Балалардағы жыныс мүшелерінің анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері. Жыныстың қалыптасуы және жыныстық жетілу. Жыныстық дамуды бағалау. Зерттеу әдістері.
"С. Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті"КЕАҚ Балалар аурулары пропедевтикасы кафедрасы
Жыныс-жыныстық көбеюді қамтамасыз ететін организмнің морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктерінің жиынтығы.
Жыныстың қалыптасуы кезең-кезеңмен жүреді: гонадтардың қалыптасуы, ішкі жыныс мүшелерінің қалыптасуы, сыртқы жыныс мүшелерінің қалыптасуы, екіншілік жыныстық белгілердің қалыптасуы.
Генетикалық жыныс (генотип)-Зигота түзілу кезінде пайда болатын және сперматозоидтың хромосомалық конституциясына (X немесе Y) тәуелді болады.
Гонад жынысын анықтаушы факторлар тобымен анықталады және еркек эмбрионында құрсақішілік дамудың 7-ші аптасында және әйел эмбрионында 8-9-шы аптада қалыптасады.
Гормоналды жыныс., гонаданың түріне және ол шығаратын гормондардың спектріне байланысты.
Соматикалық (фенотиптік) жыныс, жыныстық гормондардың әсерінен гестацияның 20-шы аптасында пайда болады және жаңа туған нәрестелерде сыртқы жыныс мүшелерінің құрылымымен, ал жыныстық жетілу кезеңінен бастап екінші жыныстық сипаттамалардың ерекшеліктерімен анықталады.
Психикалық жыныс (өзін-өзі тану жынысы), жыныстық гормондардың әсерінен орталық жүйке жүйесінің жоғары және субкортикалық орталықтарына бөлініп, 2-3 жасқа дейін қалыптасады.
Паспорт жынысы туғаннан кейінгі сыртқы жыныс мүшелерінің соматикалық жынысы бойынша анықталады.
Әлеуметтік жыныс жыныстық рөлдік мінез-құлықты анықтайды және жыныстық жетілудің пубертантты кезеңінде қалыптасады.
Әр түрлі жастағы балалардағы жыныс мүшелерінің АФЕ
Гонадтар-Қос секрецияның жұптасқан бездері.
Аналық бездер-әйел жыныс бездері. Олар жұмыртқа мен гормондар шығарады — прогестерон және эстроген.
Бұл гормондар метаболизмнің барлық түрлеріне қатысады және әйел фенотипін анықтайды.
Ұрық бездері-еркек жыныс бездері.
Олар сперматозоидтар мен тестостерон гормонын шығарады.
Бұл гормон метаболизмнің барлық түрлеріне қатысады және еркек фенотипін анықтайды.
