

точного учета условий местности повышает эффективность геофизических исследований. 

 

ЛИТЕРАТУРА 

1)  Fox R.C., Hohmann G.W., Killpack T.J., Rijo L. Topographic effects in resistivity and induced-polarization 

surveys // Geophysics. - 1980. - no. 1. - Pp. 75-93. 

2)  Чантуришвили  Л.С.  О  количественном  учете  влияния  рельефа  для  некоторых  случаев  разведки 

постоянным током // Труды Ин-та геофизики АН ГССР. - 1955 - Т. 14. - С. 199-209. 

3)  Loke M.H. Topographic modelling in resistivity imaging inversion // 62nd EAGE Conference and Technical 

Exhibition. - Glasgow, Scotland, 2000. 

4)  Penz, H. Chauris S., Donno D., Mehl C. Resistivity modeling with topography// Geophys. J. Int. - 2013. - 194. 

- Pp. 1486–1497. 

5)  Gunther  Т., Rucker С., Spitzer K. Three-dimensional modelling and inversion of dc resistivity data 

incorporating topography – I. Modelling // Geophys. J. Int. - 2006. - 166. - Pp. 495–505. 

6)  Орунханов М.К., Муканова Б.Г., Сарбасова Б.К. Сходимость метода интегральных уравнений в задаче  

зондирования над локальным включением // Вычислительные технологии. - 2004. -  Т.9. - №6. - С. 68-72. 

7)  Orunkhanov M., Mukanova B., Sarbassova B. Convergence of the method of integral equations for quasi 

three-dimensional problem of electrical sounding. // In book: «Computational Science and High Performance 

Computing II». - Springer. - 2005. -  Pp. 175-180. 

8)   Orunkhanov M., Mukanova B. The integral equations method in problems of electrical sounding // In book 

“Advances in High Performance Computing and Computational Sciences”. – Springer, 2006. - V. 93. -  P. 15-21.  

9)  Альпин  Л.М.  Источники  поля  в  теории  электрической  разведки//  Прикладная  геофизика. - M.,1947. - 

Вып. 3. - С. 56-200. 

10)  Hohmann G.W. Three-dimensional induced polarization and electromagnetic modeling // Geophysics. - 

1975. - v.40. - Pp. 309-324.  

11)  Максвелл Дж.К. Избранные сочинения по теории электромагнитного поля. - М.: ГИТТЛ, 1952. - 687 с. 

 

REFERENCES 

1)  Fox R.C., Hohmann G.W., Killpack T.J., Rijo L. Topographic effects in resistivity and induced-polarization 

surveys // Geophysics. - 1980. - no. 1. - Pp. 75-93. 

2)  Chanturishvili L.S. O kolichestvennom uchete vliyaniya relefa dlya nekotorykh sluchaev razvedki 

postoyannym tokom // Trudy In-ta geofiziki AN GSSR. - 1955 - T. 14. - S. 199-209. 

3)  Loke M.H. Topographic modelling in resistivity imaging inversion // 62nd EAGE Conference and Technical 

Exhibition. - Glasgow, Scotland, 2000. 

4)  Penz, H. Chauris S., Donno D., Mehl C. Resistivity modeling with topography// Geophys. J. Int. - 2013. - 

194. - Pp. 1486–1497. 

5)  Gunther T., Rucker S., Spitzer K. Three-dimensional modelling and inversion of dc resistivity data 

incorporating topography – I. Modelling // Geophys. J. Int. - 2006. - 166. - Pp. 495–505. 

6)  Orunkhanov M.K., Mukanova B.G., Sarbasova B.K. Skhodimost metoda integralnykh uravneniy v zadache  

zondirovaniya nad lokalnym vklyucheniem // Vychislitelnye tekhnologii. - 2004. -  T.9. - №6. - S. 68-72. 

7)  Orunkhanov M., Mukanova B., Sarbassova B. Convergence of the method of integral equations for quasi 

three-dimensional problem of electrical sounding. // In book: «Computational Science and High Performance 

Computing II». - Springer. - 2005. -  Pp. 175-180. 

8)   Orunkhanov M., Mukanova B. The integral equations method in problems of electrical sounding // In book 

“Advances in High Performance Computing and Computational Sciences”. – Springer, 2006. - V. 93. -  P. 15-21.  

9)  Alpin L.M. Istochniki polya v teorii elektricheskoy razvedki// Prikladnaya geofizika. - M.,1947. - Vyp. 3. - S. 

56-200. 

10)  Hohmann G.W. Three-dimensional induced polarization and electromagnetic modeling // Geophysics. - 

1975. - v.40. - Pp. 309-324.  

11)  Maksvell Dzh.K. Izbrannye sochineniya po teorii elektromagnitnogo polya. - M.: GITTL, 1952. - 687 s. 

 

 

282 

Мирғалиқызы Т., Муқанова Б.Ғ. 

Тұрақты токты электрлік барлау есебінде жер бетінің рельефті бедері бар орта  

үшін интегралдық теңдеулер əдісін қолдану 

Түйіндеме. 

Геоэлектрлік 

қима 

құрылымын 

зерттеу 

əдістерінің 

бірі 

электротомография 

модификациясындағы  тік  электрлік  зондтау  əдісі  болып  табылады.  Электротомография  əдісінде  алынатын 

соңғы нəтижелер келесі факторлардан қатты тəуелді: орнатудың геометриясынан, меншікті электрлі кедергінің 

ортада таралуынан жəне жер бетінің рельефінен. Соңғы фактордың əсері қазіргі уақытта бар бағдарламалардың 

инверсия  нəтижелерінде  қатты  көрініс  табуда.  Басқа  жағынан  геофизика  есептері  ортаның  электрлік  өрісін 

есептеуде  өте  жоғары  дəлдік  пен  жылдамдықты  талап  етеді.  Бұл  екі  талапты  да  интегралдық  теңдеулер  əдісі 

қанағаттандырады.  Зерттеуде  интегралдық  теңдеулер  əдісінің  негізінде,  жер  беті  рельефімен  күрделіленген, 

екіөлшемді  жəне  үшөлшемді  орталар  үшін  тұрақты  токпен  электрлік  барлау  тура  есебінің  сандық  шешімі 

қарастырылады.  Математикалық  модель  ретінде  тұрақты  өріске  арналған  Максвелл  теңдеулері  қолданылады. 

Сандық  математикалық  модельдеу  нəтижесінде  жер  беті  рельефінің  əсерінен  тік  электрлік  зондтау 

қисықтарының бұзылу салдарлары анықтарды. 

Түйін  сөздер:  интегралдық  теңдеулер  əдісі,  электрлік  томография,  жер  бетінің  рельефті  бедері,  сандық 

модельдеу. 

 

Mirgalikyzy T., Mukanova B. 

Application of the method of integral equations in the problem of electrical prospecting  

with direct current for a medium with ground surface relief 

Summary. One way to study the structure of the geoelectric section is a vertical electrical sounding method to 

modify electrical tomography. In the method of electrical tomography, the obtained results strongly depend on the 

geometry of the electrodes' array, electrical resistivity distribution in the environment and on the relief of the earth's 

surface. Influence of the last factor is strongly reflected in the results of the inversion of existing programs. On the other 

hand, the problems of geophysics demand on the accuracy and speed of calculation areas in the environment. Both of 

these requirements are satisfied by the method of integral equations. This research examines the numerical solution of 

the direct problem of electrical direct current for two-dimensional and three-dimensional environment, which are 

complicated with the surface relief on the basis of the method of integral equations. Maxwell's equations for stationary 

field are used as a mathematical model. The result of the numerical mathematical modeling identified distortion effect 

of vertical electrical sounding curves of relief surface. 

Key words: method of integral equations, electrical tomography, ground surface relief, numerical modeling. 

 

 

ƏОЖ  378.14 

 

Мусаева А.Б., Алғожаева Р.С., Аманжолова Қ.Ы. 

Казахский национальный технический университет имени К.И.Сатпаева 

г. Алматы, Республика Казахстан 

aizat_vip.89@mail.ru 

 

ВЕБ-СЕРВИСТЕРДІ ҚҰРУ ƏДІСТЕРІ МЕН ҚҰРАЛДАРЫ 

 

Аңдатпа. Соңғы уақытта сервисті-бағытталған архитектура (SOA, Service- Oriented Architecture) негізінде 

қосымшаларды    компоненттері  бойынша  жинақтау  белгілі  болып  отыр.  SOA концепциясы  бизнес-қосымша 

үлкен мөлшердегі компоненттерден тұратынына негізделген.  Мұндай компонент  SOA жүйесінің модулі болып 

табылатын    сервис  болады.  Сервисті-бағытталған  қосымшаны  құру  үшін,  жеке  жағдайда,  веб-сервистер 

технологияларын қолданудың келешегі бар. 

Түйін сөздер.  Веб-сервистер, сервлеттер технологиялары, платформалар. 

 

Мақалада  жұмыс  істеу  уақытында  веб-сервистерді  құруда  екі  платформалар  талданады. J2EE 

(Java 2 Enterprise Edition) платформасы кез-келген архитектура мен операциялық жүйелер үшін Java- 

қосымшасы негізінде (Java класс, EJB компонент) веб-сервистерді құруға мүмкіндік береді. Microsoft 

NET платформасы ASP.NET технологиясында Visual Basic, C++, С# сияқты программалау тілдерінің 

көмегімен  веб-сервистерді  құруға  мүмкіндік  береді.  Талдаудан  кейін Windows-тан  өзгеше 

операциялық  жүйеде  өзінің  аралық  кодын  орындау  үшін Microsoft интерпретатор CLR (Common 

Language Runtime) құратын, кез-келген операциялық жүйелер үшін веб-сервистерді құруға мүмкіндік 

береді.[1] 

J2EE – бұл  спецификациялар  жиыны,  олардың  əрқайсысы  құрамына  кіретін  əртүрлі 

функциялардың  қалай  жұмыс  істеу  керектігін  орнатады.  Мысалы, Java Transaction Service (JTS) 

спецификациясы  таратылған  транзакцияны  қолдайтын  сервисті  қалай  құру  керектігін  анықтайды. 

283 

J2EE  негізі  сервлет  болып  табылады.  Сервлеттер  технологиялары  веб-сервистерді  құру  үшін 

жобаланбаған,  бірақта  ол  оларды  қолдайды.  Сервлет  клиенттерге  жеткізу  үшін XML-ге  «аудара 

отырып»,  жауаптарды  құрастырады  (response) жəне  нəтижелі  мəліметтерді  қайтара  отырып, 

Enterprise JavaBeans (EJBS)-ке қатынаса отырып, шақыруды өңдейді. 

2002  жылы Sun компаниясы  объектілі-бағытталған  есептеудің  таратылған  жүйелері  үшін,  веб-

сервистердің  технологияларының  концепциясын  тарататын,  еркін  таратылған JWSDP (Java Web 

Services Developer Pack) программалық пакетін кеңінен қолдануды ұсынды.  

Пакет  веб-сервистерді  өңдеу  мен  күшейтуге  қажетті  толығымен  жинақталған    программалық 

құралдардың жиынтығын ұсынады. JWSDP пакетінің құрамына кіреді: 

1.Java XML Pack: 

SOAP/XML – хабарламасын беру үшін JAXM (Java API for XML Messaging) құралынан тұрады; 

SAAJ (Soap with Attachments API for Java) қосымшасы режимінде мəліметтерді беру құралы; 

XML- құжаттарының - JAXP (Java API for XML Processing) өңдеу үшін Java тілінің стандартты 

құралы; 

Веб-сервистерді тіркеудің құралы - JAXR (Java API for XML Registries); 

Қашықтатылған  процедураларды  шақыру  режимінде  тарату  құралы - JAX-RPC (Java API for 

XML-based RPC). 

2. Java Server Pages (JSP) Standard Tag Library 1.0. 

3. Программалық командалық қабықша Ant (Ant Build Tool) – веб-сервистердің клиенттік жəне 

серверлік программаларын дайындау жəне күшейту үшін. 

4. Tomcat веб-сервисі SOAP/HTTP ( Java-сервлеттерінің  қолдауымен)  жəне JSP (Java Server 

Pages) хаттамаларын тарату үшін қажет. 

Платформа .NET қосымшаны  құруды  қамтамасыз  ететін,  серверлік  инфрақұрылым  мен 

интеллектуалды программалық қамтама ортасында орындайтын, өңдеудің құралдарын ұсынады.  Ол 

HTTP, XML и SOAP. .NET сияқты жалпылама қабылданған стандарттарды қолдана отырып,  əртүрлі 

қосымшалар мен құралдарды біріктіруге мүмкін береді жəне əртүрлі тілдерде жəне əртүрлі қоршаған 

ортада  жазылған,  қосымшалар  арасындағы  мəліметтермен  алмасуды  қамтамасыз  ете  отырып, 

программалық қамтама индустриясының басты мəселелерін шешеді. 

HTTP  немесе Binary хаттамалары  бойынша  мəліметтермен  аламасатын,  қосымшаларға  əртүрлі 

үрдістерде  бір  немесе  əртүрлі  компьютерлерде  жұмыс  істеуге  мүмкіндік  беретін,  қашықтатылған 

əрекеттесу инфрақұрылымды .NET қосымша ретінде ұсынады. 

NET Server инфрақұрылым - .NET-қосымшасын  жоғарғы  қорғалған  жəне  масштабталған 

платформасын күшейтуге мүмкіндік береді. .NET 

Server  серверлік  инфрақұрылым Enterprise Edition-ды  қоса  алғанда, Windows 2000, Server, 

Windows Server 2003 серверлік операциялық жүйелерді қосады; 

XML  веб-сервистері – бұл.NET  қоршауындағы  қосымшаның  интеграция  негізі.  Олар  əртүрлі 

тілдерді  жазылған  жəне  əртүрлі  платформада  жұмыс  істейтін  интернет  пен  интранет  қосымшаларға 

HTTP, XML жəне SOAP сияқты стандартты хаттамалар арқылы мəліметтер алмасуға мүмкіндік береді; 

Visual Studio .NET жəне.NET Framework  –  бұл XML веб-сервистрін  қолдану    жəне  хостинг, 

құрастыру үшін толық шешім. Visual Studio .NET қоршаған ортаның кең көлемдегі əр түрлілігін жəне 

программалау  тілдерін  қолдайды,  барлық  қажетті  аспаптық    құралдарға  мүмкіндік  ашады.  Мұның 

барлығын Visual Studio .NET өнімдік аспаптарды құрастырушы жасайды. 

ASP.NET – бұл веб-сервистер мен веб-қосымшаларды құруға арналған технология. Бұл Microsoft 

.NET платформасының құрамдас бөлігі  мен  ескірек Microsoft ASP технологиясының дамуы болып 

табылады. Microsoft  барлық  Microsoft .NET қосымшаларының  негізі  болып  табылатын, (CLR) 

программасының  орындалу  ортасына  негізделе  отырып,  толығымен ASP.NET-ты  қайта  құрды. 

Құрастырушылар .NET Framework (С#, Visual Basic .NET жəне JScript .NET) комплектісіне  кіретін, 

кез-келген программалау тілдерін қолдана отырып, ASP.NET-ке арналған кодтты жазуы мүмкін. 

J2EE  жəне .NET бір-біріне  бəсекелес  технологиялар,  олардың  əрқайсысы  веб-сервистерді  құра 

алады,  бірақта  екі  айырмашылығы  бар,  яғни  көпплатформалылықты  жүзеге  асыру  технологиялары 

мен көптілділікті қолдайды. 

Көпплатформалылық – құрастырушылар  үшін .NET жəне J2EE веб-сервистерді  құрудың 

құралдарын ұсынатыны маңызды. Осы уақытқа дейін J2EE көп платформаларға қолдау болатынына  

мақтануға болады, бірақ, егер Microsoft бұдан басқа J2EE-ке рогативті бола алмайтынына сенсек.  

Microsoft кез-келген платформалардың Java тəрізді, орындалу ортасын құруға мүмкіндік беретін, 

екі  сатылы  компиляциясы  сияқты .NET жайғастырады. Microsoft фирмасы FreeBSD-тың  ортасын 

құрумен  айналысатынын  жариялады. FreeBSD – бұл BSD (Berkeley Software Distribution) Unix-тан 

284 

туындаған  операциялық  жүйе.  Осындай  ортаны  құру  тəуелсіздік  платформасы  аймағында Java 

гегемониясын  бұзатын  еді.  Бірақта,  белгілі  операциялық  жүйелер  үшін CLR құруға  бірнеше  жыл 

қажет.  Сондықтан  осы  уақытта  көпплатформалылықты  қолдайтын,  J2EE жалғыз  ортаны  құрушы 

ретінде атап кетуге болады. 

Көптілділікті қолдау - J2EE-ның жалғыз тілдік негізі Java болып табылады, Fortran, COBOL, C++ 

жəне Visual Basic қоса алғанда, екіден көбірек тілдер дюжинін қолдайтын, .NET-тен өте ерекшелігі 

бар.  Бұдан Java-дан  өзгеше  тілдер  қолданатын,  құрастырушылар  үшін .NET жақсы  жағдай 

жасайтынын  білуімізге  болады. .NET алғашқы  тілде  ең  кіші  шығындармен  қайта  үйренуге  веб-

сервистерді құруға мүмкіндік береді. 

Қорытындылай  келе, Microsoft  Java-ны  программалау  тілдерінің  бірі  ретінде  қарастыратынын 

атап кетеміз, сол уақытта Sun атап кетеді: 

Java – бұл программалау тілі емес, ол платформа. 

Мақалада  аталған  «төменнен  жоғары»  əдісімен  веб  сервистерді  құру  тəсілі,  алғашқыда 

программалық  кодты  құруды  немесе  сервистердің  барлық  құрамының  генерациясымен  веб-

сервистерге айналдыратын, программалық кодты қолдануды ұсынады.  

«Төменнен-жоғары» тəсілін қолданып, веб-сервистерді құру үрдісінде  қажетті келесі қадамдар: 

Веб-сервистердің функционалдылығын жүзеге асыратын, қосымшаны құру; 

Қосымшаны серверде ашу жəне оны тестілеу; 

Веб-сервер сипаттамасы WSDL генерациялау; 

Веб-сервисті семантикалық аңдатуды орындау (міндетті емес); 

Веб-сервиске мүмкіндік алу үшін клиенттік қосымшаны құру. 

Қосымшаны  жобалауда  сəйкес  келетін  əдістер  қолданылуы  қажет,  жеке  жағдайда  объектілі-

бағытталған қосымшаны құруда ең болмағанда кейбір UML- диаграммалары өңделеді. Өңдеудің бұл 

аспектілері  мақалада  қарастырылмайды.  Осы  мақалада Visual Studio 2008 жəне NetBeans IDE 6.  

өңдеудің  құралдарын  пайдаланып,  негізгі  екі Microsoft .NET жəнеJ2EE  платформада    «төменнен 

жоғары» əдісі бойынша веб сервисті құру əдістемесі қысқаша сипатталады. 

Microsoft Visual Studio құралы ASP .NET Web Service жобасының  аясында  екі  объектілі-

бағытталған  программалау  тілдері  С#  и Visual Basic .NET –де  веб-сервистерді  жүзеге  асыруға 

мүмкіндік  береді.  Жобаны  құра  отырып,  веб-сервистің  қалаулы  функционалдылығын  таратушы 

кодты  оған  қосу  қажет. NET технологиясынының  шеңберіндегі  барлық  тəжірбиелік  өңдеулер 

мақаланы дайындау үрдісінде С# тілін қолданды, сондықтан əрі қарай осы тілге ғана бағытталамыз. 

Веб-сервистің  бастапқы  коды    бөлінген  код  файлы (codebehind file) деп  аталатын.asmx.es 

кеңейтілуімен  берілген  файлда  сақталады.  Əр  құрылған Visual Studio .NET веб-сервисі  үшін 

үнсіздікпен келесі файлдар туындайды.  

Assemblylnfo.cs – жобаны  құрастыру  туралы  жалпы  мəліметтерді  сақтайды.  Құрастыру  –бұл 

бірлескен,  қайта-қайта  жалпытілдік  орындаушы  ортаның    қатысуымен  орындалатын,  кодтың 

функционалды бірлігі.  

Servicel.asmx и Servicel.asmx.cs – веб-сервистің интерфейсін құрайды. Servicel.asmx@WebService 

директивасынан  басталады.  Бұл  директива  веб-сервис  тұратын,  класты  беретін,  Class атрибутынан 

тұрады. Servicel.asmx.cs класс  файлы -  Web Service.asmx-тен  тəуелді  жасырын  файл,  веб-сервистің 

бөлінген кодтар классынан тұрады. 

Web.config – веб-жобаның құрылымы туралы мəліметтерден  тұрады, мысалы  сипаттау режимін ретке 

келтіру  жəне  түпнұсқалалық  тəсілі,  сол  сияқты  берілген  жобаның  қателері  туралы  стандартсыз 

хабарламаларды анықтайды. Web.config-те веб-сервистердің  конфигурациясы туралы мəліметтер сақталады. 

 

ƏДЕБИЕТТЕР 

1. Коналлен Д. Разработка Web-приложений с использованием UML, Вильяме, 2001, 288 с.  

2.  Климов B.B.,Щукин  Б.А.  и  др.  Композиция  семантических  веб-сервисов//  Информационно-

измерительные и управляющие системы.2011, №6, Т.9,  

3.Д.А.  Зайцев,  Т.Р.  Шмелева  «Моделирование  телекоммуникационных  систем  в CPN Tools» Учебное 

пособие  по  курсу  «Математическое  моделирование  информационных  систем»  для  подготовки  магистров  в 

отрасли связи, Одесса 2008CPN Tools. 

4.Web Services Architecture [Электронный ресурс] // W3C Working Group Note 11 February 2004. - Режим 

доступа: http://www.w3.org/TR/ws-arch/, свободный. - Загл. С экрана. - Яз. англ. 

5.Web Services Business Process Execution Language Version 2.0 [Электронный ресурс] // OASIS Standard 11 

April 2007. - Режим доступа: http://docs.oasis-open.0rg/wsbpel/2.O/OS/wsbpel-v2.O-OS.pdf, свободный. - Загл. с 

экрана. - Яз. англ. 

285 

6.Web Services Choreography Description Language (WS-CDL), Version 1.0 [Электронный ресурс] // W3C Candidate 

Recommendation 9 November 2005, - Режим доступа: http://www.w3.org/TR/ws-cdl-10/, свободный. - Яз. англ. 

7.Simon St. Laurent, Joe Johnston, Edd Dumbill. (June 2001) Programming Web Services with XML-RPC. 

O'Reilly. First Edition. [Электронный ресурс] - Режим доступа: http://xmlrpc.scripting.com/default.html. 

8.Decision Pautasso, С.; Zimmermann, О.; Leymann, RESTful Web Services vs. Big Web Services: Making the 

Right Architectural, F., 2008, 17th International World Wide Web Conference (WWW2008) Resource Oriented 

Architecture; Service Oriented Architecture. [Электронный 

ресурс] - Режим 

доступа: 

http://www.jopera.org/docs/publications/2008/restws. 

9.Web Services Security (WSS) [Электронный ресурс] // OASIS Standard Specification 1.1, 1 February 2006. - 

Режим доступа: http://www.oasis- open.org/committees/tc_home.php?wg_abbrev=wss, свободный. - Яз. англ. 

 

REFERENCES 

1.Konnalen D.  Разработка Web-prilozheniy s ispolzovaniem UML, Vilme, 2001, 288 s.  

2.Klimov B.B.,Shukin.B.A. I dr. Kompozicya semanticheskih web servicov// Informacionno-izmeritelnie i 

upravlyauwie sistemi.2011, №6, Т.9,  

3.D.A.Zaicev, Т.R. Shmeleva «Modelerivonie telekommunikacionnih system v CPN Tools» Uchebnoe posobie po 

kursu «Matematicheskoe modelirovanie informacionnih system» dlya podgoovki magistrov v otrasli svyazi, Odessa 

2008CPN Tools. 

4.Web Services Architecture [Elektronniy resurs] // W3C Working Group Note 11 February 2004. Rezhim 

dostupa: http://www.w3.org/TR/ws-arch/, svobodniy. - Загл. С экрана. - Яз. англ. 

5.Web Services Business Process Execution Language Version 2.0 // OASIS Standard 11 April 2007. - Режим 

доступа: http://docs.oasis-open.0rg/wsbpel/2.O/OS/wsbpel-v2.O-OS.pdf, svobodniy. - Eng. 

6. Web Services Choreography Description Language (WS-CDL), Version 1.0 [Elektronniy resurs] // W3C Candidate 

Recommendation 9 November 2005, - Rezhim dostupa: http://www.w3.org/TR/ws-cdl-10/, svobodniy. - Eng. 

7)Simon St. Laurent, Joe Johnston, Edd Dumbill. (June 2001) Programming Web Services with XML-RPC. 

O'Reilly. First Edition. [Elektronniy resurs] - Режим доступа: http://xmlrpc.scripting.com/default.html. 

8.Decision Pautasso, С.; Zimmermann, О.; Leymann, RESTful Web Services vs. Big Web Services: Making the 

Right Architectural, F., 2008, 17th International World Wide Web Conference (WWW2008) Resource Oriented 

Architecture; Service Oriented Architecture. [Elektronniy resurs] Rezhim dostupa: 

http://www.jopera.org/docs/publications/2008/restws. 

9. Web Services Security (WSS) [Электронный ресурс] // OASIS Standard Specification 1.1, 1 February 2006 

Rezhim dostupa: http://www.oasis- open.org/committees/tc_home.php?wg_abbrev=wss, svobodniy. - Eng 

 

Мусаева А.Б., Алгожаева Р.С., Аманжолова К.Ы., 

жүктеу/скачать 19,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: