Алматы 2015 Almaty

25 

control system// 8

th

 International Conference “New Electrical and Electronic Technologies and their Industrial 

Implementation” (NEET). Zakopane, Poland, June 18-21, 2013. p. 19. 

6.   А.  Ф.  Старикова,  И.  С.  Полянская,  В.  И.  Носкова,  Е.  Ю.  Неронова.  Производство  функционального 

творога с применением электромагнитной обработки молока. Молочнохозяйственный вестник № 3, III кв. 2011. 

С. 36-41. 

7.   B.H. Aitchanov, V.V. Nikulin, O. A. Baimuratov. Mathematical modeling of digital pulse-frequency 

modulation control systems developed for objects with transport delay. Control and Decision Conference (CCDC), 

2013 25th Chinese. 2013/5/25. P. 1407-1411. 

8.  B. Kh. Aitchanov, B.K. Kurmanov, and T. F. Umarov. Dynamic pulse-frequency modulation in objects control 

with delay// Asian Journal of Control, Vol. 14, No. 5, pp. 1–7, September 2012.− Published online in Wiley Online 

Library (wileyonlinelibrary.com) DOI: 10.1002/asj.−p.471. 

9.  Bekmurza H. Aitchanov, Olimzhon A. Baimuratov, Aitkul N. Aldibekova. Approach to the synthesis of 

pulse-frequency milk magnetization system. Труды  меж.форума  «Инженерное  образование  и  наука  в XXI веке: 

проблемы и перспективы», посвященного 80-летию КазНТУ им.К.И. Сатпаева. -т. II, 22-23.10.2014 г.-С.413-419. 

10.  Aitchanov B. H., Baimuratov O. A. Stochastical discrete Volterra models of digital dynamic pulse-frequency 

control systems with delay, Вестник Казахского национального технического университета имени К.И. Сатпаева, 

г. Алматы, № 3(97), 2013, стр. 71-77. 

11.  Айтчанов  Б.Х.,  Никулин  В.В.,  О.А.  Баймуратов.  Сравнительный  анализ  систем  с  частотно-

импульсной  модуляцией,  Вестник  Семипалатинского  государственного  университета  имени  Шакарима, 

№2(62),г. Семей, 2013, стр. 30-34 

12.   Н.  М.  Вечерухин,  А.  В.  Мельников.  Датчики  ядерного  магнитного  резонанса  как    преобразователи 

скорости движения жидкости в частоту. −Научное приборостроение, 2007, том 17, № 2, С. 39–47. 

13.   Voronin A. M., Aldibekova. Application of NMR in technological processes of dairy production. Вестник 

Национальной инженерной академии Республики Казахстан, 2013, №4 (50). С 106-112. 

14.  Н.И. Зиневич, Г.В. Карпов, А.С. Медведко, Е.И. Шубин. ЯМР система для измерений магнитного поля в 

поворотных магнитах ЛСЭ MARK-3. Институт ядерной физики СО РАН, Новосибирск, Россия.− С 330-332. 

15.  B. H Aitchanov, O.A. Baimuratov, D. K Kozhamzharova, V.V. Nikulin. Structural transformation and 

simulation of dynamic pulse frequency controlled systems. Proceedings in GV-the 1st Global Virtual Conference. -

2013/4, №1. - 484-488 

16.  Bekmurza H. Aitchanov, Olimzhon A. Baimuratov, Aitkul N. Aldibekova. Pulse – Frequency control system 

of the fluids magnetization of the used nuclear magnetic resonance// The 2

nd

 International Virtual Conference on 

Advanced Scientific Results (SCIECONF-2014), June 9. - 13., 2014 (held in Zilina, Slovakia). – P. 473-477. 

17. Айтчанов Б.Х.  К анализу стохастических цифровых частотно-импульсных систем  с запаздыванием. 

Ізденіс – Поиск. Серия естественных и технических наук, №2, 2004. С.  209-214 . 

18.  Айтчанов  Б.Х.  Квантование  во  времени  в  динамических    частотно-импульсных  системах  с 

запаздыванием. -№3, 2003. - С.219-223. 

19. A.A. Ashimov, K.S. Статистический  анализ  цифровых  интегральных  частотно-импульсных  систем  

управления  объектами  с  запаздыванием // Вопросы  создания  АСУ  технологическими  процессами  и 

предприятиями, Алма-Ата, КазПТИ,1983. - С.3-10 

20. Айтчанов Б.Х. Частотно-импульсные системы управления объектами с запаздыванием.  Материалы за 

3-а международна практична конференция, Умение и нововъведения, Том 10. Технологии. София, Бял ГРАД-

БГ ООД, 2007. - С.54-58 

 

REFERENCES 

1. Mosin O. V. Magnetic water treatment equipment. -J. News of heat supply. № 11 (147) 2012 г. 

2.  Zinevych N.I. and others. “The system of measurement of magnetic fields by spin echo,” Proceedings of the 

Tenth All-Union Conference on Charged Particle Accelerators, Dubna.. vol.1.- pp.342, 1987 

3. I. S. Polyanskaya. “ Magnetic treatment of biological systems: theoretical basis,” Report of the Scientific-

practical conference in the framework of the Milk Forum III. – Vologda - Dairy: IC VGMHA 2009. 

4.  S. М. Kunizhev, V. А. Shuvaev. New technologies in the production of dairy products. М: Daily Print, 2004. P.178. 

5. Anatoli M. Voronin, Bekmurza H. Aitchanov, Janusz Partyka, Aitkul Aldibekova. Automatic milk quality 

control system// 8

th

 International Conference “New Electrical and Electronic Technologies and their Industrial 

Implementation” (NEET). Zakopane, Poland, June 18-21, 2013. p. 19. 

6.  А. PH. Starikova, I. S. Polyanskaya, V. I. Noskova, E.U. Neronova. Production of functional curd using 

electromagnetic milk treatment. Milk bulletin № 3, III. pp. 36-41, 2011. 

7.  B.H. Aitchanov, V.V. Nikulin, O. A. Baimuratov. Mathematical modeling of digital pulse-frequency 

modulation control systems developed for objects with transport delay. Control and Decision Conference (CCDC), 

2013 25th Chinese. 2013/5/25. P. 1407-1411 

8. B. Kh. Aitchanov, B.K. Kurmanov, and T. F. Umarov. Dynamic pulse-frequency modulation in objects control 

with delay// Asian Journal of Control, Vol. 14, No. 5, pp. 1–7, September 2012.− Published online in Wiley Online 

Library (wileyonlinelibrary.com) DOI: 10.1002/asj.−p.471 

9. Bekmurza H. Aitchanov, Olimzhon A. Baimuratov, Aitkul N. Aldibekova. Approach to the synthesis of pulse-

frequency milk magnetization system. proceeding international forum “Engineering education and science in the xxi 

26 

century: Challenges and perspectives” devoted to the 80 th anniversary of Satpaev KazNTU.- vol. II,  22–24 

OCTOBER 2014. –p. 413-419. 

10.  Aitchanov B. H., Baimuratov O. A. Stochastical discrete Volterra models of digital dynamic pulse-frequency 

control systems with delay, Вестник Казахского национального технического университета имени К.И. Сатпаева, 

г. Алматы, № 3(97), 2013, стр. 71-77 

11. O. A. Baimuratov. “Comparative analysis of the systems with variable-width modulation”, Bulletin of 

Semipalatinsk State University named after Shakarim, №2 (62), Semey, pp. 30-34, 2013. 

12. N. M. Vecherukhin, А. V. Melnikov. Nuclear magnetic resonance sensors as converters of fluid velocity into 

the frequency. - Scientific Instrumentation, vol 17, № 2, pp. 39-47, 2007. 

13. Voronin A. M., Aldibekova. Application of NMR in technological processes of dairy production. Вестник 

Национальной инженерной академии Республики Казахстан, 2013, №4 (50). С 106-112. 

14. N.I. Zinevich, G.V. Karpov, A.S. Medvedko, Е.I. Shubin. “NMR system for measurements of the magnetic 

field in the bending magnets FEL MARK-3, p.322 Institute of Nuclear Physics, Novosibirsk, Russia. 

15. B. H Aitchanov, O.A. Baimuratov, D. K Kozhamzharova, V.V. Nikulin. Structural transformation and 

simulation of dynamic pulse frequency controlled systems. Proceedings in GV-the 1st Global Virtual Conference. -

2013/4, №1. - 484-488 

16. Bekmurza H. Aitchanov, Olimzhon A. Baimuratov, Aitkul N. Aldibekova. Pulse – Frequency control system 

of the fluids magnetization of the used nuclear magnetic resonance// The 2

nd

 International Virtual Conference on 

Advanced Scientific Results (SCIECONF-2014), June 9. - 13., 2014 (held in Zilina, Slovakia). – P. 473-477. 

17. B.H. Aitchanov. On the analysis of stochastic digital pulse-frequency modulation systems with transport 

delay. Poisk, Natural and technical sciences series -№2, 2004. P.  209-214 . 

18.  B.H. Aitchanov. Time-domain quantization in dynamic pulse-frequency systems with transport delay// Poisk, 

Natural and technical sciences series. -№3, 2003. P.219-223. 

19. A.A. Ashimov, K.S. Asaubaev, B.H. Aitchanov.  Statistical analysis of digital integral pulse-frequency 

modulation control systems of objects with transport delay// Development of automatic control systems for 

technological processes,.- 1983. P. 3-10. 

20. B.H. Aitchanov. Pulse-frequency control system objects with delay. Proceedings of 3

rd

 International 

Conference practical, skills and new solutions, Volume 10, 2007. - S.54-58 

 

Айтжанов Б.Қ., Баймұратов О.А., Алдибекова А.Н. 

Жиілікті-импульстік модуляциясымн басқару жүйесінің 

Түйіндеме.  Мақалада  сүт  өнімдерін  өндіру  мен  сапасын  бақылау  үрдісін  жиілікті-импульстік  басқару 

жүйесінің  параметрлік  синтездерінің  əдістерін  жасау  қарастырылған.  Жиілікті-импульстік  модуляция  фильтрі 

екінші ретті апериодтты буын түрінде жүзеге асырылған.  

Сондай-ақ, қойылған тапсырманы оңай шешетін параметрлік синтездің түрлендіру тəсілдері ұсынылады. 

Түйін  сөздер:  автоматтандырылған  басқару  жүйесі,  жиілікті-импульстік  модулятор,  екінші  ретті 

апериодтық буын, сүттің магниттелуі, параметрлік синтез, вольтерр моделі. 

 

Aitchanov B.H., Baimuratov O.A., Aldibekova A. N. 

A simplified model of the control system with PFM 

Summary.  The article describes the development of methods for parametric synthesis of pulse-frequency 

automatic control systems (PFACS) by the production process and by the quality control of dairy products. Pulse-

frequency modulation filter is implemented as an aperiodic element of the 2-order (PFM with FAE). This work 

considers the automated control system (ACS) of milk quality during its magnetic field processing.  

Key words: Pulse-frequency modulation, aperiodic element of the2-order, milk magnetization, parametric 

synthesis, Voters model. 

 

 

УДК 004.021 

 

Алипбаев А.А.магистрант, Ескендирова Д. М. 

Казахский национальный технический университет имени К.И. Сатпаева, 

г. Алматы, Республика Казахстан 

ablai_arsenal@mail.ru 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ТЕОРИИ ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ В ИНВЕСТИЦИЯХ 

 

Аннотация.  В  статье  приведена  методология  теории  принятия  решений  относительно  инвестиционных 

механизмов. Рассмотрены основные принципы и методы формирования инвестиционного портфеля. Приведен 

пример модели Марковица. 

Ключевые слова: Теория принятия решений, инвестиция, инвестиционный портфель, модель Марковица 

 

27 

Теория  принятия  решений  на  данный  момент  используется  практически  всеми  крупными  и 

средними  предприятиями,  что  дает  возможность  повысить  экономическую  ситуацию,  связанную  с 

выпуском  и  продажей  продукции.  Однако  в  сфере  предоставления  различных  услуг,  еще  не  везде 

используются  методы  ТПР  для  повышения  эффективности  выполняемых  работ,  особенно  это 

касается средних и мелких фирм, значительно конкурирующих между собой на рынке. Это говорит о 

том, что рассматриваемая проблема диссертационного исследования актуальна на сегодняшний день 

и решение поставленных задач имеет огромную практическую значимость.  

Инвестиционная  деятельность  в  той  или  иной  степени  присуща  любому  предприятию.  Она 

представляет  собой  один  из  наиболее  важных  аспектов  функционирования  любой  коммерческой 

организации.  Причинами,  обусловливающими  необходимость  инвестиций,  являются  обновление 

имеющейся  материально-технической  базы,  наращивание  объемов  производства,  освоение  новых 

видов деятельности. 

Значение  экономического  анализа  для  планирования  и  осуществления  инвестиционной 

деятельности  трудно  переоценить.  При  этом  особую  важность  имеет  предварительный  анализ, 

который  проводится  на  стадии  разработки  инвестиционных  проектов  и  способствует  принятию 

разумных и обоснованных управленческих решений. 

Степень  ответственности  за  принятие  инвестиционного  проекта  в  рамках  того  или  иного 

направления  различна.  Нередко  решения  должны  приниматься  в  условиях,  когда  имеется  ряд 

альтернативных  или  взаимно  независимых  проектов.  В  этом  случае  необходимо  сделать  выбор 

одного или нескольких проектов, основываясь на каких-то критериях. Очевидно, что таких критериев 

может быть несколько, а вероятность того, что какой-то один проект будет предпочтительнее других 

по всем критериям, как правило, значительно меньше единицы. 

Принятие  решений  инвестиционного  характера,  как  и  любой  другой  вид  управленческой 

деятельности,  основывается  на  использовании  различных  формализованных  и  неформализованных 

методов. Степень их сочетания определяется разными обстоятельствами, в том числе и тем из них, 

насколько  менеджер  знаком  с  имеющимся  аппаратом,  применимым  в  том  или  ином  конкретном 

случае.  В  отечественной  и  зарубежной  практике  известен  целый  ряд  формализованных  методов, 

расчеты,  с  помощью  которых  могут  служить  основой  для  принятия  решений  в  области 

инвестиционной политики. Какого-то универсального метода, пригодного для всех случаев жизни, не 

существует. 

Вероятно, управление все же в большей степени является искусством, чем наукой. Тем не менее, 

имея некоторые оценки, полученные формализованными методами, пусть даже в известной степени 

условные, легче принимать окончательные решения. 

Инвестиционный  портфель -  совокупность  ценных  бумаг  и  других  активов,  собранных  вместе 

для  достижения  определенных  целей.  Составляющими  вашего  инвестиционного  портфеля  могут 

быть любые активы, от золота и недвижимости, до акций и опционов.  

Для чего нужен портфель?     Как правило, портфель представляет собой определенный набор из 

корпоративных  акций,  облигаций  с  различной  степенью  обеспечения  и  риска,  а  также  бумаг  с 

фиксированным доходом, гарантированным государством, то есть с минимальным риском потерь по 

основной  сумме  и  текущим  поступлениям.  Портфельное  инвестирование  позволяет  планировать, 

оценивать,  контролировать  конечные  результаты  всей  инвестиционной  деятельности  в  различных 

секторах  фондового  рынка.  Основная  задача  портфельного  инвестирования — улучшить  условия 

инвестирования, придав совокупности ценных бумаг такие инвестиционные характеристики, которые 

недостижимы с позиции отдельно взятой ценной бумаги, и возможны только при их комбинации. В 

процессе  формирования  портфеля  достигается  новое  инвестиционное  качество  с  заданными 

характеристиками. Таким образом, портфель ценных бумаг является тем инструментом, с помощью 

которого инвестору обеспечивается требуемая устойчивость дохода при минимальном риске. 

Основной принцип портфельного инвестирования. Идея этого принципа проста: не кладите все 

яйца в одну корзину. Применительно к инвестициям это означает - не вкладывайте все деньги в одни 

бумаги,  каким  бы  выгодным  это  вложением  вам  не  казалось.  Только  такая  сдержанность  позволит 

избежать катастрофических ущербов в случае ошибки. Диверсификация уменьшает риск за счет того, 

что  возможные  невысокие  доходы  по  одним  ценным  бумагам  будут  компенсироваться  высокими 

доходами по другим бумагам. Минимизация риска достигается за счет включения в портфель ценных 

бумаг  широкого  круга  отраслей,  не  связанных  тесно  между  собой,  чтобы  избежать  синхронности 

циклических  колебаний  их  деловой  активности.  Оптимальная  величина — от 8 до 20 различных 

видов ценных бумаг. 

28 

Один  из  самых  выгодных  методов  расчета  инвестиционного  портфеля  является  модель 

Марковица. Именно с этой моделью мы и будем работать.   

Гарри Марковиц – американский экономист, лауреат нобелевской премии по экономике, один из 

создателей  современной  теории  управления  портфелем  ценных  бумаг.  Основная  идея  модели 

Марковица  заключается  в  том,  чтобы  статистически  рассматривать  будущий  доход,  приносимый 

финансовым  инструментом,  как  случайную  переменную  то  есть  доходы  по  отдельным 

инвестиционным объектам случайно изменяются в некоторых пределах. Тогда, если неким образом 

случайно  определить  по  каждому  инвестиционному  объекту  вполне  определенные  вероятности 

наступления,  можно  получить  распределение  вероятностей  получения  дохода  по  каждой 

альтернативе вложения средств. Это получило название вероятностной модели рынка. 

Практика  показывает,  что  портфельным  инвестированием  сегодня  интересуются  два  типа 

клиентов. К первому относятся те, перед кем остро стоит проблема размещения временно свободных 

средств  (крупные  и  инертные  государственные  корпорации,  выросшие  из  бывших  министерств, 

различные фонды, создаваемые при министерствах, и другие подобные структуры, а также клиенты 

из тех регионов, где рынок не способен освоить  крупные средства). Ко второму типу относятся те, 

кто,  уловив  эту  потребность  "денежных  мешков"  и  остро  нуждаясь  в  оборотных  средствах, 

выдвигают идею портфеля в качестве "приманки" (не очень крупные банки, финансовые компании и 

небольшие  брокерские  конторы).  В  данное  время  усиление  клиентского  спроса  на  услуги  по 

формированию инвестиционного портфеля в последнее время очевидно. Именно с этой целью было 

проведено  исследование  инвестиционного  рынка,  проанализированы  модели  принятия  решений  в 

инвестициях,  их  значимость  и  рассмотрены  методы  принятия  решений  в  инвестициях.  Развитие 

информационных  технологий  активно  влияет  на  все  сферы  нашей  жизни,  в  том  числе  и  на 

способность  управлять  своими  финансами.  Принятие  правильных  решений  приведет  к  увеличению 

доходов, что в свою очередь, призвано улучшить качество нашей жизни. 

 

ЛИТЕРАТУРА 

1. Беляев М.И. Мировая экономика. М.: Дело и сервис, 2009.- 307с.  

2. Абрамов Л.М., Капустин В.Ф. Математическое программирование Л.: ЛГУ, 1981 - 328 с. 

3. Айвазян С.А., Мхитарян B.C. Прикладная статистика и основы эконометрики,-М.: ЮНИТИ, 1998,- 1022 с. 

4.  Аксаков  А.  Законодательное  обеспечение  инвестиционной  политики.//  Проблемы  теории  и  практики 

управления. 2002.-№4. - С. 72-76. 

5. Алекперов В.Ю. Нефть России. Прошлое, настоящее, будущее-М.: Экономика. Бизнес, 2011.-488 с. 

6. Алекперов В.Ю. Экономика и управление нефтегазовым комплексом.// Нефтяное хозяйство. 1997.-№9. - 

С. 22-25 

7. Балабанов И.Т. Риск-менеджмент. М.: Страховое дело, 2007-139 с. 

8. Балдин К.В. Риск-менеджмент. М.: Эксмо, 2006 - 366 с. 

9. Барский А.Б.  Нейронные  сети:  распознавание, упраление,  принятие  решений.  М.:  Финансы  и 

статистика, 2004. - 176 с. 

10. Беренс В., Хавранек П.М. Руководство по оценке эффективности инвестиций. М.: ИНФРА-М, 1995,- 298 с. 

 

REFERENCES 

1.  Belyaev M.I. Mirovaya Ekonomika. M.: Delo i servis. 2009-307s. 

2.  Abramov L.M. Kapustin V.F. Matematicheskoe programmirovanie L.: LGU, 1981-328s. 

3.  Aivazyan S.A., Mhitaryan V.S. Prikladnaya statistika I osnovy ekonometriki-M.: UNITI, 1998-1022s. 

4.  Aksakov A. Zakonodatel’noe obespechenie investicionnoi politiki. Problemy teorii I praktiki upravleniya. 

2002.-№4. - S. 72-76. 

5.  Alekperov V.U. Neft’ Rossii. Prowloe, nastoyawee, budushee. M.: Ekonomika. Biznes 2011.-488 s. 

6.  Alekperov V.U. Ekonomika i upravlenie neftigazovym kompleksom. Neftyanoe hozyaistvo. 1997.-№9. - S. 

22-25 

7.  Balabanov I.T. Risk-menedzhment. M.: Strahovoe delo. 2007-139s. 

8.  Baldin K.V. Risk-menedzhment. M.: Eksmo/ 2006-366s. 

9.  Barskii A.B. Neironnye seti: raspoznavanie, upravlenie, prinyatie reshenii. M.: Finansy I statistika. 2004- 176s. 

10. Berens V. Havranek P.M. Rukovodstvo po ocenke effektivnosti investicii. M.: INFRA-M. 1995-298s. 

 

Алипбаев А.A., Ескендирова Д. М. 

Шешімдерді қабылдау теориясын инвестицияларда қолдану 

Түйіндеме. Бұл мақалада «Шешімдерді қабылдау теориясы» жайлы қысқаша теориялық мағлұматтар 

жазылған. Инвестициялық портфельді қалыптастырудың негізгі принциптері мен əдістері келтірілген. 

Марковиц моделінің үлгісі берілген.  

Түйін сөздер: Шешімдерді қабылдау теориясы, инвестиция, инвестициялық портфель, Марковиц моделі. 

29 

Alipbaev A. A., Yeskendirova D. M. 

Using the theory of decision-making in investments 

Summary. The article is written brief theoretical part of the "decision theory". The basic principles and methods 

of formation of an investment portfolio. An example of the Markowitz model. 

Key words: Decision theory, investment, investment portfolio, Markowitz model 

 

 

ƏОЖ 378.147.:004.738.5 

 

Аллабергенова Н.А. магистрант, Ауелбеков О.А. 

Қ.И. Сатпайев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті 

Алматы қ., Қазақстан Республикасы 

Nursiya_allabergenova@mail.ru  

 

БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫ КРЕДИТТІК ЖҮЙЕ БОЙЫНША ДАЙЫНДАУДЫҢ 

ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ МЕН ƏДІСТЕМЕСІ 

 

Аңдатпа. Бұл мақала күннің талабына сəйкес білім алушыларды кредиттік жүйе бойынша дайындаудағы 

қашықтықтан  оқыту  технологиясы  мен  əдістемесіне  арналған.  Жалпы  білім  беруде  қашықтықтан  оқытудың 

белсенді əдіс-тəсілдерін ақпараттық технологияларды оқу процессінде қолдану қарастырылады. 

Түйін сөздер: кредиттік жүйе,  қашықтықтан оқыту технологиясы, интернет, кейс- технологиялар. 

 

Жаңа  ғасырда  қоғамның  өркениетті  дамуы  білім-ғылымға  негізделген  жаңа  технологиялар  мен 

стратегияларды  қажеттілікке  айналдырып  отыр.  Білім  берудегі  негізгі  мақсат – жаңаша  таным  мен 

көзқарас қалыптастыру арқылы білім сапасын арттыру. 

Жоғарғы  кəсіби  білім  беру  жүйесінде  жоғары  талаптар  қоя  отырып,  білім  берудің  дəстүрлі 

əдістеріне  өзгерістер  енгізу  арқылы  білім  беру  қызметін  ауқымдандыру,  яғни,  ақпараттық  қарым – 

қатынас технология негізінде қашықтықтан оқыту жүйесіне қол жеткізу керек. 

Қашықтан оқыту білім беру саласында Мемлекеттік саясаттың негізгі қағидасын практикада жүзеге 

асыруға, арақашықтыққа қарамастан кез келген бұқара топтардың білім алуына мүмкіндік береді. 

Қашықтықтан оқыту формасы бүгінде, уақыт жəне кеңістік белдеулерінен тəуелсіз, көпшіліктің 

өз бетінше үздіксіз жалпы білім алу жүйесін, өзара ақпарат алмасуын қалыптастырады жəне жүзеге 

асырады. 

Қазіргі  таңда  еліміздің  білім  беру  жүйесінде  қолданылып  жүрген  білім  беру  технологиялары 

отандық  білімнің  жаңа  талаптары  мен  республиканың  саяси-экономикалық  таңдауына  сай 

қолданылып  келеді.  Осындай  өмірдің  өзі  талап  етіп  отырған  технологияның  бірі  –  қашықтықтан 

оқыту  технологиясы.  Соңғы 10-15 жылдың  ішінде  телекоммуникациялық  технологияның  жəне 

гипермедияның қарқынды дамуына байланысты оқытуда компьютерді қолданудың тиімділігі артып 

отырғаны  мəлім.  Бүкіл  əлемді  қамтитын  «Интернет»  желілік  байланысы  қашықтықтан  білім  беру 

жүйесінің пайда болуына негіз болды. Ғылым мен техниканың дамуы білімді ақпараттандыру үрдесін 

жетілдіруді талап етті.  

Қашықтықтан  оқыту  тəсілімен  оқытатын  оқытушыларға  жəне  осы  істе  мүдделі  басқа  да 

адамдарға бірнеше талаптар қойылады: 

– 

қытушы компьютермен жоғары дəрежеде сауатты жұмыс істей білуі қажет. 

– 

қашықтықтан    оқытудағы    мақсаттары    мен    міндеттері,    оның    алдағы    уақытта 

ақпараттық технология жəне коммуникация құралдарының негізінде дамуы туралы білуі  қажет. 

– 

қашықтықтан  оқыту  технологиясын  жетік  білетін,  білім  саласындағы  қызметкерлерді, 

оқушыларды таныстыра білуі қажет. 

– 

оқытушының ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде дағдылануы қажет. 

– 

оқытудың   телекоммуникациялық  құралдарын  қолдану   ісіне   дағдылануын қалыптастыру, 

атап  айтқанда:  тұтынушылар  арасында  ақпараттар  алмастыру  жəне  ақпараттық  жүйелердегі 

ресурстарды пайдалануға дағдылануын қалыптастыруы қажет. 

– 

жинақталған түрде оқу бағдарламасын құрайтын белгілі бір тəртіптегі модульдік курстардың 

əдістемелерін баяндай жəне курстарды өткізуді ұйымдастыра білуі қажет. 

Оқу  үрдісін  қашықтықтан  оқыту  шеңберінде  жүргізу  ісіне  жан-жақты  даярлау,  қашықтықтан 

оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде үйлестіруші болуы қажет. 

Қашықтықтан  оқыту  технологиясы  бойынша  оқытушының  негізгі  міндеті  білім  алушының 

келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып табылады: туындайтын мəселелерді 

30 

қарастыру;  мақсат  пен  міндеттерді  қою;  білім,  тəжірибелерді  беру;  ұйымдастыру  қызметі;  білім 

алушылардың  арасында  өзара  байланысты  ұйымдастыру;  оқу  процесін  бақылау.  Тыңдаушылар 

қашықтықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін  қолайлы уақытта, ыңғайлы орында, тиімді 

темптегі  өз  бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар өз бетінше жұмыстың техникасы мен 

əдістемесін,  жоғарғы  деңгейде  білімді  өз  бетімен  толықтыру  негіздерін  меңгеруі  қажет. 

Қашықтықтықтан оқыту нысаны негізгі үш технологиялар бойынша жүзеге  асырылуы  мүмкін: 

– 

 желілік технология (автономды желілік курстар немесе виртуалды кафедралар, 

– 

Интернетті пайдаланатын университеттер); 

– 

кейс-технологиялар негізінде қашықтықтықтан оқыту; 

– 

ТВ-технологиялар негізінде қашықтықтықтан оқыту. 

Сонымен бірге нəтижелі түрде оқу үшін жаңа ақпараттық  технологияның кұралдарымен жұмыс 

істей білуі тиіс. 

Сонымен,  қашықтықтан  оқыту — адамның  білім  алуға  жəне  ақпарат  алуға  деген  құқықтарын 

іске  асыратын  үздіксіз  білім  беру  жүйесі  нысандарының  бірі  ретінде  мамандардың  негізгі  қызметін 

атқара  жүріп  білімін,  біліктілігін  арттыруға  мүмкіндік  береді.  Қашықтықтан  оқытуды 

ұйымдастырудағы  маңызды  кезең  виртуальдық  (синхрондық  немесе  асинхрондық)  өзара  іс-қимыл. 

Синхрондық  өзара  іс-қимыл  студент  пен  оқытушының  нақты  уақыт  режиміндегі  қатынасты 

қарастырады.  Бұл  үшін   қашықтықтықтан  оқыту  жүйесінің  чаттары  немесе   бейне  конференциялар 

қолданылуы  мүмкін.  Асинхрондық  өзара  іс-қимыл  студент  пен  оқытушы  нақты  уақытта  қарым-

қатынаста  болмаған  жағдайда  жүзеге  асырылады,  бұл  жағдайда  қашықтықтықтан  оқытудағы 

байланыстар  жіберу  тізімдерінің  немесе  телеконференциялардың  көмегімен  электрондық  пошта 

бойынша  хат  алмасу  арқылы  ұйымдастырылады.  Оқытушының  кеңесі  (синхрондық  немесе 

асинхрондық) – қашықтықтан оқытуды орындаудың міндетті шарттары. 

Сонымен  қатар,  білім  алушыларды  жаттықтыратын  жəне  тестілік  жинақтардың  кемшіліктеріне 

қарастырайық. Оларды келесі түрдегі 3 топқа бөлуге болады: 

1.  Білім  алу  интерфейсінің  кемшілігі  (Интерфейс-бұл  жалпақ  тілмен  айтқанда,  адам  мен 

машинаның  арасында  мəліметтер  алмасуды  орындайтын  аппараттық-бағдарламалық  құралдар 

жиынтығы):  

– 

өз бетінше білім алу режимінің жоқтығы; 

– 

сайыс түріндегі компоненттің жоқтығы; 

– 

ақпаратты берудегі біркелкілік 

2.

 

Тестілік тапсырмаларды құру интерфейсінің кемшілігі: 

– 

ақпаратты енгізу мен тапсырмаларды құруға кететін уақыттың ұзақтығы; 

– 

графикалық ақпаратты енгізуде туындайтын қиындықтар; 

– 

анимациялық құралдардың жоқтығы. 

3.

 

Экзаменатор интерфейсінің кемшілігі: 

– 

материалды игеруде туындайтын қиындықтар; 

– 

білім алушылар жетістіктерін оперативті бақылайтын құралдардың жоқтығы; 

– 

 əр  түрлі  пəндер  бойынша  топ  нəтижелерін  салыстыру  кезінде  туындайтын 

қиындықтар. 

4.

 

Оқу орнын басқарушы интерфейсінің кемшілігі: 

– 

тестілеу нəтижелерін сақтау жəне оларды бір жүйеге келтіру 

 құралдарының жоқтығы; 

– 

əр  пəн бойынша оқу топтарының үлгірімін салыстыру құралдарының жоқтығы; 

– 

оқу орны студенттерінің үлгірімін оперативті бақылау мүмкіндігінің жоқтығы. 

Білім беру жүйесінде ақпараттық жəне телекоммуникациялық технологияны дамытудың тиімді 

құрылымы – білім порталдары болып табылады. Порталдың негізгі міндеті жоғары технологиялы оқу 

процесінің  қолдауы  арқылы  бірыңғай  білімді  ақпараттандыру  ортасын  дамуына  өз  үлесін  қосатын 

маңызды  функциялармен  толықтырылады.  Порталдың  білім  жəне  технологиялық  саясаты,  сонымен 

бірге  оның  ағартушылық  қызметі  əдістемелік  жəне  технологиялық  арнаға  ақпараттандыру  процесін 

бірте-бірте ендіру əдісі болып табылады. 

Білім порталы келесі функцияларды ұйымдастыруға мүмкіндік береді: мамандарға ақпарат пен 

қатынас  құралдарын  ұсыну,  бөлімдер  мен  ресурстар  арасындағы  байланысты  жақсарту,  авторлық 

құқықты сақтау, оқу курстарына, білім технологияларына, білім қызметтеріне конкурстар жариялау, 

ақпарат алмасу мүмкіндігі, əртүрлі сервистерді ұсыну (ЧАТ, форум, пошталық таратулар). 

Білім порталы – бұл оқу порталы (білімді бақылау, беру, құру жəне қол жеткізген білім цензін 

дəлелдеуі). Егер де  порталда оқыту функциялары жоқ болса, онда мұндай портал білім жүйесінің тек 

31 

ақпараттық порталы болады. Порталды ақпаратпен толықтыру жөнінде сөз болған жағдайда, контент 

пен ресурс түсініктерінің айырмашылықтарын білу қажет. 

Контент – бұл  мəтін,  графика,  мультимедиа  жəне  басқа  да  ақпараттық  толықтырулар  жинағы 

(34.012-200, п.3.6 СТ  РК сəйкесті анықталған). 

Ақпараттық  ресурстар – бөлек  құжаттар  немесе  бөлек  құжаттар  массиві,  ақпарат  жүйесіндегі 

құжаттар  массиві  мен  құжаттар  жинағы  (кітапхана,  архив,  қорлар,  мəліметтер  базасы,  басқа 

ақпараттық жүйелер). Яғни, контент оқыту құралы емес. Контент – бұл электрондық басылымдарды 

құрайтын элементтер, яғни ақпараттық ресурстар. 

 

 

жүктеу/скачать 20,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: