Қансорғыш қосқанаттылардың және масаларының биологиялық маңыздылығы
жүктеу/скачать 9,31 Mb.
|
Лекция БГ 33
- Бұл бет үшін навигация:
- Ветеринариялық маңызы
| Даму биологиясы
Соналардың ұшуы үшін оңтайлы температура 19-30 ° C. Орта ендіктерде ересек жылқы шыбындары мамырдың аяғында пайда болады және тамыз айының соңына дейін сақталады. Олар солтүстікке қарай жылжыған сайын ұшуы кейінгі күндерге ауысады. Орташа аймақта ұшудың жалпы ұзақтығы 90 күн, солтүстікте - 30, оңтүстікте - 120 күнге дейін. Жұптасу ауада жүреді, содан кейін аналықтары жануарларға шабуыл жасап, қанды сорып алады. Қан сорғаннан кейін 3-4 күннен кейін жұмыртқалар жетіліп, аналықтары 1 мың данаға дейін суға жақын өсімдіктерге сала бастайды. Аналықтары әдетте өмір бойы 5-6 рет жұмыртқа салады (1 айдан 2 айға дейін). 4-9 күннен кейін жұмыртқалардан дернәсілдер пайда болады, олар суға немесе ылғалды топыраққа түсіп, жыртқыш өмір салтын жүргізеді, жаздың аяғында ұзындығы 2-5 см жетеді. Дернәсілдер топырақта 5-10 см тереңдікте қыстайды. Көктемде құрғақ жерлерге жорғалап, топырақта қуыршақтанып, 1-3 аптадан кейін қуыршақтан ересек жәндіктер шығады. Жылқы шыбындарының бүкіл даму циклі 1-3 жылға созылады. Соналар өздерінің көру қабілеті мен иіс сезу қабілетінің арқасында жануарларды тез табады. Олардың инъекциялары өте ауыр, ал аналықтары қысқа уақыт ішінде 20-ға дейін қан сору әрекетін жасайды. Ортаңғы аймақта жаздың күні түскі уақытта 19-20 ° C температурада 10 минут ішінде бір жануарға 300 данаға дейін шабуыл жасалуы мүмкін. Солтүстікте тәулік бойы жарықтандырылған кезде соналар 20-24 сағат ішінде бұғыларға жаппай шабуыл жасайды. Жануарлар тәбетін жоғалтады, сиырлардың сүт мөлшері 15-20% төмендейді. Шыбындар сібір жарасының, туляремияның, бұғы некробактериозының, Инан вирусының, трипаносомоздың, анаплазмоздың және кейбір филярияның тасымалдаушысы болып табылады. Ветеринариялық маңызы қосқанаттылар тұқымдасына жататын жәндіктер. Дүние жүзінде кең тараған 2500-дей түрі белгілі. Қазақстанда 100-ге жуық түрі бар. Денесінің ұзындығы 8 мм-дей. Денесі, кейде қанаттары да қабыршақпен қапталған. Ауыз қуысы соруға бейімделген, мөлшері басының ұзындығынан бірнеше есе артық болады. Аналықтары омыртқалы жануарлардың қанымен қоректенеді. Дернәсілдері негізінен суда және ағаштың жарықтарында дамиды, араларында планктондары да бар. Қансорғыш масалар – зиянды жәндіктер, олар көптеген жұқпалы ауру таратушы болып саналады. Ұрғашы масалар омыртқалы жануарлардың қанымен қоректенеді. Дернәсілдері тоғам суларда, су толған ағаш қуыстарында, қыста суға толған үй подвалдарында дамиды. Олардың кейбір түрлері жыртқыштар, немесе сүзгіштер, кейбіреулері өсімдік, басқа да судағы заттардың бетіндегі қарапайымдыларды қырып, қоректенеді. Қ.м. көптеген ауру қоздырушыларын тасымалдайды. Орманды аймақтарда масаның ең қалың түрлері Aedes туысына жатады. ТМД кеңістігінде олардың 5 түрі белгілі. жүктеу/скачать 9,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|