• Балбал – степные каменные истуканы • Коке

ТӘРКІ ДҮНИЕ
 
Түн.  Үрей  шақыратын  қап-қара  түн.  Үй  жанын-
дағы  «Тянь-Шань»  мейрамханасының  шаң-шұң 
музыкасына еліккен жастардың дырдуы ғана ояу. 
Көше бойымен ерсілі-қарсылы қайшыласып дің-
келейтін машина атаулы саябыр тапқан.
Тек төсегінен безініп, жаны қыдырып жүрген әл-
декімнің  жеңіл  көлігі  абажадай  кең  бөлмеге  ан-
да-санда алагеуім жарық түсіріп өтеді.
Академик Саламатиннің жесірі үстіне жамылған 
атлас көрпені емес, арқалап жатқан ойын ауырсы-
нып терең күрсінді. 
Оң жамбасына аунап түсіп, жанындағы жар төсе-
гін сипады. Сұп-суық. Денесі құсеттеніп тітіркен-
ді.
– Өлгені шын болса, қара жер қойнын жылытып 
жатқан шығар жарықтығым, – деді күбірлеп. 
Жар  төсегін  сипаған  сайын  ішін  алабөтен  бір 
қыжыл кернейді. Жаймен жылжып, жүрегінің ба-
сына келіп түйіншек боп қадалады.
Өз көңілін өзі аулағысы кеп, қысқа қиылып, жас 
туған қозының жүніндей жиі бұйраланған шашын 
салалы саусақтарымен тарағыштады. 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР 
Ночь.  Бередящая  души  черная  ночь.  Затихли 
громкие звуки проезжающих по улице встречных 
машин.  Не  угомонился  только  шум  молодежи, 
танцующей  под  грохочущую  музыку  ресторана 
«Тянь-Шань», что расположился у дома. 
Лишь  изредка  огромную  комнату  освещает  на 
миг отсвет легковых машин, хозяева которых то 
ли  страдают  бессонницей,  то  ли  наслаждаются 
праздником в душе. 
Вдова  академика  Саламатина  глубоко  вздохну-
ла не от тяжести атласного одеяла, накрытого на 
нее, а от навалившихся мыслей. Повернувшись на 
правый  бок,  провела  рукой  по  постели  супруга. 
Не  теплится.  Тело,  покрывшись  гусиной  кожей, 
задрожало.    
 
- Если и вправду умер, наверное, греет пазуху хо-
лодной земли, свет мой, – пробормотала она. 
Каждый  раз,  гладя  постель  супруга,  переполня-
лась внутри каким-то жгучим чувством. Медлен-
но скользя, оно вонзалось занозой в сердце.
  
Желая  уловить  свои  чувства,  стала  длинными 
пальцами расчесывать короткую стрижку, густые, 
вьющиеся  волосы  которой  напоминали  шерсть 
ягненка. 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
120
121

Көзін  жұмып  мақтадай  үлпілдеп  тұрған  алақа-
нымен  маңдайын  сипаған,  ойылыңқырап  түскен 
екі әжімі құрғыр... 
Оты қайта бастаған көздің айналасындағы ұсақ-ұ-
сақ... Атақты әншілердікіндей бет терісін тартты-
рып,  пластикалық  операция  жасатса  қайтер  еді? 
Опа-далаптың да қауқары жетпей барады. 
Құртқа шапқан көңілі түскір-дағы. Жесір қатын-
ның бетіне кім ас құйып ішкелі ынтығып жүр дей-
сің?..
Қасын баптағанды да қойды. Әншейінде айнаның 
алдынан шықпай, белі майысқан инеліктей темір 
қышқашпен талдап-талдап жұлып, сәуірдің жаңа 
туған бір тілім айындай ие қоятын.
–  Жарқыным-ау,  менің  бала  кезімнен  бастап 
жұлып  келе  жатсың.  Қас  таусылған  соң  неңді 
жұласың? – дер еді академик Саламатин шаштан 
әлдеқашан ада болған шекесі жалтырап. 
Сосын  әдемі  жүзіне  қызыл  шырай  жүгіріп,  көзі 
емес, көзәйнегі күлетін. Онысы тұла бойына тү-
гел шауып, ұзақ селкілдейтін.
Осыдан қырық жыл бұрын, сәмбі талдай ырғалып 
тұрған шағында көрген аспирант Саламатин. 
Жүні  жұлынып,  саудаға  түскен  тауықтар  құсап 
мединституттың  мәйітханасында  тырайып  жата-
тын  өліктердің  ішек-қарынын  ақтарып,  қан-қан 
қандауырын жалма-жан қоя салып, қағаз-қаламы-
на жармасып, мұрын астынан міңгірлеп, онысын 
жетекшісі тұрмақ өзі түсінбей қалатын бейнетқор 
қасқа еді. 
Жүдеу иінін ақсұр әдемі өңі ажарландырып тұра-
тын.  Сауық  кешінде  танысты.  Жастық  шіркінді 
қойсаңшы!
Алматының тал-терегін жағалай санап жүріп сүй-
істі. Көктемге салымғы көп сүйістің соңы басына 
ақ байлап, шүңірек көзді орыс шалының қоржын 
тамына келіншек боп түсуімен тынған.
Төсек-орын, қос қасық пен кесе, жетім аққұман-
Закрыв глаза, погладила лоб пухлой, как вата, ла-
донью, нащупала две углубившиеся морщины. 
Да... и мелкие около вновь загоревшихся глаз... А 
если, уподобляясь знаменитым певицам, растянув 
кожу,  сделать  пластическую  операцию?  Воздей-
ствия кремов-пудр уже явно не хватает.  
Все эти думы, конечно, от подавленного настро-
ения.  Как  будто  кто-то  стремится  любоваться 
вдовьим лицом. 
Перестала  ухаживать  и  за  бровями.  Обычно,  не 
отрываясь от зеркала, щипцами, согнутыми посе-
редине, как стрекоза, выдергивая их, вскидывала 
эти полумесяцы, словно луну, вновь родившуюся 
в апреле.  
 
 
 
 
 
- Милая моя, с моих юношеских лет выдергива-
ешь их. Кончатся брови, что тогда будешь выщи-
пывать? – Заметил бы академик Саламатин, бле-
стя плешью, давно расставшейся с волосами. 
Затем, на его сияющем красивом облике, заулыба-
лись бы не глаза, а линзы очков. И смех, охваты-
вая все его тело, долго бы тряс его.  
 
 
 
 
 
Сорок лет тому назад, в пору, когда она цвела, как 
тростник,  встретилась  с  аспирантом  Саламати-
ным. 
Словно общипанная курица, попавшая на торго-
вый  прилавок,  разрезая  внутренности  лежащих 
в  морге  мединститута  трупов,  тут  же  отклады-
вая окровавленные хирургические инструменты, 
хватаясь за бумагу и ручку, мурлыча сам себе под 
нос, что не понимал не только его руководитель, 
но и он сам, был трудолюбивым не от мира сего 
существом. 
Его худобу украшала бледность красивого облика. 
Познакомились на вечеринке. Дивная молодость! 
Целовались возле каждого кустика, каждого дере-
ва. К весне масса поцелуев окончилась тем, что, 
завязав на голове белый платок, стала супругой. 
Сняли  в  аренду  квартиру.  Кроме  постели,  пары 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
122
123

нан басқа дәнеңесі жоқ жалқы жігіт.
Жалғыз қыздың жалаңаяқ аспирантқа шыққанына 
наразы боп үй іші шалқалап бақты. 
Құлдық ұрып шақырып, астарына таза көрпе жаяр, 
алдарына бас пен жамбас тартар құда-құдағидың 
жоқтығына қоңылтақсыды. 
Әкесі  жарықтық  қолындағы  таяғын  жерге,  мұр-
тын  көкке  шаншығанымен,  келе-келе  жібіді. 
Мүйізі шаңырақтай күрең қасқа сиырды енші ғып 
берген. Күйеуі кандидаттық қорғағанда мөңіретіп 
банкетке сойды емес пе?..
Төбесіне  әтештің  айдарындай  қызыл  шам  бай-
лаған  милицияның  машинасы  қараңғы  көшені 
азан-қазан қып жанығып өте шықты. Алматы қап-
таған рэкет. Біреу-міреуді қуған шығар деп ойла-
ды естелік еміп жатқан жесір...
...Саламатиннің диссертациясының тақырыбы да 
қызық болатын. «Адам – маймылдың ұрпағы». 
Биология  мен  медицинаның  ортасынан  шыққан 
метис зерттеу еді өзі. Құлақ біткенге сіңісті боп 
кеткен  Дарвиннің  қағидасына  қарсы  дау  айтып, 
бас шайқап жатқан пенде жоқ. 
Аспирантқа айтқызсаң, адамдар қазіргі маймыл-
мен  ет  бауыр  туыс  емес.  Алыстан  қосылатын 
жұрағат. 
Біздің тікелей бабамыз – осылардың бір бұтағы. 
Ағашқа өрмелеп жүріп мертіккен бе, әлде таудан 
тайып  құлаған  ба  –  жаппай  қырылып  қалыпты 
жарықтықтарым. 
Соңдарына біздей есі бүтін ұрпақ тастап кеткені-
не шексіз риза еді сол кездегі Саламатин.
– Оттап... Адам атаны қайда қоясың? Мұз үстін-
де  жүкті  боп,  тоғыз  айдан  соң  толғатқан  Хауа 
ананың  бейнеті  әлгі  нәжісін  жеп  қисақтаған 
маймылыңнан кем соғып па? – дейтін әкесі ашу 
қысқандағы дағдысымен түкірігіне шашалып.
ложек,  чашки  и  чайника  у  одинокого  парня  не 
было ничего.  
Брак единственной дочери с аспирантом-босяком 
вызвало в доме родителей переполох и возмуще-
ние. 
Отсутствие  свата  и  сватьи,  кто  бы  стал  с  ними 
клясться в вечной верности, стелил под них све-
жую постель, преподносил им голову барана и его 
тазовую кость, также огорчало их. 
Покойный отец, хотя и втыкал трость в землю, а 
ус в небо, со временем смягчился. В качестве при-
данного выделил темно-красной масти корову. За-
тем  ее,  мычащую,  зарезали  для  банкета  в  честь 
защиты кандидатской диссертации мужа... 
 
 
 
Милицейская  машина  с  красной  мигалкой,  по-
хожей  на  гребешок  петушка,  разрезала  тишину 
ночной улицы воем сирены. В Алматы сплошной 
рэкет. Наверное, кого-то преследовали, подумала 
вдова, доившая память...  
Интересной была и тема диссертации Саламати-
на. «Человек – потомок обезьяны». 
Исследование проводилось на стыке биологии и 
медицины. Не было никого, кто бы стал опровер-
гать или осуждать ставшую привычной для слуха 
теорию Дарвина. 
По аспиранту, люди и нынешние обезьяны не яв-
лялись  близкими  родственниками.  Смыкались 
лишь дальними корнями. 
Наши прямые предки – одна из ветвей этих кор-
ней. Вымерли, то ли лазая по деревьям, то ли по-
гибли, поскользнувшись с высокой горы. 
Саламатин той поры был очень доволен тем, что, 
тем не менее, они оставили таких, как мы, разум-
ных отпрысков. 
-  Чушь...  Куда  денешь  Прародителя  Адама?  По-
лучается, страдания Праматери Хауа, зачавшей на 
льду и родившей через девять месяцев, не достой-
ны  питающихся  своим  пометом,  ходящих  враз-
валку обезьян? – возмущался ее отец, при этом по 
привычке захлебываясь собственными слюнями. 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
124
125

–  Дүниені  келістіріп  жаратқан  –  Алла.  Жасаған 
иемнің  құдіретіне  қол  сұғайын  деп  пе  ең?  Хауа 
ананы Адам атаның қабырғасынан... 
«Қабырғаммен  кеңесейін»  деймін  мен  де  ан-
да-санда.  Ол  –  әйеліммен  ақылдасайын  дегенім. 
Аяқ  астынан  алжиын  десе  ғалымға  да  оп-оңай-
ау...
Бастырмалатып сөйлеген атасына қарсы келмей, 
ақырын бағатын иіні жүдеу Саламатин. Оның үн-
сіздігі кірпі шаш қиқар шалдың жынын қайта өр-
шітетін:
– Ал айт, дүние неден жаралды?
– Жай көзге көрінбейтін суда өскен бір клеткалы 
балдырдан.
– Түһ! – Қиқар шал күйеу баласының бұл сөзін 
естігенде отырған орнынан ұшып кете жаздайды. 
Әттең, қанаты жоқ. 
Айналасын қарманады. Қарсы алдындағы меңіреу 
аспирантты  жіберіп  ұратын  ештеңе  таба  алмай, 
қос қолы ауаны қармай береді.
– Не дедің?! – Сосын алақандай екі көзін ежірей-
теді.
– Бір клеткалы...
– Клеткаңмен қоса құры, зәніңді!.. Ау, ит-ау, айт-
шы, көзге көрінбейтін пәлеңнен піл мен динозавр 
қалай  өсіп  шықты?  Аузыңа  су  ұрттап  алдың  ба, 
жағың  неге  қарысып  қалды?  Мә,  бір  түйір  то-
пырақ,  мықты  екенсің,  осыдан  тау  жасап  берші 
маған!
– Енді миллиондаған жылғы даму эволюциясы...
–  Революция  болса  да  черт  с  ней.  Ал  миллион 
жыл күтейін...
–  Қағынбай  жайыңа  отырсаңшы,  –  деп  шешесі 
араша түсер еді. – Баланың миын су ғып жібердің 
ғой.
– Балдырдан – маймыл, одан адам шыққан деп... 
Қаралай  жыныңды  қоздырып...  Бәлкім,  адамнан 
маймыл туған шығар. Оның құлаққа қонады.
-  Мир  создал  и  совершенствовал  Аллах.  Решил 
поднять руку на Всемогущество Создателя? Пра-
матерь Хауа была сотворена из ребра Адама... 
Иногда даже я говорю, что посоветуюсь со своим 
ребром.  Это  значит,  что  я  должен  посоветовать-
ся со своей женой. Оказывается, впасть в маразм 
очень легко даже ученому. 
 
 
 
Не смел, перечить давящим речам тестя худосоч-
ный Саламатин. Молчание его еще больше распа-
ляло душу упрямого, с прической, как иголки ежа, 
старика. 
 
 
 
 
 
- Так, скажи, из чего создана жизнь, все живое? 
- Из невидимых обычному глазу одноклеточных 
микроорганизмов.
- Тьфу! – упрямый старец, слыша эти слова своего 
зятя, чуть ли не взлетал со своего места. Только 
крыльев не хватало. 
Щупал все вокруг. Не найдя ничего, чем можно 
было  бы  пристукнуть  непонятливого  аспиранта, 
сидящего напротив, хватал двумя руками воздух. 
- Что ты сказал? – выпучивал оба глаза, величи-
ною с ладонь.  
 
 
 
 
 
- Одноклеточное...    
 
 
 
-  Пропади  вместе  со  своей  клеткой,  негодник… 
Эй, ответь, как из невидимой глазу твоей ерунды 
выросли слоны и динозавры? Что, в рот воды на-
брал, челюсти судорогой свело? На, горсть земли 
тебе, сделай мне горы, ты же у нас сила.    
- Но ведь много миллионов лет шла эволюция... 
- Да хоть революция, черт с ней. Что ж, подожду 
миллион лет. 
- Сидел бы, дурью не маясь, – защищая его, вме-
шивалась, теща. – Совсем уж залил водой мозги 
бедного мальчика.
- Из водоросли обезьяна, от нее человек возник, 
– говорил, будоража черную злость. А может, от 
человека  родилась  обезьяна.  Это,  все  же,  ближе 
для слуха.    
 
 
 
 
 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
126
127

– Туса туған шығар, ауылдағы Қойшыбай құрда-
сыңның маймылдан несі артық?
–  Сен  кемпір  де  аяқ  астынан  прәпесір  бола  қа-
лыпсың. Маймылға кіндіктерің мықтап байланып 
қалған екен, қидым сендерге. О несі-ай?!
Орындықта  сүмірейіп  отырған  күйеуіне  қарап 
өзара  айтысып  кеткен  әке-шешенің  ерке-тотай 
жалғыз қызы сылқ-сылқ күлер еді...
Жар төсегінде жалғыз жатқан жесір тағы бір ау-
нап  түсті.  Қамаспай  қойған  кірпік  ұшына  дым 
білінді. «Тянь-Шаньнан» тарқаған жастардың да-
урықпа әні естілгендей. 
Ұл-қызы бірдей мас шығар. Күндегісі осы. Еріксіз 
құлақ түрген. 
Ән дегені боғауыз екен. Түйдек-түйдегімен ағы-
тып жатыр. Орысша-қазақшасы аралас.
 Екі тілге де теңдік беріпті. Әй, сабазың, оқығаны 
қатты біреу-дағы. 
Қыз бажылдап жылап, жігіт сыбайды кеп. Беті ау-
лақ! Өзімен кеткей!
...Саламатин қандидаттық қорғауға таяп қалғанда 
Мәскеуден ұшып жеткен жетекшісінің бірі «Қай-
ткенде де тірі маймыл табу керек, соны мүшелеп 
сойып,  өкпе-бауырын  зерттейміз.  Қорытынды 
соған  қарап  шығады...»  деді  ме-ау,  өзімен  бірге 
алашапқын ала келген. 
Онсыз  да  мұрнына  су  жетпей  танаурап  жүрген 
аспирант  Алматының  көшесінде  талып  жығыла 
жаздады.
Құдай-ау,  екі  өркеші  баладай  бура  союға  болар. 
Тірі маймыл бұл күнде қолға түсе ме?
Ес-түстен  айырылып,  сенделіп  жүрген  байғұсқа 
өзіндей біреу ақыл беріпті. 
Содан  тақасы  қисайып  ертеңді-кеш  зоопаркті 
жағаласын. 
- Возможно и так, чем лучше обезьяны твой ро-
весник из аула Койшыбай?   
 
 
 
- И ты старуха, откуда ни возьмись, лезешь в про-
фессора. Смотрю, пупки ваши сильно привязаны 
к обезьяне, ну что ж, отдаю ей всех вас. О, что за 
блажь!  
 
 
 
 
 
Глядя на мужа, понуро сидящего на стуле, пере-
палку отца и матери, единственная и избалован-
ная дочь безудержно смеялась.
Лежащая на постели мужа одна, вдова переверну-
лась на другой бок. Кончики общипанных бровей 
насторожились. Как будто послышались крикли-
вые  песни  молодежи,  расходившейся  после  ре-
сторана «Тянь-Шань». 
Пьяны, наверное, и юноши, и девушки. И так еже-
дневно. Невольно прислушалась. 
Оказывается, она приняла за песни нецензурную 
брань.  Поливают  с  головы  до  ног.  Матерятся  на 
казахском и русском вперемежку. 
Что ж, приравняли же эти два языка. Вот удалец 
негодный, видать, что переучился. 
Девушка визжит и плачет, джигит ее бранит. Бог с 
ними, или черт. Пусть сами разбираются.
… Перед защитой кандидатской Саламатина один 
из  его  научных  руководителей,  прилетевший  из 
Москвы, распорядился: любой ценой надо найти 
живую обезьяну, разрезать ее, чтобы исследовать 
внутренние  органы.  Считал,  наверное,  что  дело 
упрется в это, – привез с собой огромный тесак. 
Аспирант, и так измотанный суетой, чуть было не 
потерял сознание на улице Алматы. 
Боже, можно им зарезать и двугорбого верблюда, 
каждый  горб  которого  величиной  с  выросшего 
мальчика.  Но  разве  в  наше  время  можно  найти 
живую обезьяну? 
 
 
 
 
 
 
 
Потерявшему цвет лица и рассудок, мытарствую-
щему аспиранту кто-то из товарищей дал совет. 
После этого, искосив каблук, с утра до вечера мо-
тался у зоопарка. 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
128
129

Ақыры әбден қартайып, жағы босап, көзі суалып, 
төсек тартып жатқан бір горилланы тауыпты. 
Майда-майда сөйлеп сұраса, мұның бағасы бәлен-
бай мың деп директоры мұрнынан ақ құрт ыршып 
маңына жолатпайды дейді.
Үйге ертіп әкеліп қазан көтертіп, жал-жая асатып, 
әке-көкелеп жүріп қалап алған өлексені. «Жедел 
жәрдеммен»  апарып  ғылым  жолында  құрбан-
дыққа шалған сорлыны. 
Кейін құрдастары күлкі қылған:
– Ойбай, Саламатиннің сойған маймылы ұрпағы-
ның қорлығына төзбей төбелесіп, қазақша боқта-
ды. Ата-бабамыз екені расқа шықты.
– Жо-жоқ, маймыл емес, ішіп-ішіп маскүнем боп 
кеткен біреу екен, – деп.
«Саламатиннің  маймылынан»  құтылдым-ау  де-
генде көргенінен жазбайтын жетім байғұс іле-ша-
ла  докторлығына  кіріскен.  Мәскеулік  жетекшісі 
табанын қыздырып кетсе керек.
– Ел секілді емін-еркін тынығу бізге бұйырмаған 
ғой,  –  деп  ілкіде  тортаңдағанмен  іштей  теріс 
көрмеді.  Кандидаттың  қатыны  атанғаннан  гөрі 
ғылым докторының бәйбішесі деген айтар ауызға 
сүйкімді емес пе?!
– Тақырыбың тағы да маймыл ма?
– Иә, мәкеңнің өзі.
–  Екеуін  пышаққа  іліндірсең,  докторлығың  дай-
ын.
– Бұл жолы соймаймын. Адамға айналу процесін 
зерттеймін.
– Қалпақпен қағып аласың, – дейді әзірше канди-
даттың жұбайы іліп-қағып. – Өткендегі гориллаң 
қазаққа  туыс  боп  шықты.  Шимпанзені  грузинге 
қия сал!
Сөзі де, тақымы да асау жұбайының әзіліне Сала-
Наконец нашел совсем состарившуюся, со слезя-
щимися глазами и обвислой челюстью, умираю-
щую гориллу. 
Вежливо поинтересовавшись, узнал, что цена ее 
несколько  тысяч,  а  директор,  напустив  на  себя 
важность, и не стал выслушивать. 
Пришлось,  уговорив  его,  пригласить  в  гости, 
ублажая  деликатесами,  унижаясь,  еле-еле  запо-
лучить доходягу. Погрузив на «Скорую помощь», 
бедолагу принесли в жертву на благо науки. 
Позже ровесники смеялись над ним: 
 
- Вот тебе да, обезьяна, зарезанная Саламатиным, 
не  выдержав  мук  от  потомков,  дерясь,  разрази-
лась матом на языке казахов. Воистину оказалась 
нашим предком.  
 
 
 
 
- Не-нет, была не обезьяна, а какой-то спившийся 
бродяга, – спорил другой. 
 
 
Только было, решила, что избавилась от обезьяны 
Саламатина,  как  целеустремленный  несчастный 
сирота тут же приступил к теме докторской. Ви-
дать, московский руководитель, восхваляя, вдох-
новил его.  
 
 
 
- Видимо, не суждено нам свободное, как у всех, 
отдохновение, – хотя и брюзжал вначале, но, ви-
дать, внутренне был не против этого. – Разве не 
приятнее быть женой доктора наук, чем слыть су-
пругой кандидата?  
- Тема твоя опять обезьянья?           
                                            
- Да, ее Величества.   
- Если на этот раз пустишь под нож уже двоих, – 
докторская диссертация готова. 
 
 
 
 
-  На  этот  раз  не  буду  резать.  Буду  исследовать 
процесс превращения в человека.    
 
 
 
 
 
 
 
 
- Та горилла оказалась родственницей казаха. Те-
перь грузину предоставь предка в лице шимпанзе. 
Дело будет в шляпе.   
 
Благодаря  обезьяне,  получив  квартиру  в  самом 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ОТВЕРЖЕННЫЙ МИР
               
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
ТӘРКІ ДҮНИЕ
            
130
131

матиннің көзәйнегі мәз боп күлетін.
Маймылдың арқасында астананың қақ ортасынан 
ойып тұрып үй алып, төбесіне чехтің люстрасын 
сыңғыр қақтырып ілген қандидат қозы көш жер-
ден қылаң берген докторлығына көп қамшы сал-
дырмады. 
Фридрих Энгельстің коммунизм елесі ішінде ада-
сып  жүріп  айтып  кеткен  белгілі  уәжін  сәл-пәл 
қырнап, «Маймылды адам еткен – еңбек» деп ой 
түйді. 
Данышпанмен  пікірлес  ғалымның  жолында  тас 
жатсын ба, көзәйнегі аз-кем қалыңдағанмен жілік-
тің мырза басын ұстап шыға келді.
Биік дәреже тау етегінде баққа бөккен саяжай боп 
қол бұлғады. Көгілдір түсті жеңіл көлік боп көл-
денең тартылды. 
Сіліңгірдей  Саламатинге  қозы  қарын  байланып, 
қызметі өскен сайын жұмсақ-жұмсақ креслоларда 
жиі-жиі үйелейтінді шығарды.
Жер шарына даңқы жайылды. «Маймыл әулетінің 
асқан  білгірі,  Дарвиннің  өзі  аузына  түкіріп,  ба-
тасын  беріп  кеткен  шәкірті»,  –  деп  табақтай-та-
бақтай  суретін  басып,  шетел  баспасөзі  түгелдей 
шуласқан...
Түн  ортасы  ауғалы  не  заман?!  Әр  жылдарға  бір 
тоқтап, қылаң беріп қашқан ой қарасын көрсетер 
емес. 
Құрып кетсін, көз шырымын алайын деп көрпесін 
бүркенген.  Көз  жұмғаныңмен  астан-кестен  боп 
жатқан көңіл шіркін мызғи қоя ма? 
Әлгі  беймаза  ой  басынып,  атлас  көрпенің  ішіне 
тығылған жесірді түрткілейді. 
Көшеден  құтпан  айғырдай  азынап  «Жедел  жәр-
дем»  өтті.  Біреуді  ажал  аранынан  алып  қашып 
бара  жатыр-дағы.  Даусы  неткен  зарлы  еді  пәле-
кеттің?..
Академик атанып, алты айға Африкаға барып ке-
луі мұң екен, маймылдармен ақылдасқандай, Са-
ламатинді албасты басты. 
центре  столицы,  повесив  на  потолок  чешскую 
люстру, кандидат наук недолго добирался до за-
щиты докторской. 
Немного отшлифовав известное положение Фри-
дриха  Энгельса,  оставленного  им  во  время  блу-
ждания  вместе  с  призраком  коммунизма,  вывел 
тот же самый итог: «Труд создал из обезьяны че-
ловека». 
Разве может оказаться камень на пути исследова-
теля,  если  он  единомышленник  великого  гения, 
– хотя и утолстились линзы его очков, но сам он 
вышел почетным ученым. 
Высокое положение в мановение руки преврати-
лось  в  «фазенду»  у  подножия  гор.  Обернулось 
легковой автомашиной цвета неба. 
У худосочного Саламатина появилось брюшко, с 
каждым повышением в должности выработал ма-
неру вальяжно откидываться на мягких креслах. 
Слава его разошлась по всему миру. Стали гово-
рить,  что  сам  великий  знаток  обезьяньего  рода 
Дарвин  благословил  своего  ученика,  огромные 
портреты которого печатались на страницах зару-
бежной прессы...
Время давно уже перевалило за полночь. Воспо-
минания, останавливаясь на эпизодах различных 
лет, стремительно бегут, не давая возможности за-
фиксировать их четко. 
Пропади все, решив вздремнуть, с головой ушла 
под  одеяло.  Разве  оттого,  что  закрываешь  глаза, 
настроение может впасть в дрему? 
Эта беспокойная мысль, давя, тычет спрятавшую-
ся под одеялом вдову. 
По улице, пронзительно воя, как жеребец во вре-
мя гона, промчалась «Скорая помощь». Наверное, 
вырвав  кого-то  из  пасти  смерти,  увозит  в  лоно 
спасения. До чего же резок этот звук, зараза... 
 
 
Став  академиком,  съездил  на  шесть  месяцев  в 
Африку. После этого стал томиться, словно после 
совета с обезьянами, в него вселился сам дьявол. 

жүктеу/скачать 16,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: