Анықтамалық материал жануарлардың иесіне ауруды балауға және мал
жүктеу/скачать 2,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тыныс алу жүйесі
Аталмыш жүйе ағзаға оттегінің түсуі мен көмірқышқыл газының шығуын қамтамассыз етеді. Ірі қара малда газалмасу өепеде өтеді, өкпе кеуде қуысында орналасқан. Тыныс алу бұлшық еттерінің жиырылуы кеіде жасушасының сонымен қоса өкпенің кезеке пе кезек кішірейіп үлкеюі әкеледі. Бұл өкпеге ауаөткізгіш жолдар арқылы ауаның түсуін қамтамссыз етеді. Демалу бұлшықеттерінің жиырылуын жүйке жүйесі басқарады. Ауа өткізгіш жолдар арқылы ауа өткен кезде дем алынған ауа ылғалданады, жылынады, кересіз заттардан тазарады, сонымен қатар сезі органдары арқылы иістерден әсер алады. Шығарылған деммен ағзадан судың бір бөлігі (бу күйінде), жылу жартысы, кейбір газдар шығарылады. Ауаөтетін жолдарда дыбыстар қалыптасады. Дем алу ағзаларына мұрын, мұрын қуысы, көмей, кеңірдек, өкпе жатады. 26 Мұрын мен ауыз қуысы жануардың басының алдыңғы бөлігін танауын құрайды. Мұрын төбесінен, арқсынан, бүйірлік жақтардан және түбірден тұрады. Ірі қара малда мұрын төбесі мен үстіңгі ерін бірігіп мұрынерін айнасын құрайды, ол бөлікте шаш болмайды, көптеген бездер болады. Бұл бездердің секреттері әсерінен мұрынауыз айнасы дені сау жануарларда әр кезде ылғалды және ұстап көргенде суық болып тұрады, ал дене температурасы жоғары жануарларда құрғақ және ыстық болады. Мұрында жұп мұрын қуысы болады, ол ауа өткізгіш жолдың басы. Мұрын қуысында алынған ауа иістерге тексеріледі, жылынады, дымқылданады, қажетсіз заттардан тазартылады. Мұрын қоршаған ортамен мұрын тесіктері арқылы хабар алмасады, тамақпен хоана арқылы, конъюнктивальды қабшықпен мұрын каналы арқылы. Көмей – ол тыныс алу түтіктерінен құралады, кеңрдек пен көмейдің арасында орналасқан. Көмей тіласты сүйектерге ілінулі болады, оның өзіндік құрылымы оның басқа да функцияларды орындауға мүмкіндік береді. Ол дем алу жолын азықты джұту кезінде бөледі, көмейге тірек қызметін атқарады, дыбыс шығару органы болады. Көмей негізі бес қозғалмалы бекітілген хрящтардан құралған, оларға көмей мен танау бекітіледі. Көмей қуысы кілегейлі қабықшамен қапталған. Екі шеміршек арасыннан дыбыс еріні өтеді, ол көмейді екі бөлікке бөліп тұрады. Онда дыбыс байламдары мен дыбыс бұлшықеттері орналасқан. Дем шығару кезінде дыбыс еріндерінің әсеріннен дыбыс пайда болып реттеледі. жүктеу/скачать 2,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|