С. Т О Р А Й Ғ Ы Р О В Ө Л Е Ң Д Е Р І

П а т ш а ү к і м е т і к е з і н д е о т а р л а у с а я с а т ы н ж ү з е г е асырудын,
бір а к т і сі ж е р г і л і к т і х а л ы қ т а н ү к і м е т т і ң өзі қ о й ғ а н ә к і м д е р г е
(1808 ж ы л г а д ей і н а ғ а с ұ л т а н д а р , о д а н кеГіін б о л ы с т а р , б и л е р
с н я қ т ы л а р ғ а ) у к і м е т а т ы н а н , п а т ш а а т ы н а н с ы й л ы қ т а р беру 
б о л ғ а н ы м ә лі м . О л с ы н л ы қ т а р з е р л і ш а п а н ( ш е к п с н ) с и я қ т ы л а р
мен ө з г е де б а ғ а л ы к и і м д е р , а е ы л т а с т ы ә ш е к е й л і б ү й ы м д а р тү- 
рі пд е б о л ғ а н . С ұ л т а н м а х м ұ т т ы ц ш е к п е н , оқа, түйме, с ы л д ы р м с щ ,  
к ү м і с кесе, алтын а я қ  д еп а т а ғ а н д а р ы — о с ы н д а й с ы й ғ а а лын -
ғ а п б ұ й ы м д а р .
Б у л ө л е ң — а қ ы п н ы ц Ш о р м а н ш о н ж а р д ы ң а у л ы н а б а р ғ а н д а
С а д у а қ а с Ш о р м а н о в т ы ң әкесі М у с а д у а н б а с ы б о л ы п т у р ғ а н д а
п а т ш а д а н с ы й г а а л ғ а н ш е н д і ш ек п е н , ж а н а т ішік, к ү м і с б с л бе у,
а л т ы н , к ү м і с к е с е л е р і н кө р с е т і п, м а к т а н ы ш е т к е н і и ж а қ т ы р м а й ,
м ы с қ ы л д а п ш ы ғ а р ғ а н өлені .
Т е к с т е с ы й д ы ш е н г е алыпты  д ей т і н ф р а з а б ар . Ш е н  деп тур-
ғ а н ы — ж о ғ а р ы д а а й т ы л ғ а ы ә к і м ш і л і к л а у а з ы м ы : д у а н б а с ы , би, 
б о л ы с т. 5., а л сый — сол л а у а з ы м д ы қ у п т а й т ы н « д о к у м е н т » ,
белг і і с п е т і н д е б ер і л е д і , я ғ нп л а у а з ы м ғ а — т е н г е б о л а б е р іл е -
тін б у й ы м д а р . О с ы ж е р д е А б а й д ы н ш е н д і и і е кп е н ( я ғ ни ш е н г е 
а л ы н ғ а н ш е к п е н ) д е г е н і н е ск е т ү с і р е л і к . Ә к і м ш і л і к л а у а з ы м ы
ж а й д а н - ж а й , ж е к е а д а м н ы ң і с к е р л і к (ел б а с қ а р у д а ғ ы ) қ а б і л е -
ті не қ а р а й а л ы н б а й д ы : л а у а з ы м ғ а б у қ а р а х а л ы қ т ы ң еңб е г і н же п ,
м а л д ы , к а л т а л ы б о л ғ а н д а р ө з а р а т а л а е ы п , ү к і м е т а д а м д а р ы н а
мол п а р а бері п, А б а й ш а а й т қ а н д а , « б а р м а л ы н ш ы ғ ы н д а і і » б а ­
рып к о л ы ж е т е д і . С о н д ы қ т а н С у л т а н м а х м у т а қ ы н к ү м і с к е се ні ң
т ү б і н е н « н а қ а қ т а н к үй г е н ж а н д а р д ы ц көз ж а с ы н » і зде йді , а л т ы н
а я қ т а н м о м ы п д а р Д ы ң ( е ң б е к ш і б ү к а р а н ы ң ) т е р і н - м а л ы н і здейді .
Ө л е ң , бір ж а ғ ы н а н , з і л д і м ы с қ ы л м е н ж а з ы л ғ а н : с о н ш а м а
қ а л ы ң б ұ қ а р а н ы қ а н а п , еңб е г і н ж е п б а р ы п а л г а н шені с он д а й-
л ы қ « қ ы м б а т » т ұ р а д ы : о ғ а н а л ғ а н сый — о қ а , т ү й м е , с ы л д ы р м а к
д ей ді а қ ы н . Н е м е с е з у л ы м д ы қ т ы ң , қ а н а у д ы ң т ұ қ ы м ы н сеуіп б а ­
рып, о ры п а л ғ а н ш е к п е н і ң і з қ у т т ы б о л с ы н д еп «сүйі неді », сый а л ­
г ан а т а л а р д ы ң ұ р п а г ы — үй иесі ш ы н ы н д а д а сүйі нді деп үг ып:
« ж а с қ а н б а й к ө р е б е р і ң і з д е р ! » деп қ о я д ы . С о н ш а м а « қ ұ н д ы » ең- 
бегін п ұ л д а н ( қ ы м б а т б а ғ а л а г і )
а л ғ а н т үй м е , с ы л д ы р м а қ т а р
« а р т ы н а д а ң қ ы н қ а л д ы р м а с гіа!» д еп т үй р е й д і .
« Ш э к і р т о й ы »
Б ү л 18 ж о л д ы қ ш а ғ ы н ө л е ң б а с т а н - а я қ с и м в о л и к а ғ а қ у р ы л -
ған, с о н д ы қ т а н б а р л ы к о б р а з а с т а р л а п а й т у м е н б ер і лг е н : Ы б ы ­
р а й А л т ы н с а р и н н і ң с ә з і м е н а й т қ а н д а , « ө н е р- б і л і м б а р ж ү р т т а р -
д а н » кейі н қ а л ғ а н қ а з а қ қ а у ы м ы н ы ң көгі қ а р а ң ғ ы . Ш о к і р т о қу- , 
бі лі м а р қ ы л ы со л қ а р а ң ғ ы л ы қ т ы с е р п і л т е т і н күн б о л у д ы о й л а й - ,]
50

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: