6.3. Сандық ақпаратты өңдеу технологиясы. Электрондық кестелер.
Қарастырылатын сұрақтар:
электондық кестелерді (ЭК) қолдану аймағы;
кестелік процессордың (КП) ортасы;
ЭК құрылымдық объектілері;
ЭК ұяшықтарындағы деректер, оның типтері, құрылымы;
ЭК адрестеу тәсілдері;
КП жұмыс режімдері;
бұйрықтар жүйесі.
Электондық кестелерді (ЭК) қолдану аймағы. Тарихи ЭК пайда болуы дербес компьютерлердің өрістеу бастамасымен тура келді. Apple II типті компьютерлері үшін ЭК жұмыс жасауға арналған бірінші бағдарлама – VisiCalc деп аталған кестелік процессор 1979 жылы жасалды. 1982 жылы IBM PC үшін әйгілі кестелік процессоры Lotus 1-2-3 пайда болады. Lotus өзінде ЭК-ң есептеу мүмкіндіктерін, іскерлік графиканы және реляциялық ДҚБЖ қызметтерін біріктірді. Кестелік процессорлардың даңқы тез өсті. Осы сынды жаңа бағдарламалық өнімдер пайда бола бастады: Multiplan, Quattro Pro, SuperCalc және т.б.
Бүгінгі таңда ең кең тараған кестелік процессорлардың бірі, Microsoft Office пакетіне кіретін MS Excel болып табылады.
MS Excel (XL)– электрондық процессор, кесте түрінде ұйымдастырылған ақпаратты енгізуге, өңдеуге, автоматтандырылып санауға арналған арнайы бағдарламалық жүйе. Құрылымы күрделі кестелерді құруға, әдемілеп өңдеуге, сонымен қатар, жеке ұяшықтарда, жолдарда, бағаналарда және матрицаны есептеу, іріктеу мүмкіндігі мол. XL – өзінің есептерін шығыратын бағдарламалау жүйесі.
Электрондық кесте деген не? Бұл бүтін кешендік есептерді шешуге мүмкіндік беретін ақпараттық технологиялардың құралы. 1. Есептеулерді орындау. Ежелден көптеген есептеулер кестелік пішінде орындалады, әсіресе іс-қағаздарын жүргізу, толып жатқан есептеу тізімдемелері (орысш. – ведомости), шығыс сметалары және т.б. Бұдан басқа, сандық әдістермен есептелетін математикалық 129 есептердің бүтін бір қатарын кестелік пішінде орындау ыңғайлы. ЭК ондай есептеулерді автоматтандырудың ыңғайлы құралы болып табылады. Бұрын, көптеген есептеулерді ЭЕМ-де шешу үшін тек қана бағдарлама құру қажет болса, қазір оларды электрондық кестелерде жүзеге асыру мүмкіндігі пайда болды.
2. Математикалық модельдеу. ЭК-де математикалық формулаларды пайдалану, кейбір нақты жүйенің әртүрлі параметрлері арасындағы өзара байланыстарын ұсынуға мүмкіндік береді. ЭК негізгі қасиеті – формуладағы операндалардың мәндері өзгергенде оны лезде қайта есептеу мүмкіндігі. Осы қасиеттің арқасында, электрондық кесте сандық экспериментті: параметрлерді таңдап алу, модельдену жүйенің тәртібін болжау, тәуелділіктерді саралау, жоспарлау және т.с.с. ұйымдастырудың ыңғайлы құралы болып табылады.
3. Электрондық кестелерді деректер қоры есебінде қолдану. Әрине, бұл аймақта ДҚБЖ салыстырғанда, электрондық кестелердің мүмкіндіктері әлдеқайда аз. Алайда, онда реляциялық ДҚБЖ тән, деректермен кейбір манипуляциялық амалдар жүзеге асырылған. Олар, белгіленген шарт бойынша ақпаратты іздеу және іріктеу амалдары.
Сабақтарда оқушылар нақты кестелік процессорды игеруге тиіс. Курстың ақпараттық технологияларын қарастыратын алдындағы тақырыптар сияқты, ЭК оқыту тәртібі, виртуалды орындаушының әдістемелік схемасы бойынша орта, деректер, жұмыс режімдері, бұйрықтар жүйесі өтуге тиіс.