4. Дидактика-методикалық деңгей. Бұл деңгейде химияны оқытудың нақты әдістері мен химиялық зерттеу әдістерінің қызметі қарастырылған. Оған мыналар жатады: химиялық нысан және олардың бейнелерін бақылау; химиялық эксперимент; химиялық нысандарды моделдеу (статикалық және динамикалық, құрылымдық-ұқсас және қызметтік-ұқсас, аналогтық және символ-графикалық); химиялық нысандардың сипаттамасы; химиялық фактілер мен құбылыстардың түсіндірмесіХимиялық білім беру әдісін білім беру қызметінің сипатына қарай көрсетілген әдістің қызметін жоғары деңгейде маңызды кластарға бөлу қажетті: оқыту әдісі, тәрбиелеу әдісі, дамыту әдісі (8 – схемаға қараңыз).Химиялық білім беру әдістерінің кластарыХимиялық білім беру әдісінің негізі негізгі дидактикалық бағытын топқа біріктіруге болатынын ұсынамыз: 1) ұйымдастырушылық-басқарушылық; 2) мотивациялық-ынталандырушы; 3) бақылау-бағалаушы. Әдістердіңжіктелуі, сондай-ақтүрі, формаларыжәнехимияныоқытуәдістерініңтүрлерініңнегізгікритерилерікестедекөрсетілген.
8.Тұз гидролизі. Жауын-шашын реакциялары
Гидролиз процесінеқұрамындаәлсізқышқылнемесеәлсізнегіздіңиондары бар тұздарғанатүседі. Ал күштіқышқылдар мен күштінегіздердіңәрекеттесуінентүзілгентұздар (NaCl, KNO3, BaCl2 жәнет.б.) гидролизденбейді. Себебі, олардыңгидраттанғаниондары су молекуласыменәрекеттеспейдіжәненәтижесіндеәлсіз электролит түзілмейді.
Тұздардыңтабиғатынабайланыстыүштүрлігидролизденуреакциясыболады:
1. Күштіқышқыл мен әлсізнегіздіңәрекеттесуінентүзілгентұздардың CuCl2, NH4Cl, Al2(SO4)3 жәнет.б. гидролизі. Бұлжағдайда гидролиз реакциясына, яғнитұздыңқұрамындағыгидраттанған катион мен су молекуласыәрекеттеседі де, нәтижесіндетүзілгеноксонийионынабайланыстыерітіндіқышқылды (рН < 7) болады. Мысалы AlCl3 тұзы суда ерігендедиссоциацияланып, иондарғатолықыдырайды:
Диссоциацияланутеңдеуі:
AlCl3 → Al3+ + 3Cl-
HOH → H+ + OH
Al3+ + 3Cl- + HOH → Al(OH)2+ + H+ + 3Cl-
2. Әлсізқышқыл мен күштінегіздердіңәрекеттесуінентүзілгентұздардың CH3COONa, Na2CO3, KCN, Na2SO3, KNO2 жәнет.б. гидролизі. Бұлжағдайда гидролиз реакциясынатұздыңқұрамындағыәлсізқышқылдыңқалдығыболыпсаналатынгидраттанған анион түседі де, нәтижесіндеерітіндісілтілі (рН > 7) болады.
3. Әлсізнегіз бен әлсізқышқылдантүзілгентұздар да гидролизгеұшырайды. Бұлжағдайдагидролизденупроцесісоңынадейінжүріп, қышқыл мен негізтүзіледі. Мысалы, алюминий сульфиді Al2S3 суменәрекеттескенде алюминий гидроксидіAl(OH)3 мен күкіртсутек H2S түзіліп, гидролизденуреакциясықайтымсызболады.
Температура мен рН өзгеруі жауын-шашын реакциясының пайда болуына немесе болмауына әсер етуі мүмкін.Екі ерітіндіні араластыру тұнба түзе ме, жоқ па - белгісіз ерітіндідегі иондардың сәйкестігінің пайдалы индикаторы. Жауын-шашын реакциялары қосылысты дайындау және оқшаулау кезінде де пайдалы.
Күміс нитраты мен калий хлориді арасындағы реакция тұндыру реакциясы болып табылады, өйткені қатты күміс хлорид өнім ретінде түзіледі.
AgNO3(aq) + KCl (aq) → AgCl (s) + KNO3(ақ)
Реакцияныжауын-шашындептануғаболады, өйткеніекіиондысулыерітінділер (ақ) реакцияғатүсіп, қаттыөнім (тер) шығарады.
Тұндыруреакцияларынерітіндідегіиондартұрғысынанжазуәдеттегідей. Мұнытолықиондықтеңдеудепатайды:
Аг+ (ақ) + ЖОҚ3−(ақ) + K+ (ақ) + Cl−(ақ) → AgCl(-тер) + K+ (ақ) + ЖОҚ3−(ақ)
Тұндыру реакциясын жазудың тағы бір әдісі - таза иондық теңдеу. Таза иондық теңдеуде жауын-шашынға қатыспайтын иондар алынып тасталады.
Достарыңызбен бөлісу: |