Алматыкiтап баспасы
жүктеу/скачать 50,27 Mb. Pdf көрінісі
|
97605 926480 15
- Бұл бет үшін навигация:
- Мақсатқа қол жеткізу үшін
- СУ РЕСУРСТАРЫ ● ТРАНСШЕГАРАЛЫҚ СУ НЫСАНДАРЫ ● ГЕОСАЯСАТ ● ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ
- Су ресурстарының геосаяси мәні
| 31
Мақсаты: ● Қазақстанның су ресурстарының геосаяси мәселелерін жіктеу және шешу жолдарын ұсыну: трансшегаралық өзендер, Каспий теңізінің мәртебесі. Мақсатқа қол жеткізу үшін: ● судың геосаяси мәнін; ● трансшегаралық су нысандары бойынша Қазақстанның халықара- лық ынтымақтастығының маңыздылығы, қиындықтары мен шешу жолдарын білу керек. СУ РЕСУРСТАРЫ ● ТРАНСШЕГАРАЛЫҚ СУ НЫСАНДАРЫ ● ГЕОСАЯСАТ ● ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ Судың геосаяси мәні. Су ресурстарымен қамтамасыз етілу – ұлт- тық қауіпсіздіктің міндетті құраушыларының бірі. Су ресурстары дүние- жүзі елдерін дамытуда маңызды мәнге ие. (15-кесте) Су ресурстарының геосаяси мәні Қамтамасыз ету • елді гидроэнергетикалық ресурстармен, шикізатпен, азық-түлікпен қамтамасыз етеді Орналастыру • су жолдарын бойлай елді мекендер орналасады, экономикалық аудандар қалыптасады Қорғаныс • ішкі су ресурстары ел қорғанысында нағыз тосқауыл қызметін атқара алады Даму • мемлекет дамуының стратегиялық желісінің рөлін орындайды Көлік • өзендер мен каналдар арқылы, оларды бойлай маңызды көлік жолдары өтеді • Дүниежүзілік мұхитқа және теңіз коммуникацияларының дүниежүзілік жүйесіне шығуды қамтамасыз етеді Дүниежүзілік су ресурстары үлкен қысымның әсерінде болады. Соңғы 60 жылда жер шарында ауызсуды тұтыну 8 есе өсті. Жүзжыл- дықтың ортасына қарай көптеген елдер суды импорттауға мәжбүр болады. Су – аса шектеулі ресурс. Су көздерін иемдену үшін болып жатқан күрес – қазірдің өзінде геосаясаттың маңызды түрткіжайты. Су – жер шарындағы алаңдаушылықтар мен шиеленістер туындау се- бептерінің бірі. 148 Ал ма ты к i та п ба сп ас ы Дүниежүзінде 260-тан астам өзеннің бассейндері екі немесе бірне- ше мемлекеттің арасында бөлініп орналасқан. Егер бұл мемлекет- тер осы бассейндерді бірлесіп пайдалану туралы айқын келісім жа- самайтын болса, онда көршілес елдердің қарым-қатынасында айтар- лықтай алаңдаушылық туындауы мүмкін. Соңғы 50 жыл ішінде 507 «су» шиеленістері болғаны анықталған, оның 21-і әскери іс-қимылдарға ұласты. Бірден бірнеше мемлекеттің аумағында орналасқан өзендер мен көлдерде су шығынын реттеу бойынша туындаған шиеленістер ежелгі замандардан белгілі. Өзен ағысының жоғарғы жағында орналасқан мемлекеттер ағыстың бо- йында төменгі жағында орналасқан мемлекеттердің тұрғындарына қолжетімді судың көлеміне де, сонымен бірге сапасына да әсер етуге мүмкіндіктері бар. Су ресурстары аясындағы негізгі шиеленіс белдеуі Солтүстік Аф- рикадан бастап, Таяу Шығыс, Орталық және Оңтүстік Азия арқылы Солтүстік Қытайға қарай өтеді. жүктеу/скачать 50,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|