Анненков. Кіші жүздегі 18 ғ. шаруалар көтерілісіне кім басшылық жасады: Сырым Датұлы «1986 жылғы 17-18 желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін жауапқа тартылған азаматтарды ақтау жөніндегі»



бет55/204
Дата19.09.2023
өлшемі0,58 Mb.
#108801
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   204
Байланысты:
общ1

ҚЫПШАҚ ХАНДЫҒЫ
ХІ ғ.басы- ХІІІ ғ. басы
Қоныстанған жерлері және этникалық құрамы.
1.Қыпшақ тайпаларының тарихы тығыз байланысты: Қимақтармен
2. ХІ ғасырда жаңа құрылған Қпшақ хандығының қолына толығымен көшеді: Қимақтардың жері
3. ХІ ғасырда қыпшақтардың алып жатқан жері: шығыста Алтай мен Ертістен басталып, батысында Еділ мен Оңтүстік Оралға дейінгі жер.
* солтүстігінде Құланды даласынан оңтүстігінде Балқаш көлі мен Жоңғар Алатауына дейінгі кең- байтақ аймақ.
4. Дешті- Қыпшақ («Қыпшақтар даласы») аумағының қамтыған жерлері: Алтайдан Еділге дейін.
* Қыпшақтардың тарихи қалыптасқан көшу бағыттары туралы жазған араб географы әл- Омари (ХІҮ ғ.)
5.Қыштардың этникалық құрамы құрыла бастаған кезең: ҮІІ- ҮІІІ ғғ.
6. Қыпшақтарждың этникалық бірлестігі екі бөліктен тұрды:
1. Батыс бірлестік- 11 тайпа: елбөрілі, дурут, тохсоба, иетитоба.
2. Шығыс бірлестік:-16 тайпа, 8 ірі, 8 кіші.
7. Қыпшақ тайпаларының ішіндегі ең беделдісі: Елбөрілі (тікелей хан осыдан шыққан)
* Қыпшақ хандары осы тайпадан шығып отырған.
8. Шығыс және Батыс Қыпшақ бірлестігінің шартты шекарасы: Еділ өңірі.
9.Қыпшақ бірлестігіне енген ХІІ ғасырда Арал маңын жайлаған тайпалар: Қаңлы, қарлұқ
10. «Қаңлылар қыпшақша сөйледйі екен»- деп айтқан саяхатшы: Плано Карпини
11. Қыпшақ халқының қалыптасуына үлкен нұқсан келтерген: Моңғол шапқыншылығы.

Қоғамдық құрылысы.


*Қыпшақ хандығының қоғамдық құрылысы тікелей Қимақ қағанатының қоғамдық құрылысының жалғасы болды.
12. Хандық биліктің берілу жүйесі: мұрагерлік
13. Тарихшы Жүзжанидің елбөрілі тайпасына берген атауы: әулеттік тайпа
14. Хандық биліктің орталығы- орда
15. Қыпшақ хандығы әскери басқару жүйесі бойынша бөлінді: 2 қанатқа
* Оң қанаттың* ордасы- Сарайшық.
* Сол қанаттың ордасы- Сығанақ.
* Феодал- шонжарлардың баю жолындағы біршама табасы тұтқындарды Орта Азияның базарына сатудан түсетін еді.
16. Махмұд Қашқари қыпшақ тілінде «ялангук»- құлдарды.

Қыпшақ хандығының саяси жағдайы.


17. ХІ ғасырдан бастап Қазақстанның Жетісудан басқа жерлерінің барлығына ие болған: Қыпшақтар
18. ХІ ғасырдың басында қыпшақтардың Қазақстанның оңтүстігіндегі қалаларға, Орта Азияның базарына, Орыс елінің оңтүстік аудандарына шығуына бөгет болған ел: оғыз.
19. ХІІІ ғасырдан бастап қыпшақтар билік жүргізген өңір: Арал маңы.
20. Орыс дерекетеріндегі қыпшақтардың атауы: половшылар («степняки»)
*Мадьяр- Еуропадағы ұрпақтары , Венгрлер
21. Дунай бойына жайғасқан қыпшақтарға венгрлердің берген атауы: комон, кун.
22. Отырар, Сығанақ, Арал аумағы үшін қыпшақтар ұзақ жылдар бойы соғысқан елі: Хорезм.
* 1133 жылы Хорезм шахы Атсыз (1127-1156ж.) Дешті Қыпшаққа еніп, қыпшақтарды жеңеді. Осы жеңілістен кейін қыпшақтар екіге бөлініп, әлсірей бастаған.
* Хорезм билеушілері Текеш пен ІІ Мұхаммед(1200-1220) қыпшақ ханы Буке хан мен оның Алып Деректің арасындағы билік үшінталасты пайдаланып, Сығанақты басып алуды ойластырды.
* 1195 жылы Текеш(1172-1200) Отырардың билеушісі Алып- Дерекпен бірігіп, Қадыр- Буке басқарып отырған Сығанақты жаулап алады.
23. Қыпшақтар мен Хорезм елі арасындағы билік үшін шайқас біржола тынды: Моңғол шапқыншылығы.

Шаруашылығы.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   204




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет