Ангелы не спят
* Саина – известная в своё время улица в Алматы, где промышляли жрицы любви * Гаип-Ерен
жүктеу/скачать 16,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- * Бура-шуда
* Саина – известная в своё время улица в Алматы, где
промышляли жрицы любви * Гаип-Ерен – ангел-хранитель, покровитель одино- ких воинов и странников в казахском эпосе. бес ғайып ерен кейіпкеріне айналып кеткенсің-ау, шамасы... Қарап жүрмей күнәкар бола жаздағанымды қа- рашы. * * * Сол күні байтал көрсе байбаламыңа қарамай оқы- ранып ұмтылатын саңырау айғыр түнімен түсіме кіріп шықты. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ НЕОКОНЧЕННАЯ ПОВЕСТЬ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ АЯҚТАЛМАҒАН ХИКАЯ 686 687 НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА Үш алып трактор бедірейіп жатқан бедеу топы- рақты жырта қарыс қазып, уыстап тартып әзер жылжып келе жатты. Жуандығы сасай бұқаның мойнындай шірей тар- тылған темір арқанға байланған мұнай соратын зәулім мұнара жер бауырлап жылжиды. Шілде басы май тамызып, күн тас төбеде теңселіп тұрған-ды. Су дәметкен бозторғай кішкентай қай- шыдай аузын аңызаққа тосады. Дәрмен таппай, шыр айналып ұшып кеп, ақыры жорға бүлкілмен жылжыған мұнараның ұшар ба- сына қонған. Жібек орамалдай желпілдеп бір орам жұқашап бұлт көрініп еді, мына үш алыптың гүрілінен бас сауғалай қашты. Иен даланы көктей өтіп қазған алты табан орға КАРТА НОБЕЛЯ Три трактора-великана в одной упряжке медленно ползут, разрывая на целую пядь застывшую бес- плодную землю. Уходящая верхушкой в небо, нефтяная вышка скользит по грунту, скрепленная стальными тро- сами и жестким, обхватом с бычью шею, сцепом. Солнце, в преддверии июльского зноя, растапли- вается над самой головой. Умаявшийся без воды жаворонок подставляет мимолетному суховею свой маленький, точно крохотные ножницы, клю- вик. Не найдя упоения, вспархивает, кружится волчком и, наконец, садится на макушку ажурного соору- жения, плывущего в медленном теме иноходца. Трепеща словно шелковый платок, вынырнул за- виток прозрачного облака и куда-то вдруг опять улетел, наверное, спасаясь от этого грохота трех великанов. Угоди в рваный ров шести гусениц, пробороздив- Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 688 689 түсіп кетсе, анау-мынау қозы-лақ шыға алмас. Қайта үш трактордың соңында ұшар басы көк тіреп қалтаңдап келе жатқан мұнарасы жеңіл қозғалатындай. Табанында тайғанақ дөңгелегі бар-ау, шамасы. Кеш кіріп еспе самал бел ала алдарынан бозбала жолықты. Қолында бүйірі майысқан қара шелек. Шелектің бір құлағында сынық сүйемдей бай- ланған қызыл жіп қылтияды. Даланың тақтайдай айдау жолымен іздік шаң көтеріп кеп «Lixus» тіз- гін тартқан. Қуығын зәр қысып келе жатты ма, тамағы қыздың жиған текше көрпесіндей қатпар-қатпар қарын- дысы аулақтау шығып ауын іздеп кетті. Жанын- дағы имек мұрын, сіліңгір қарасы тілге келді. - Әй, бала, не іздеп жүрсің? - Отынға жермай алайын деп. - Жермайың кәдімгі мұнай ма? - Иә. - Ол қай жерде шығып жатыр? – деді ауымен алы- сып жатқан қарындысы кейінге мойын бұрып. - Мына сордың етегінде. - Молодец, өскенде мынау деген мұнайшы бола- сың! Қолы етжеңді де кішкене екен. Бала бас бар- мақтың тек қылтиған тырнағын ғана көрді. - Доссор қашық па? - Екі қырдың астында жатыр. - Айда, кеттік. Айттым ғой, ескі карта адастыр- майды деп. Доссор селосының күншығыс жақ бетіне жетіп ших безлюдную местность, отставший козлено- чек-ягненочек, – ему оттуда и не выбраться. Напротив, вышка, буксируемая тракторами, упи- раясь верхушкой в небо и слегка покачиваясь, движется легко. Наверное, основание её стоит на колесной платформе. С наступлением вечера и дуновением прохлады, навстречу им вышел подросток. В руках закоп- телое ведро с помятым боком. У одного из ушек ведра торчит красная веревочка в четверть пяди. Затормозил «Lеxus», несшийся, поднимая пыль, по степной накатанной, как доска, дороге. Толстобрюхий детина, с плавными складками на шее, точно аккуратно сложенное девичье одеяло на сундучке, отошел в сторонку, копошась в соб- ственной ширинке. Наверно, в пути стало ему не- втерпеж. Заговорил другой, с пепельно-черным серповидным носом, который ехал рядом: – Эй, пацан, что ты здесь шаришь? – Взять «земного масла» на растопку. – «Земное масло» твоё – это нефть что ли? – Да. – Она, где, здесь выходит? – заинтересовался тол- стобрюхий, возившийся с собственной ширинкой, оглядываясь назад. – Да тут у подножия солончака. – Молодец, вырастешь большим нефтяником ста- нешь! Руки у него были полные, а пальцы короткие. Мальчик разглядел только короткий ноготок боль- шого пальца. – До Доссора еще далеко? – За двумя буграми будет. – Погнали. Говорю же, что старая карта не подве- дет. Достигнув восточной стороны поселка Доссор, Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 690 691 зәулім мұнара тоқтаған. Жуандығы сасай бұқа- ның мойнындай шірей тартылған темір арқаннан босаған үш алып трактор ентігін басып, анадай жерге барып ошарылысты. Даланың тақтайдай айдау жолымен іздік шаң кө- теріп жеткен «Lixusтың» соңынан көп кешікпеді, үш бірдей көкала вагон бой түзей қалысты. Пышырай өскен ақтікені аршылып, бір биік- теу төбе басына «Dossoroil» деген жазу жарқы- рай қонды. Өрістен қайтқан малды қарсы алуға шыққан ауыл адамдары қас пен көздің арасында көрші кеп шетелдік мұнай компаниясының қона қалғанын сонда бір-ақ білді. Алыстан адым создырып келгендер вагондарына кіріп, тым-тырыс жата қалуға қымсынса керек, үрпиісіп тұрған доссорлық ағайындармен аз-кем таныстық бастады. Тамағы қыздың жиған текше көрпесіндей қат- пар-қатпары Джонсон мырза екен. Компания бас- шысы. Ал, имек мұрын, сіліңгір қарасын партнері десті. Ақшулан төс жүні бұрқырап иегіне жалғасып кет- кені супервайзер. Іштерінде жатып-тұрып ақсайтын бір кемпір де жүр. Түймедей көк көзі шүңірейіп, семіп қалған. Шыңырау түбіндегі сарқынды судай әйтеуір бір- деңе жылтырайды. Өзге оншақты еркек естерінде қалып жарымады. Ауыл әңгімесі ақсақ кемпірге ауып кеткен соң өз- геге мойын бұрғыза ма? - Аспазы шығар, - деген бір әйел бота ұстап тұрып. - Қой, бәрі бірдей аштан өлуге келмесе... Мынау қазан ұстап жарытпас. - Біреуінің шешесі дағы. Қарайласатын ешкімі жоқ. Қайтсін енді... ажурная вышка встала. Три великана трактора, сбросив ярмо натянутых стальных тросов и жест- кого, обхватом с бычью шею, сцепа, утихомирив- шись, сгрудились поодаль. Вслед за «Lеxus»-ом, не намного отстав, прибыло три одинаковых цвета хаки вагончика. Очистили землю, поросшую колючкой и осотом, на возвышенном лобном месте установили яркую вывеску «Dossoroil». Жители аула, встречая скот с выпаса, успев обернуться, заметили, как по-со- седству с ними благоустроилась иностранная не- фтяная компания. Должно быть, прибывшим издалека, показалось несколько неприличным быстро рассортировать- ся на отдых. Видать, поэтому они решили сгла- дить положение мало-мальским знакомством с нахохлившейся публикой Доссорских абориге- нов. Детина с плавными, точно аккуратно сложенное девичье одеяло на сундучке, складками на шее, оказался господином Джонсоном. Руководитель компании. Своего пепельно-черного с серповидным носом попутчика он представил партнером. Ещё одного с белесой волосатой грудью, порос- шей до самого подбородка, назвал супервайзером. Среди них есть и старуха, сильно припадающая на одну ногу. Ввалившиеся пуговки голубых глаз её потускнели. Но все же что-то в них поблески- вает, как на дне пустынного колодца. Остальные, с десяток мужчин, как-то и не задер- жались в их памяти. Когда аульные пересуды зашли о хромой старухе, то разве обойдётся без гаданий? – Повар их, видно, – сказала женщина, держа вер- блюжонка. – Брось, они же не приехали с голоду помереть... Она и казан-то с места не сдвинет. – Чья-то мать, конечно. Оставить не на кого. Бед- няжка и приперлась... Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 692 693 Бақса, бұл ақсақ кемпір Америкадағы аты әйгілі ғалым екен. Кесірткенің кереметтей білгірі. Қазақстан құмында әлі күнге аты ғылымға бей- мәлім кесіртке жүр деп естіпті. Мұрты тарам-та- рам ұзын деседі. Оны тапса әлемді дүр сілкіндірер жаңалық міне, міне ашылғалы тұр. Милли ханымның мына мұнай компаниясымен бірге еріп келгендегі ба- сты мақсаты осы екен. - Ойбай, мына тұрған түйеші Нағим күні бойы құм кезіп, кесіртке санайды, - десіп ауыл адамда- ры қашты-қуды ағылшыншасымен Джонсон мы- рзаны мәз етісті. – Ендеше екі ғалымды бір қосайық. Өзінің кем- пірі өліп, қутақым жүрген. Мұны естігенде Милли ханым ғұмыр бойы күт- кен жаңалығын ашқалы тұрғандай шаттанып, қы- зыл бет, нарттай шалды құшақтап, қияқ мұртын қайырып аузынан сүйген... Ертеңіне қазақ жағы қаптады. Қат-қат қағазға қол қойылды, бармақ басылды. Кешікпей атшапты- рым аумаққа ғажайып кешен салынады. Сол жер- ден дүниенің төрт тарабына мұнай құбыры тар- тылады. Сөйтіп қара алтынның бұлағы лақылдап кеп құй- ылады. Өндірілетін мұнайдың он пайызы осы елде қалады да, өзгесі шетел аспақ. Тіпті, жұмысшылардың да он пайызын жергілікті мамандар құрайды. Міне, мерейіңді асырған, мәр- тебеңді тасытқан келісім! Қуанышы қойнына симаған қазақ жағы ақ түйе сойып, ұлан-асыр той жасап та жіберді. Джонсон мұнай өндіретін зәулім мұнараны мұнда тектен текке жетелеп келген жоқ-ты. Бұған дей- Оказалось, что эта хромая старуха - известная в Америке ученый. Великолепный знаток ящериц. Прослышала, что в казахстанских песках обитает доселе неизвестный науке вид. Сказывают, длин- ная, с удивительно ветвистыми усами. Если она её найдет, то мы, гляди, стоим на пороге открытия, которое всколыхнет мир. Это и есть ос- новная нить, которая скрепила госпожу Милли и эту нефтяную компанию. – Ого, и у нас есть знакток природы - верблюжий староста Нагим. Целыми днями рыскает по пе- скам, считая ящериц, – заявили аульные люди го- сподину Джонсону на своем несуразном англий- ском, тем самым, немало его позабавив. – Раз такое дело, давайте, объединим усилия двух ученых. Старуха его померла, он вдовец. Услышав это госпожа Милли, словно перед от- крытием, которого ждала всю жизнь, пришла в восторг, обняла краснощекого крепкого старика, расправила обвисшие подковой его усы и поцело- вала прямо в уста... На следующий день прибыла казахская сторона. Подписались кипы бумаг, скрепились печати, и соблюлись интересы сторон... В скором времени на площади размахом с конный ипподром будет возведен грандиозный комплекс. От него на все четыре стороны света протянутся линии нефте- проводов. Таким образом, отсюда заколобродит неиссякае- мый родник черного золота. В стране останется десять процентов произведенной сырой нефти, остальное же пойдет за рубеж. К тому же, десять процентов рабочей силы соста- вят наши местные кадры. Вот она – сделка века! Вот что поднимает наше достоинство, возвышает престиж нашей Родины! Неуемная гордость переполняла грудь, и казах- ская сторона, преподнеся в жертву белого вер- блюда, устроила обильный банкет. Джонсон же не даром приволок сюда подпираю- щую верхушкой небо ажурную нефтевышку. И Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 694 695 ін Африка елінің сүт бетіндегі қаймағын қалқып ішкен. Бангладешке де бұрғы жүгірткен. Колумбияның да қойны-қонышын ақтарған. Кувейтті де көргісі кеп еді-ау... Бірақ жоспары аяқ асты бұзылды. Бұзған осы жа- нындағы имек мұрын, сіліңгір қара. Мұның имек мұрнының иіс сезбейтін жері болса-ше? - Швеция мұнай компаниясының архивариусы менің ескі танысым, - десін бір кеште вискиге мұз салып жатып. - Ал, сосын? - Ол маған құпия бір сыр айтты. - Мә, құлағым! - Оның қолында Нобельдің өз қолымен сызған карта бар екен. - Рас па? - Рас. Бірақ өте құпия сақтаулы! - Не сұрайды? - Қоя тұр. Ол орыс революциясына дейін Дос- сор деген жерден мұнай өндірген. Кейін орыстар қуып шыққан. - Айтшы тез. - Архивариустың әңгімесіне қарағанда мұнайды жерден шелектеп, бөшкелеп құйып алыпты да Гу- рьевке жеткізген. Сосын Каспий теңізі арқылы... - Құрсын! Негізгісіне кел! - Сонда Нобель зерттеу жүргізіпті. - Ал... - Доссорда 7-14 мың метр аралығында дүниежүзі- не жететін жүз жылдық мұнайдың орасан зор қоры жатыр, депті. - Мәс-саған! Орыстар неғып игермеген? до этого в какой-то африканской стране он пенку снимал. Бурил в Бангладеше. Разведовал и недра Колум- бии. Намечал и в Кувейте поработать... Да планы нарушились внезапно. И нарушил их его пепельно-черный с серповидным носом пар- тнер. Есть ли такое место на земле, которое не учуял бы кривой его нос? – Архивариус Шведской компании мой давний приятель, – сказал он в один из обычных вечеров, кладя лёд в виски. – Что из того? – Он поведал мне одну тайну. – Я весь внимание! – Он держит карту, которая начертана Нобелем собственноручно. – Не может быть! – Точно! Но хранится в большом секрете. – Что просит? – Не торопись. До начала русской революции он, как известно, добывал нефть в местечке Доссор. Потом русские его оттуда выгнали. – Короче. – По словам архивариуса, нефть тогда черпали из земли ведрами, бочками отвозили в Гурьев. Затем по Каспийскому морю... – Черт с ним! Скажи, в чем тут суть! – Нобель уже тогда проводил исследования. – Ну, и... – Он писал, что в Доссоре на глубине 7 тире 14 тысяч метров залегают гигантские залежи нефти, которых бы хватило миру на ближайшие сто лет. – Это ж надо! Почему же тогда не освоили рус- ские? Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 696 697 - Игергісі келген. Бірақ бұрғысы тұз қабатынан өткенімен 5 мың метрден аса алмапты. Сосын жылы жауып қойыпты. Тіпті ұмытыпты деседі. - Картаны қалай қолға түсіреміз? - Көшірмесін алуға болады? - Архивариус қанша сұрайды? - 10 млн. доллар. - Көп! - Болашақта дүниежүзіне иелік ететін бизнесмен- ге бұл көп пе? Имек мұрын, сіліңгір қара отырған орнынан атша қарғыды. – Атақты Рокфеллер әулеті менің хабарымды за- рыға тосып отыр. Ендеше... - Тоқта, мырзам!.. Кесірткенің кереметтей білгірі Милли ханым менің теңім осы-ау, дегендей Нағимды көбірек төңіректейді. Кесірткеден бұрын түйешінің бой- ын өлшеді. Қол-аяғын жаздырып көрді. Құлағынан тарт- ты. Тілін шығартты. Енді қай жерімді қызықтар екен деп тұрғанда әйтеуір абырой беріп сонымен тоқтады. - Жасың нешеде? – дейтін көрінеді. - Жетпіс сегізде! - Мүмкін емес! - Е, неге? - Мынадай денсаулық аса дамыған ел адамдарын- да жоқ. Обориген түгел! - Қайдан білейін. - Не тамақ ішесің? – Освоить хотели. Однако бур хоть и прошел со- левые пласты, но застрял на отметке 5-ти тысяч метров. Они тихо прикрыли до лучших дней. А потом и сами запамятовали. – Кабы нам эту карту заполучить! – Попробовать достать копию можно. – И сколько архивариусу? – 10 миллионов, американских. – Многовато! – Многовато для бизнесмена, который завтра бу- дет править миром?! Пепельно-черный с серповидным носом вскочил с места как конь. – Славное семейство Рокфеллеров ждет моей ве- сточки. В таком случае... – Погоди , господин хороший!.. Великолепный знаток ящериц, отчасти принимая старика Нагима за ровню, стала держаться к нему ближе. Прежде длины ящерицы измерила рост породистого верблюдовода. Попыталась описать антропологию его рук и ног. Тянула за ухо. Осматривала язык. Пока он ожи- дал, какое же место её заинтересует дальше, она, к великой чести, остановилась. – Сколько тебе лет? – спросила, говорят, она. – Семьдесят восемь! – Не может быть! – Это почему же? – Такого здоровья не бывает даже у людей в циви- лизованных странах. А тут абориген! – Не могу знать. – Что вы едите? Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 698 699 - Шұбат. Сосын ет пен май, қаймақ... - Көкөніс, витамин... - Оларды мына түйе жейді. Түйені біз жейміз. Ви- тамин деген сол емес пе? - Неткен тағылық! - Бұ жазғанның аяғына не болған?, – деп енді бұл тілге келсін. -- Сіңірі тартылған. Жүйке жіптері байланған. Емі жоқ. Атақты профессор Фридманның өзі шарасы- здық танытты... - Тоқта, мырзам! Архивариус картаның шынайы екеніне куәлік ете ме? - Сөз бар ма? - Ендеше, түскен пайдадан аударып отырайық. - Жоқ. Ақша офшорлық компанияға салынсын. - Әкел қолыңды! - Құпия картаның көшірмесі бір сағат ішінде алақаныңызда жатады. Кешкі салқын самалмен Джонсон Нобель мұнай өндірді дейтін қазан шұңқырға барған. Ағаш мұнара қара май сіңіп, топыраққа отырып кеткен екен. Жұқанасы тұр. Анадай жерде орыстардан қалған мұнара қалқая- ды. Астынан өнген су кептеп кетті ме, бір жағына қисайып қалыпты. «Коммунизм победит!» деген қаңылтырдағы қы- зыл жазуды да күн жеп тоздырыпты. Бір шегесі суырылып кеткен бе, желмен бірге тербеледі. Кешегі Ұлы Отан соғысы жылдары осы Доссор- дың мұнайын танкіге өңдеусіз бірден құйып жат- ты деген мәлімет бар-тын. – Шубат – берблюда молоко. Мясо с маслом, сме- тану... – Овощи, витамины?.. – Их кушает мой берблюд. Мы кушаем берблюд. Какой ещё нужен битамин? – Поразительное варварство! – А, что же случилось с ногой этой бедолаги? – стал в свою очередь интересоваться, говорят, он. – Сухожилие стянуло. Нервные волокна спутаны. Лечения нет. Сам профессор Фридман проявил беспомощность... – Погоди, господин хороший!.. Архивариус твой может освидетельствовать подлинность карты? – Безусловно! – В таком случае, будем переводить ему из полу- чаемой прибыли. – Не годится. Деньги должны поступить в офшо- ры прежде. – Тогда по рукам! – В течение часа копия засекреченной карты будет в ваших руках. Вместе с вечерней прохладой Джонсон прибыл в котловину, где по слухам, выкачивал нефть сам Нобель. Деревянная вышка, пропитанная мазутом глубоко осела в грунт. Сверху один каркас. Неподалеку сиротливо торчит и строение, остав- ленное русскими. Грунтовая вода подточила его и покосила на бок. Потускнела и изъеденная солнцем надпись на же- стяном листе: «Коммунизм – победит!». Гвоздь один выскочил и лозунг поскрипывает на ветру. Прослышал, что в годы Второй Мировой Доссор- скую нефть заливали в танки без переработки. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 700 701 Зертханадан өткізген. Әлі міні құрамапты. Дүни- ежүзінің ең ірі кенішін иеленген бұл төрең бір- те-бірте мұнай бағасын түсірер. Тіпті ең соңғы шекке дейін құлдыратар. Сол кезде мұндай ұлан-ғайыр қоры жоқ қалт- құлт етіп отырған бақталас компаниялар жаппай омақаса құлар. Банкрот боп жығылар. Олардың иманын үйіртіп барып, бұл ептеп-еп- теп «қара алтынның» бәсін көтерер. Парафині аз мұнайдың бағасы өз-өзінен аспандап кетер. Қы- зыл сирақ боп қыр кезген қалталылар мұның ал- дына шөкелей жығылар. Жығылар да «Көкетай, қаңсып қалған заводта- рымыздың таңдайына нәр тамыз. Жасыл қағазың әне, қаласаң алтының міне, тек бізге дегенде мы- рза қолыңды тарылта көрме», – деп жаутаң қағар. Паһ! Паһ! Осыны ойлағанда көгілжім көкжиектің керегесі тіпті кеңейіп кеткендей көрінді... Доссорда да шүкір, өзіне сай кіші-гірім мафиясы бар. Түнде тонай салу, күндіз қалтаға қол салу, ба- зар жағалап зекет алу... Тіпті өрістен оңаша қайтқан тоқты-торым кейде өзге қазанның қақпағын булап та жатады... Оның бәрінің ұйтқысы мойны бір тұтам қортық қазақ. Өзіне айтқызсаң, түрме көрмеген. Бірақ бала күнінен мал соятын цехпен көрші тұрыпты. Содан қаны бұзылған. Сол мойны бір тұтам қортық қазақ бүгін оншақты мафия мүшесін жинаған-ды. - Өңшең иіс алмас, иттер! – деп салғаннан жерді екі теуіп жіберген. – Мұнай өндіруге келген ше- телдіктердің не бүлдіріп жүргенін білесіңдер ме? - Мұнара маңында жүр ғой. Проверил в лаборатории. Качество было отмен- ным. Постепенно он, в роли владельца самого крупного в мире месторождения, сможет сбивать мировую цену на нефть. Понизит её до самой низ- кой отметки. Тогда, едва выживающие компании-конкуренты, не имеющие подобных запасов, начнут чахнуть. Станут банкротами. Схватив их за горло, он, мало-по-малу, начнет от- пускать цену на «черное золото». На рынке спрос на нефть с малым содержанием парафина подско- чит сам по себе. Толстосумы из-за бугров и гор прибегут к нему, будут на коленях умолять. Подобострастно верещать: «Отче ты наш, дай нам немного смазки для жерла ржавеющих наших за- водов. Купюры твои зеленые – вот они, желаешь золотом – вот оно! Лишь, окажи нам милость, хо- зяин...», – Трах! Пух-Пух! Какие приятные мысли! Кажется, сам горизонт с его серовато-голубоватой дымкой начинает рас- творяться в радужных просторах... Слава создателю, в Доссоре тоже есть своя ка- кая-никакая, но «мафия». В ночное время суток может пограбить, днем – пошерстить карманы прохожих и приезжих, опять же - контролировать подати с базара. Иной раз даже чей-то мелкий заблудившийся скот может приятно побулькивать в чужом казанке... И всему этому закваской и запевалой служит один казачонок-коротыш, с шеей, будто вросшей в пле- чи. Судя по словам его, - «зону не топтал». Одно только было – с малолетства рос рядом с цехом по забою животных. С той поры кровь и попорти- лась. И этот казачонок-коротыш сколотил вокруг себя десяток членов бригады. – Пёсье отродье, потерявшее нюх! – взрывался он, топнув раз-другой. – Знаете, что творят эти ино- странцы, понаехавшие сюда качать нефть? – Топчутся возле вышки. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 702 703 - Үш вагоны бар. - Нью – Доссор деген жаңа қала салады дейді. - Өй, нәлет! – деді бұл мына жауапты естігенде. – Менің айырылып кеткен қатыным Айжан соларға бас аспаз боп алыпты. - Естідік. - Құтты болсын! Мұны айтқан бір көзінің ағы бар аузы жылдам қара жігіт тепкінің астында қалды. - Сол қаншық әлгі супервайзермен қойындасып алыпты. Бұл – бір. Екіншіден – осы ауылдағы селтеңдеген тоғыз қызды ертіп апарып жұмысқа тұрғызыпты. - Не жұмыс екен? - Күндіз ас пісіреді, кір жуады, түнде.. - Түн ортасында барамыз, - деп сөзді мойны бір тұтам қортық қазақ қысқа қайырды. – Көрейік әу- елесін. Әзір тұрыңдар! Ай ақшелектей төңкеріліп, аспан өрісін жұлды- здарға қалдырған шақ-ты. Бір қорап машинаға тиелген мафия мүшелері тым-тырыс жатқан үш вагонның жанына келіп тоқтады. Түнгі қонақтардың жүрісі жәй емесін сезген су- первайзер есік ашқан. Ақшулан төс жүні бұрқы- рап иегіне жалғасып кеткен еңгезердей жігіттің қолтығынан ішкөйлегі ағараңдап Айжанның да басы көрінді. - Не керек? - Бұл менің қатыным! Шығар бері! - Бетің құрсын, кәпір! – Қолтықтағы бас тайынар емес. – Қараңды батыр! - Шығар дедім! – деп мойны бір тұтам қортық қа- зақ қолы жеткен жерге жармасты. – Три вагончика у них. – Мечту кидают – построить город «Нью-Дос- сор»! – Во, черт! – сказал он, прослушав ответы. – А моя бывшая баба Айжан прислуживает им теперь шеф-поваром! – Да слыхали. – Мои поздравления! Ляпнувший последнюю фразу словоохотливый смуглый парень с бельмом в зрачке тут же пой- мал в свой адрес пинок ботинком. – Так эта сучка теперь перед супервайзером хвостом виляет, во-первых. Во-вторых, погнала туда и на халяву пристроила девять местных де- виц, скучавших в поселке без работы. – А что за работа? – Днем они варят-парят, а по ночам их самих жа- рят. – Сходняк в полночь, – отрезал казачонок-коро- тыш, с шеей, будто вросшей в плечи. – Проверим их потенцию. Держите хвост пистолетом! ...Опрокинулась серебряная чаша месяца, остав- ляя ночной выпас многочисленным звездам. Ма- шина, набитая братвой, подъехала и остановилась рядом с тремя отошедшими на отдых вагончика- ми. Супервайзер, почувствовав, что визит ночных го- стей небеспричинен, открыл дверь. Из под руки здоровенного детины с белесой волосатой гру- дью, поросшей до самого подбородка, выглянула голова Айжан в белой ночной сорочке. – Что надо? – Она моя жена. Давай её сюда! – Глаза б мои тебя не видели, наглец! – запищала голова из-под подмышек. – Исчезни, я сказала! – Давай сюда, говорю! – требовал казачонок-ко- ротыш, пытаясь рукой за что-то ухватиться. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 704 705 – Кімді басынасың, а? - Крис менің байым. Ұстама төс жүнінен, - деп Айжан әлгінің қолын қағып жіберсін. – Тиіп алғам! Бұл кезде өзге вагонда жатқан тоғыз шетелдік пен осы ауылдың селтеңдеген тоғыз қызына да то- палаң тиіп жатқан. Доссорлық мафия қыздарды алып кетеміз, сендерге тегін қатын қылмаймыз десіп жағаласулы еді. - Намыс қайда? – деп әлгі тепкі жеп тынған бір көзінің ағы бар аузы жылдам қара жігіт бажылдап жатты. - Ақша тауып, әйел қылсаңдар қой деппіз бе? - Ұят қайда? - Басыңа езіп жақ! - Өңшең жәлап! Тапқандарыңды бізбен бөлісесің- дер. - Мафия мүшелері көзі-басы көгеріп вагоннан қашып шыққанда мойны бір тұтам қортық қазақ та сыбағасын алып жатыр екен. Құмдауыт жерге шалқалай құлапты. Кеудесіне ақшулан төс жүні бұрқырап иегіне жалғасып кеткен супервайзер аяқты сап атша мініпті. Астында жатқан байғұс бақырып-шақы- рып балағаттайды. Балағаттаған сайын ішкөйлегі ағараңдап Айжан бір уыс құмды аузына құя салады. Құмы түскір таусыла ма?.. Түйеші Нағим шалды айтам-ау. Өзі аңқаусоқ. Бір садақада отырып: «Осы жасқа жеткенше аузым- нан сүйген алғашқы әйел. Не десең де тегі кәпір ғой. Ұшынып кетем бе деп қорықтым. - Ой, пәлі-ай! - деп тамсанып ел-жұрты қыран-то- пан күлкіге көмген. – Перед кем выступаешь, а? – Крис мой муж. Не трогай его волосы. – кричала Айжан, отбивая руку. – Я вышла за него! В ту минуту переполох, вызванный полуночной братией, взбудоражил и другие вагончики, в ко- торых устроились девять иностранцев с местны- ми девятью девицами, скучавшими в поселке без работы. Доморощенная мафия грозила, что девок заберет, что-де бесплатных баб им здесь не будет. – Самолюбие, где? – протестовал словоохотливый смуглый парень с бельмом на глазу, молчавший после пинка ботинком. – Заработай и имей жену, кто, что скажет?! – А, где ваша совесть? – Размажь по голове! – Одни шалавы! Навар поделите с нами! В тот момент, когда уже побитые члены братвы выскакивали и вылетали из вагончиков, казачо- нок-коротыш получал свою долю тоже. Навзничь приземлился на песчанную почву. На нем верхом восседал супервайзер, с белесой волосатой грудью поросшей до самого подбород- ка. Несчастный под ним и орал, и поносил матом. Но после каждого сквернословия Айжан, мелькая белой ночной сорочкой, засыпала ему в рот горсть песка. А песок-то, будь он не ладен, разве конча- ется?.. ... Верблюдовод Нагим - сама простота. Как-то на очередных поминках рассмешил всех присутству- ющих: «Всякое видел на своем веку, но она – пер- вая женщина, поцеловавшая меня прямо в рот, – смаковал он не без удовольствия. – Что ни говори, порода, ведь, кафирская. Боял- ся, что проказа вылезет на губах. Ох, и шустрая она!». Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 706 707 - Аяғын түзеп алсаң еш кемдігі жоқ. - Бәйбіше адам көрінеді. Көзінің көктігі, сөзінің көптігі болмаса, - деп құрдастары жел берген. Бір кеште түйе қайырып жүріп мұнара басына соққан. Жігіттер жұмыстарымен болып жатты. Вагон көлеңкесінде көңілсіздеу кейіпте Милли ханым отыр. Ымдаса кетті. Бақса ауру аяғы қақ- сап, аттап басуға зар боп қалыпты. Қызыл бет нарттай шал сонда орнынан қопарыла тұрған. Қияқ мұртын бір сылап, шөгіп жатқан бу- расына келген. Желгенде жер қағатын шудасының түбінен жуан уыс ғып бәкісімен қырқып алған. Аспазшы қыздарға айтып әлгіні тұзды суға сап әбден қайнатты. Содан қанжылым қалпы аяғын бауырына алып жатқан Милли ханымның ойбай- ына қарамай шуданы оратқан. Сыртын дәкемен байлатқан. Алла абырой берейін десе қиын ба, ертеңіне Мил- ли ханымның түймедей көзі шырадай жаныпты. Ауруының басылғаны өз алдына, осыдан отыз жыл бұрын семіп, тартылып қалған сіңірі жұмса- рып, кәдімгідей жібіпті. Орнынан тұра сала «Бура-шуда» деп қақылдап қоймаған соң түйеші шалды іздеуге жеңіл көлік суыт аттанған... Содан Нағимнан қыл елі қалмай бураның артқы өркешіне жармасып кетті. Тағы бір жеті күнде та- яғын ұмытып, вагон басындағыларды таң-тамаша еткен. Қайтып мұнда көп тұрақтамады. Оңаша құдық басында отырған Нағим тағы бір келгенінде ере жүрді. – Ногу ей поправишь и дело с концом. – Домовитая хозяйка будет. Только, что глаза го- лубые, да слова заводные, – шутили над ним дру- зья-старожилы. Однажды вечером, собирая своих двугорбых подшефных, он завернул на вышку. Мужчины были заняты своим делом. В тени вагончика без в подавленном настроении притулилась госпо- жа Милли. Начал что-то жестами распрашивать. Оказалось, что разболелась нога и не давала шагу ступить. Тогда краснощекий крепкий старик поднялся с места без промедления. Пригладив изогнутые подковой усы, подошел к лежавшему на коленях верблюду. Перочинным ножом срезал толстый пучок шер- сти, свисающей под шеей и цепляющейся за зем- лю при скачке рысью. Попросив девчат-поварих, как следует прокипя- тил это достояние в соленой воде. Затем обмотал этим средством ногу свернувшейся калачиком го- спожи Милли, невзирая на её вопли и недоуме- ние. Снаружи перебинтовал. Богу при случае не трудно одарить человека, и на- завтра пуговки глаз госпожи Милли засияли слов- но лампадки. Мало того, что прошла боль, сухожилие, которое стянулось и высохло тридцать лет тому назад, вдруг размякло и стало подавать признаки жиз- ни. На поиски старика-верблюдовода срочно снаря- дили легковую машину, так как, пробудившись, Милли не переставала повторять невнятные им слова «Бура-шуда»...* Позже она уже не отставала от Нагима ни на воло- сок, крепко обхватив задний горб его вожака-вер- блюда. Спустя еще семь дней она забросила пал- ку, чем приятно озадачила сим фактом жителей вагончиков. Надолго она потом среди них не задержалась. В один из дней, когда появился Нагим, уединенно живший возле колодца, она пошла за ним вслед. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 708 709 В другой раз она объявила: «Пила козье сырое мо- локо. Отличные целебные свойства. Я насчитыва- ла тридцать две морщины. Сейчас из них оста- лось только шесть...». В следующую встречу: «О, сафари! Кушала на- стоящие сливки – вот вам и все калории...», – вос- хищалась она, помолодевшая и душой, и телом... А на вопросы своих спутников: «А как же наука? А как же ящерица с удивительно ветвистыми уса- ми?» – она отвечала: – Нашла! Я нашла то, что искала всю свою жизнь! Кто его знает, что она имела в виду?!? Увлекшись громадьём стратегических планов Джонсона, некоторые зарубежные партнеры, угодничая и заискивая, вошли в состав учредите- лей под пять – семь процентов. Миллиарды долларов, таящиеся в чревах банков, разверзлись ливнем. Завершалось и возведение грандиозного комплекса на площади размахом с конный ипподром. Черные трубы, пугающие одним своим жерлом, грозя поглотить все четыре стороны света, день изо дня, опережая друг друга, наращивали свое гигантское тулово. Бурильный станок подпирающей небо нефтевыш- ки, прибуксированной тремя тракторами-велика- нами, и день, и ночь все глубже и глубже вгрызал- ся в земную твердь... – Миновали границу пяти тысяч метров, – летела по миру восторженная новость. – Достигли шести тысяч метров, – ласкало радуж- ной молвой слух каждого. – Покорили межевой рубеж семи тысяч! – какой замечательный информационный повод для тор- жества. – На глубине восьми тысяч ожидали фонтан неф- ти. И грандиозный комплекс, и гигантские тру- бы, распростершие на четыре стороны света свои объятья, неусыпно ждали того часа, когду станут свидетелями и участниками великого события. Келесі жолы «Ешкінің шикі сүтін іштім. Емдік қа- сиеті күшті. Бетімде отыз екі әжім бар еді. Қазірде соның алтауы ғана қалды» – деп бір қойды... «Қаймақ жаладым, калориясы көп екен. О, сафа- ри», - деп денесі торланып, көзі жайнақтап бір көрініп кеткен... - Ғылым ше? Әлгі мұрты тарам-тарам кесіртке ше? – деген сапарластарына. – Таптым! Өмір бойы іздегенімді, - депті. Нені меңзегенін кім білсін?!?.. Джонсонның алпауыт қимылынан шошынған кейбір шетелдік әріптестер жалынып-жалпайып жүріп бес-жеті пайыздан құрылтайшылыққа ен- ген. Банктердің көмейіне тығып тастаған миллиард- таған долларын нөсердей жаудырған. Айналасы ат шаптырым жерді алып жатқан ғажайып кешен де тез бітуге қалды. Өңешінің өзі үрейіңді ұшыратын қара құбырлар дүниенің төрт тарабы менікі дегендей күн сайын бірінен бірі мойын оздырып жатты. Үш алып трактордың жетектеуімен әзер жеткен зәулім мұнараның бұрғылау станогі қара жер төсін күндіз-түні тынымсыз үңги берді, үңги берді... - Бес мың метрлік шектен астық, - деген лепті ха- бар шетел асып жатты. - Алты мың метрге жеттік, - деген сөз әр құлаққа әуезе боп естілді. - Межелі жеті мың метрді бағындырдық, - деген уәж неткен сүйкімді еді. - Сегіз мың метр тереңдіктен мұнай бұрқағын кү- теміз. Ғажайып кешен де, дүниенің төрт тарабына құлашын жайған құбырлар да кірпік қақпай ұлы оқиғаға куә болсақ деп тағатсызданып тұр. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 710 711 - Тоғыз мың метрден астық. Қоймалжың лай шықты, - деген суыт хабар ақша қосқан әріпте- стердің үрейін ұшырды. - Қазыңдар! - Үңгіңдер! - Тесіңдер! – деген зәрлі дауыс аспан астын жа- рып жібере жаздады. – Он төрт мың метрге бойладық. Тіпті ылғал жоқ. Бұрғы басындағы әрбірі бір миллион доллар тұра- тын алмастың бесеуін бірдей жер астына түсіріп алдық. Алынар емес, - деген қаралы хабар жер- жаһанға лезде жайылды. Жандары көз ұшында үріккен Джонсон мен имек мұрын, сіліңгір қара, Доссорда атышулы көріпкел молда бар, соған құмалақ аштырыңдар, мұның сырын сол білер, дегенді естіпті. Алатаңмен дәрет алып, таң намазына жығылып жатқан молданың жанына барып бұларда екпет- тей құлапты. Сәлдесі дағарадай бекзат бітім келгендердің ша- руасын сұрамапты. Тек кіндік қаққан ұзын сақа- лын салалап отырып-отырып: - Шайтанға жандарыңды сатқан екенсіңдер, бала- лар. Жер-Ананың қарғысын арқалапсыңдар. Қай- тарым жоқ. Осы тойғандарыңмен елдеріңе ора- лыңдар, - депті-мыс... Кішкентай қайшыдай аузын аңызаққа тосып бо- зторғай әлі күнге сол мұнараның ұшар басына қо- нады. Төменде бүйірі майысқан қара шелегін көтеріп бір бозбала жермайға кетіп бара жатады деседі. – Прошли девять тысяч метров. Пошла грунтовая каша, – тревожное сообщение нагнетало страх на партнеров, вложивших большие деньги. – Бурите! - Глубже! - Ещё глубже! - Раздавались истошные голоса, взрывающие небеса – Погрузились на глубину четырнадцати тысяч метров. Нет даже влаги. Пять алмазных наконеч- ников остались в недрах земли. Каждый стоимо- стью в миллион долларов. Достать не представля- ется возможным, – траурная весть моментально облетела земной шар. Джонсон и его пепельно-черный с серповидным носом напарник, со смертельным страхом в зрач- ках, слышали только, что в Доссоре проживает знаменитый ясновидец, пусть он погадает на ка- мешках, раскроет тайну, которая ему одному быть может и ведомо. Приспели к заутренней молитве муллы-ясновид- ца, который еще до зари, совершив омовение, склонился в благоверном намазе. Рухнули перед ним ниц. Благородного склада в высокой чалме, он и не спросил пришельцев, зачем пожаловали. Поси- дел молча, перебирая свою длинную до пояса бо- роду и, как гласит молва, дескать, сказал: – Вы заложили свою душу дьяволу, дети мои... За- служили кары нашей Матери-Земли. Возврата в прошлое нет. Отправляйтесь лучше на родину с тем, с чем пожаловали... Жаворонок, подставляя мимолетному суховею свой маленький, точно крохотные ножницы, клю- вик, и по сей день садится на макушку той вышки. А ещё говорят, - под ней с закоптелым помятым ведром тот же паренёк, как и прежде, ходит за «земным маслом». Примечания: * Бура-шуда – бура – верблюд производитель, шуда – его шерсть из-под подбородка Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ КАРТА НОБЕЛЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ НОБЕЛЬДЕН ҚАЛҒАН МҰРА 712 713 Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 714 715 жүктеу/скачать 16,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|