Ангелы не спят
жүктеу/скачать 16,06 Mb. Pdf көрінісі
|
| ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ
ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 206 207 Айсарин байғұс қуанғаннан абдырап, екі аяғын баса алмай қалған. – Бәрі осы жалғыздың жолында садақа, – деген. Көз шарасына сыймай мөлтілдеп жас тұрды. Көрдемше туған ұлын алдына алып әлдилеп оты- рған кәрі әкені көрген сайын жас келіншектің бойын беймәлім бір ыстық бу шарпып өтетін. Бәйбіше күндесі айдың-күннің аманында бұрқ ете түскен өсекке алғашқыда сазарып сыр бермесе де, байының баяғы өзі жетелеп әкеліп таныстыратын шөпжелке қыздан ұлды болғанын естігенде кәрі- не мініпті. Қаланың тікбақай тәрі мен тәртібіне бойсынға- нымен, ауылдың ұяң тәрбиесі жастай қанына сіңіп қалған Торшақыз бәйбіше қанша жерден сазарғанмен, түбі сабасына түсіп, үйге бас сұғар, «Балаңның бауы берік болсын» деген екі ауыз сөзін қияр, біле білсе, жаттығы жоқ, жалғыз қы- зының соңынан ерген қара емес пе деп өз білі- гімен пішіп-кескен. Келер деген үміт жіңішкере бастағанда телефон шалды: – Әй, бай күндіз – ғылымдікі, түнде – менікі. Қай кезде бала тауып үлгеріп жүрсің? Көргенінен жаз- байтын жетім қаншық! Жер басып жүрсем, екі қолым жағаңнан кетпес, аузың тобадан кеппес!.. Қарғыстың алуан атасын тыңдай-тыңдай қос құлағы шыңылдады. Ақ қағазға жазып алып оқып тұрған шығар, әйтпесе мұның бәрін түйдек-түй- дегімен жаңылмай жатқа айту... Соны ойласа, әлі күнге аза бойы қаза болады. Бұл да «жөргек иісін иіскетіп ұлды еттім, енді бір жағына анық шық» деп академиктің алдында кер- деңдеп баққан жоқ. От такой радости Айсарин так растерялся, что чуть не разучился ходить. – Всем пожертвую ради него, единственного, – торжественно произнёс. В глазах его поблёскива- ла слеза. Каждый раз, когда молодая женщина наблюдала за престарелым отцом, лелеющим на коленях сво- его новорожденного сына, по её телу пробегала какая-то неведомая горячая волна. Законная старшая жена, её соперница, вначале ещё переносила, скрепя сердце, вспыхнувшие пе- ресуды. Но как только узнала, что эта самая тон- кошеяя девушка, которую муж приводил домой, родила ему сына, так сразу же села на совсем дру- гого своего ретивого конька. В свою очередь как ни привыкла уже к крутым и откровенным городским нравам и порядкам Торшакыз, но аульное воспитание ещё давало о себе знать. И она почему-то втайне надеялась, что сколь бы сурово ни упрямилась байбише*, но в конце концов зайдёт-таки к ней, к младшей, до- мой и всё же пожелает: – Да будет счастливой жизнь этого ребёнка... Если уж на то пошло, то разве он – не охвостье их единственной дочери? – размышляла и уповала она. Ведь он ей единственный брат. Когда надежда стала испаряться, зазвонил теле- фон: – Эй, девица, запомни: мой муж днём принадле- жит науке, а ночью – только мне! И когда только ты успела родить ребёнка? Ухватилась за первого встречного, сиротливая сучка! Пока я ступаю по этой земле, руки мои не выпу- стят твой ворот! От подобных проклятий и упрёков звенело в ушах. Старуха, наверное, по бумажке зачитывала зара- нее заготовленные ругательства. Иначе как можно без запинки выплёскивать их одним потоком? Как вспомнит об этом, так всё её тело вздрагивает от унижения. Со своей стороны она тоже не ста- вила условий перед академиком, вроде: «подари- ла младенца на старости, теперь пора бы и тебе решить с кем быть...» Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 208 209 Жарыла алмай, екі жаққа кезек жаутаңдап жүр- генін көріп, іштей тынатын. Киім-кешегін көтеріп келмесе де, заңды некеге отырмаса да, аузынан түсе қалғандай айнымай тартқан ұлына өз фами- лиясын берді. Таңертеңмен өз үйінен шығып келіп, жалғызын балалар бақшасына, кейіннен мектепке жетелеп апарды. Тосып алып, ұзынды-қысқалы боп көше бойлап шүйіркелесіп келе жатады. Тек көрші келіншектердің басы байлаулы, аяғы тұсаулы еркектерін көргенде мұның бойында әй- елдік қызғаныш па, кемдікүн өкініш пе – бірде сөніп, бірде маздап жататын. Соның бәрі бір күн- гідей болған жоқ. Айсарин аяқ астынан төсек тартып құлады. Ми- дан түскен қатерлі ісік ақмылтық ажал боп келді де, бірер айдың ішінде көрер жарық, татар дәмін сарқып берді. Жарықтық қайтыс болар күні таң алдында түсі- не енген. Тіл қатқан жоқ, бұлдыр елес пе, қалың тұманның ішінен бе – жылт етіп бір көрініп, қол бұлғап шақырғандай болды. Үшінші сыныпта оқып жүрген тұяғын жетелеп баруға қайта-қайта оқталса да, әттең, қаракер бәй- бішенің үстінен баса-көктеуге дәті жетпеді. Ажалмен арпалысып ашынып отырған сәтіне дөп келсе бетін тырнап, шашын жұлып қолына беру- ден жүзі жанбас. Иманжүзді еді, бәлкім, қызымен тілдесермін деп, бесін мезгілінде тәуекел етіп телефон шалған, үй- іші азан-қазан боп жатыр екен. Мұның ботадай боздаған даусына жалғыз ұлдың шырқыраған үні қосылды... Ертеңіне газет бетіне суретімен қоса табақтай-та- бақтай көңіл айтулар, арнау сөздер өріп шыға кел- ді. Алдын ала қамданып жазып қоймаса, мұның бәрін қай уақытта даярлап үлгерген? Видела, как он разрывается между двумя сторона- ми, и внутренне сдерживала себя. Хотя и не при- нёс он с собою свои пожитки и не оформил с нею законный брак, но, тем не менее, дал-таки свою фамилию сыну, как две капли воды похожему на него. И каждое утро, выйдя из своего законного дома, вёл из дома другого единственного сына сначала в детский сад, а затем повёл и в школу. Встречались и шли по улице вдвоём, один высо- кий, а другой маленький. И вели свои задушевные беседы. Только когда наблюдала за стреноженными мужь- ями соседок, то вспыхивала, то гасла в её душе не то женская зависть, не то мелочная обида. Но всё это длилось недолго. Айсарин неожиданно занемог и слёг. Раковая опу- холь, поразившая мозг, обернулась смертью. Все- го месяц и болел-то. В день кончины под утро приснился ей. Не произ- неся ни слова, промелькнул, как призрак, взмах- нув рукой сквозь туман, будто подзывая к себе. Как ни порывалась, взяв с собой сына-третьекласс- ника, пойти в дом к старшей жене, к сожалению, так и не решилась, опасаясь её гнева. Та в ярости точно исцарапала бы лицо Торшакыз, вырывая клочья волос с её головы. Подумав, что дочь академика всё-таки более при- ветлива, рискнула позвонить вечером. Но в доме царил переполох. Торшакыз тоже зарыдала, и к её плачу присоеди- нился плач её единственного сына. На следующий день на страницах газет вместе с фотографиями появились некрологи и соболезно- вания. Если их не подготовили заранее, то как же успели написать? Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 210 211 Қара жамылып қабір басына барды. Әкесін соңғы рет көрсін, көңілі суысын деп жетімегін де ертіп алған. Ташкент көшесінің бойындағы ескі қорым ығы-жығы халықтан аяқ алып жүргісіз. Құшақ-құшақ гүлмен көмкерілген табыт жанына тұмсық сұқтырып, сығалатар емес. Екі көзі бұлау- дай болған адуын бәйбіше мен қызы, марқұмның бұл танымас ағайын-тумасы, қырғын тамыр-та- нысы, есепсіз көп шәкірті дүкеннің кезегіндей ке- уделесіп, иықтарынан тістесіп тұр. Топқа сіңе алмай, сырт орай қалған бұған бір- ге оқыған курстас екі-үш жігіт көпшіліктен жы- рылып шығып, көңіл айтқан болды. Қай ортада да бұзып-жарып жүретін тентексоқтау және бірі келді де, әй-шәйға қаратпады. – Торшақыз қалқам, бұл не тұрыс? Сенің қайғың- ның қасында бұлардікі түк те емес. Көздерінің жасы, ағамыздың топырағы құрғамай жатып ұмытады да кетеді. Біле білсек, сенікі есебі жоқ ерлік! Жақсының көзі, тұлпардың тұяғы сен- де қалды, – деп алдын тарпып, омыраулап-омыра- улап келді де, қос мұңлықты марқұмның қасынан бір-ақ шығарды. Енді кешіксе табыттың қақпағын жабуға қалған екен. Өзіне ашқарақтана сұғын қадаған сан мың көзді тәрк етіп, Торшақыз екі бүктетіле еңкейіп келіп, Айсариннің құп-қу ернінен сүйді. Үлпілдеген мамықтай алақанымен кере қарыс кең маңдайын тірі кезіндегідей аялап сипады. Ке- удесін жапқан мақпалдың үстіне үш тал қызыл гүлді жаймен қойды. Көк желкеден қаракер бәй- бішенің: – Жетті енді! – деп тістене сыбырлай үн қатқаны естілді. Осы әмірді тосқандай баяу ойнап тұрған азалы музыка ішін тарта күңіренді ме, әлде қа- ралы ел дауыс салып теңселіп кетті ме, өзі есін жоғалтып алды ма – арғы жағы көрген түсі секілді бұлдыр-бұлдыр бір елес... «Қазақ, қайда барасың?» «Капитализм қалай екен?» «Қарның ашты ма?» В чёрной траурной одежде отправилась на похо- роны. Чтобы увидел отца в последний раз и по- горевал, повела с собой и осиротевшего сына. На старом кладбище по Ташкентскому проспекту на- роду столько, что негде яблоку упасть. К гробу, обложенному охапками цветов, не подой- ти. Как же взглянуть на него? Властная вдова с заплаканными глазами и её дочь, родственники покойного, которых она не знала, масса близких и знакомых, бесчисленное число его учеников тол- пились, как в очереди к прилавку. К ней, не втиснувшейся в толпу, стоявшей по- одаль, выдавленной из гущи, подошли два-три сокурсника и неловко выразили соболезнование. Один из них, всегда и везде отличавшийся дерз- ким нравом, и здесь не стал церемониться. – Торшакыз, дорогая, что же ты стоишь тут? По сравнению с твоим горем сострадания этой толпы ничто. Их слёзы испарятся быстрее и забудутся скорее, чем высохнет глина на могиле нашего незабвен- ного учителя. Твой поступок достоин высшей оценки. Очи достойнейшего и копыта этого ска- куна остались у тебя. Ты – мать наследника его дел. Молодец, что пришла, – растолкав очередь, он подвёл двух скорбящих к гробу покойного. Если бы чуть опоздали, крышку уже закрыли бы. Невзирая на тысячу пристальных взглядов, Тор- шакыз, согнувшись в две погибели, поцеловала в сухие губы Айсарина. Своей мягкой, словно пух, ладонью, как и при жизни, нежно провела по высокому лбу. На бар- хат, покрывающий тело, тихо положила три крас- ных гвоздики. Над её затылком послышалось: – Хватит! Довольно уже! То ли медленно зазвучавший траурный марш, как будто ждавший этого повеления, то ли плач и причитания закачавшейся людской массы так подействовали на неё, что она, кажется, потеряла сознание… «Казах, казах, куда идёшь?» «Ну, и как вам капитализм?» «Кушать очень хочешь?» Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 212 213 Тордағы кәрі мыстан-ай, көресіні сенен-ақ көрдім осы! Қойдан қоңыр қазақтың жағдайын ойла- маған енді жалғыз сен қалып едің!.. Қайтсін, мұның да еркегі өліп қалған. Содан бері күйік қақты ма, тіпті беймаза боп кетті. Ақыры, қой болмас деп, құс базарынан бір жас то- тықұсты сатып әкеліп қасына қамаған. Әлгінің құр еркектана деген аты болмаса, қауқа- ры кем, ынжық немене екен. Тұмсығымен айнала қуып жүріп шұқып, кәрі қақбас күн берді ме, көз көре өлтірер болған соң, обалына қалмайын деп көршісіне беріп құтылды. Кейде бір үйдегі екі ұрғашының шәлкем-шәлкес келіп қалатыны бар. Бар пәле, аты құс демесең, тақылдап тұрған сөй- лейтін неменің таусылмас мылжыңынан шығады. Әлгі сөздердің бәрін теледидардан естіп алған. Бір қызығы, әйел диктор шықса қыржиып, теріс айналып, құйрығын беріп отырады. Экраннан еркек көрінсе бітті, басын әнтек қи- сайтып, бір көзін сығырайта қысып, тыңдайды кеп. Көңілі құртқа шапқан ұрғашысы түскір-ай! Дәмесінің зорын көрдің бе? Ендігі қалғаны сенің көңіліңе жағатын бай іздеп кету еді. Тағы да ойын бөліп кеткенін қарашы. Жарықтығымның соңынан істелер кәдесі бірдей мезгілде, бір-бірін танығысы келмеген екі шаңы- рақта қатар өтіп жатты. Сол жылы күз түсе бәйбіше мен қыз сыртын мәр- мәрлап күмбезді зират көтерді. Адам аяғы басыла күнара барып, гүл шоғын қоя- тын. Ах ты, ощипанная баба-яга в клетке! Ну, и надо- ела же ты мне! Теперь только тебе одной и оста- лось позаботиться о судьбе бедного казаха!.. А, что же ей делать?! – и у неё умер напарник, дружок, любовник и муженёк – у неё-то точно му- женёк, поскольку второй бабы в клетке отродясь не было – именно после этого она, попугаиха, и стала совсем бестолковой. В конце концов, пожалев её, хозяйка купила на птичьем базаре молодого попугая и поместила его к ней в клетку. Оказался слабаком. Старая карга, бегая за ним, клевала его огромным клювом, не давая житья. Неровён час, заклюёт, и, чтобы не брать грех на душу, хозяйка отдала его соседям. Иногда они – Торшакыз и попугаиха – никак не могли уживаться в одной квартире, говоря и делая всё наперекор друг другу. А начинала первой всегда неугомонная, болтли- вая, «говорящая» птица. Все свои слова она заучила, слушая телевизор. И вот же, бестия, – если на экране появляется женщина-диктор, поворачивается, нахохлившись, хвостом к телевизору. А если возникает диктор-мужчина, то всё: скло- нив голову набок и сладко прикрыв один глаз, начинает слушать. Ишь ты, какая! Осталось толь- ко, бросив всё, пуститься на поиски подходящего себе мужа. Надо же, снова, болтушка, перебила мысль... ...Поминки по покойному проходили одновремен- но в двух домах, не желавших знать друг друга. Осенью того же года мать и дочь установили мра- морный мавзолей с куполом. Она же приходила, как только число посетителей на кладбище редело. Приходила через день, что- бы возложить цветы на могилу. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 214 215 Мынау жалған дүниеде жастай жесір қалған келіншектің ішкі шері таусылушы ма еді? Жүрек басында кілкілдеп тұрған қайғыны ақта- рып, кәдімгідей жеңілдеп қайтатын. Басқан ізін аңдып жүргендей әлдекім апарған гүлін қыста қар үстіне, жазда қара топырақты құштырып құлаштап лақтырады да тастайды. Бір жылы өз көзімен көрді... Тұла бойы түршігіп сала берген. Жеті қат жер астында жатқан өлі ару- ақ пен тірінің қалған қамшы сап ғұмырдағы аз- кем сыйластығын көпсінбесе нетті жазғаның? Шындап келсе, бір шаңырақтың астында шүй- іркелесіп отыратын апалы-інілі екеуінің осы кезге дейін танымай жат боп жүргені сол көңіл түскірдің тарлығы ғой. Әйтпесе, әке ортақ емес пе, шеше бөлек болса қайтеді екен? Жұма күні шелпек пісіріп, иіс шығарып, ержетіп қалған ұлын ертіп барған. Бәйбіше мен қыз бейітті айналсоқтап жүріп алды. Қарашаның аяғы лайсаң, желкем еді, күн кеш- кірген сайын қара суық бел алып, тасада тұрған бұлар кәдімгідей жаурауға айналды. Тісі-тісіне тимей кеткен ұл: – Ұрлық істеген кісідей боп... Бермесе тұрсын... Өзіміз үшін неге зират салып алмаймыз? – деп қыстыға жылаған. Жаутаңдаған жалғыздың сөзі қамшы болды ма, өзінің қаракер бәйбішеге деген ашу-ызасы шек- тен шықты ма – ақыры кеңсе жағалап жүріп Кең- сайдан екі кісіге еркін жетерлік орын алған. Исі мұсылманда, мұсылман дейді-ау, адамзат ба- ласында жоқ дәстүрді өмірге әкеліп, Айсариннің екінші зиратын тұрғызған. Сыртын мәрмәрлауға қалтасы көтермеді, бірақ Маңғыстаудың ұлутасы әсемдік жағынан одан кем соқпады. Разве может в этом быстротечном мире рассеять- ся горе женщины, оставшейся вдовой в молодые годы? Наплакавшись, успокаивалась. Цветы, которые опускала на могилу, кто-то раскидывал: зимой – по снегу, а летом – на пыльную землю. Как будто следил за каждым её шагом. Однажды она увидела своими глазами… По все- му телу пробежали мурашки. О, несчастная, за- чем ей ревновать эту маленькую дань признания к покойному, лежащему под семью слоями земли, в этой короткой, как кнутовище, жизни?! По правде сказать, в том, что сестрица и братец до сих пор остаются чужими друг другу, когда могли бы жить под одним кровом и делиться сокровен- ным, виновато ведь только их малодушие. Разве у них не один отец? Что поделаешь, коль матери разные? В святую пятницу испекла традиционные лепёш- ки на масле, взяла с собой повзрослевшего сына и отправилась как обычно, на кладбище. Мать и дочь ещё крутились возле могилы. Конец ноября, слякотно, ветрено, даже в укромном ме- стечке к вечеру стал одолевать холод. И сын, у которого не попадал зуб на зуб, заскулил: – Как будто воры, прячемся здесь... Не подпуска- ет, и не надо... Почему бы нам не поставить свой надгробный камень?.. Может, сыновья досада и стала толчком, но в кон- це концов, обойдя всевозможные инстанции, по- лучила на Кенсайском кладбище землю: площад- ку, свободно вмещающую две могилы. Не только среди мусульман, – вообще такого вто- рого случая никто не знает. Она придумала свой, индивидуальный обычай, воздвигнув на новом месте второй надгробный памятник Айсарину. Денег на облицовку мрамором не хватило, но плиты из Мангышлакского ракушечника ничем не уступали соседним. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 216 217 Құлпытасына академиктің суретін ойып салды- рып, марқұмға жүрек тебірентерлік сөздерін ар- наған. Ең соңына ұлы екеуінің аты-жөнін жаздыртқан. Бір парызын өтеп, жаны жайлауға шыққандай ер- кінсіп қалғанымен таныстарына тіс жарып, сыр ашуға қорықты. Содан бері де мысықтабандап жылжып бес-алты жылдың жүзі ауыпты. Күтусіз жерден қолына ти- ген соттың шақырту қағазы төбесінен тоқпақпен ұрғандай етті. Сот қазысы мұның қарсы алдынан заңның тар- мақ-тармағын өргізіп, таңдайы құрғап қалған мұны олай да таптады, былай да таптады. Екі зираттың суретін қос қолына ұстап алған қа- ракер бәйбіше қазыдан бетер ақтүтек боран боп ұйтқыды: – Тірлігінде ортамызға түсіп, шаңырағымызды шайқап еді жүзіқара!.. Құтырғаннан құтылдым ба деп жүр ем!.. Ел-жұртқа масқаралап, өлгенде де көрге тыныш жатқызбауға айналды!.. Соншама жылдан бері естімей келгенімді айтсаңшы... Әлгі кімді көмуге барғанда... Талып құладым, тура талып... Өзін соттап, салдырған зиратын түп орнымен құрту керек! Оның өзі аз! Жанында тұрған қызы көзімен жер шұқып, «Ну, мамнан» әрі асар емес. Жылағалы тұрған баладай беті шандыр-шандыр тәпелтек қазы сөзді ұзаққа созып жатпады, тоқетеріне бір-ақ көшті: – Сот шешіміне сәйкес академик Айсариннің заң- сыз салынған екінші зираты құлатылсын! Орны тегістелсін! Қорлық-ай, тасын бұзып алуға рұқсат беріледі дей ме, бұзып алмаса шыққан шығыны өтелмейді дей ме, қайта салуға әрекеттенсе жазаланады дей ме, құрысын, құрысын... Выбив на надгробном камне портрет академика, посвятила покойному сердобольную эпитафию. Внизу дописала два имени: своё и сына. Только тогда вздохнула с облегчением, но объявить об этом знакомым побоялась. С тех пор бесшумно, по-кошачьи, промелькнуло лет пять-шесть. Неожиданно попавшая в руки по- вестка из суда ударила, как обухом по голове. Судья, потом, в кабинете, костерила её, как хоте- ла, расставляя перед нею сети законодательных статей. А байбише – старшая жена, держа в обеих руках фотографии двух надгробий, метала громы и мол- нии пуще самого судьи. – Лицемерка, ещё при его жизни, вклинившись между нами, расшатала нашу семью... Я думала, хоть теперь мы избавились от этой сумасшед- шей… Опозорила опять перед всем миром – даже после смерти не даёт человеку лежать спокойно... В те- чение многих лет я и не ведала об этой стройке... А тут пришла на чужие похороны и увидала. Упа- ла без сознания, да, да, без сознания... Её надо су- дить, а построенный мавзолей сравнять с землей! И даже этого мало! Стоящая рядом дочь кроме реплики «ну, мам...» и вы говорить ничего не могла. Судья-коротыш- ка, никогда не бывавшая в чужой постели, с иска- жённым от сочувствия – законом вроде – лицом, церемониться не стала и перешла сразу к д е л у . – Итак, в соответствии с решением суда незаконно поставленное второе надгробье академика Айса- рина должно быть снесено! И место выровнено! Какое издевательство! И деньги на ветер, и ещё угрожают какими-то санкциями... Но это – если откажется сносить строение. А вот если будет по- кладистей, милостиво разрешают разобрать стро- ение по кирпичику – пропади оно всё пропадом... Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ТОРШАКЫЗ И ПОПУГАЙ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ТОРШАҚЫЗ БЕН ТОТЫҚҰС 218 219 Кеше сәскеде орнынан зорға сүйретіліп тұрып, те- ледидарды тоққа қосып, тотықұсқа жем шашқан. Аузы кермек татып, асқа зауқы шаппады. Енді нені алданыш етерін білмей тізе бүгіп отыра бер- гені сол еді, Айсариннің ширек ғасырдан бері құлағына сіңісті боп қалған майдақоңыр даусы саңқ ете түскені: – Діңкемді құртқан Торшақыз-ай, жетсеңші тез! Табандарына салып таптағалы тұр ғой мені! Иманы ұшқаны сондай, әдемі мұрны өз-өзінен қу- сырылып, бойы безгек қысқаннан бетер қалшыл- дап кетті. Жалма-жан жағы сембейтін тотықұсына қараған, қаннен-қаперсіз құйрығы шошаң қағып, тесік та- мағының қамын ойлап кеткен. Сонда жатқан жері жарық болғыр академиктің әлгі даусы қай қуыстан шыққан? Есеңгіреп оты- рған қалпы кенет бөлменің бұрышында жабысып тұрған теледидарға көзі түскен... Қара қобдишаның ішінде кесер басы қылқиып отырған еркек диктор масашағым мезгілде акаде- мик Айсаринге айналып сала беріпті. Аумаған өзі! Әжімі терең батқан кере қарыс кең маңдайы, ашаң жүзі, мысқыл мен мейірімділіктің қоспасынан жаратылған баяу күлкісі. Жо-жоқ, күлкісі өшіп, күреңітіп алған. Қалай пайда болса, лезде солай көзден ғайып ұшты. Елес пе, жын ба, айырып көр. Әлде өзін шалық иектей бастаған ба? – Жарықтық кісі-ай, не дедің? Айтқандай, қаракер бәйбіше шынжыр табан трактор мен мұрны қолағаштай еркекті жетелеп келіпті. Аяушылық сезімнен мақұрым қалған көк темір топырағы тегістеліп, қолмен жайғандай боп жатқан зираттың жан-жағын қазып, қорыс етіп Вчера, ближе к полудню, еле-еле поднявшись с постели, включив телевизор, дала корм попугаю. Почувствовала кисловатый привкус во рту, про- пал аппетит. Не зная, чем ещё заняться, хотела присесть, как вдруг послышался приглушенный голос Айсарина, оставшийся в памяти с лучших времён: – Ох... Торшакыз, измотавшая мне всю душу, те- перь поторопись! Хотят затоптать меня своими копытами! Её охватил такой страх, что даже красивый нос и лицо её исказились, а тело затрясло, словно в лихорадке. Тут же подозрительно посмотрела на попугаиху, которая беззаботно что-то выискивала клювом, усердно подрыгивая хвостиком. Пташка вечно за- нятая лишь своим пропитанием. Тогда из какого же закутка раздался этот – пусть земля ему будет пухом – голос академика? Взгляд её, сидевшей в полуобморочном состоянии, упал на телевизор, прижатый к углу комнаты. Показавшаяся в чёрном ящике физиономия дик- тора-мужчины стала стремительно приобретать черты Айсарина. Вылитый! Широкий, прорезанный глубокими морщинами лоб, открытое лицо, смех, сотканный из природ- ной насмешливости и природной же сострада- тельности. Нет-нет! Улыбки на мрачном телеви- зорном лице не было. Внезапный образ вроде возник на экране, но тут же исчез. Попробуй, разберись. Призрак ли это, леший? Не сходит ли она сама с ума? – О, светлый человек, что ты хочешь сказать?.. …Зловредная байбише пригнала-таки гусенич- ный трактор с носатым трактористом. Холодное железо перевернуло и вспахало всё во- круг могилы, обихоженной и как будто приглажен- ной ласковыми ладонями. Какой же неприятный жүктеу/скачать 16,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|