Арнайы білім берудің технологиялары мен әдіс-тәсілдері
Адам психикасының дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың ролі
жүктеу/скачать 0,61 Mb.
|
4 І. Арнайы білім беру ж йесінде даму кемістіктері бар балалар т
| 1.2. Адам психикасының дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың ролі
Баланың дамуындағы негізгі заңдылықтарда биологиялық және әлеуметтік факторлардың әсерін дұрыс түсіну мәселесі жатыр. Биологияда ұзақ уақыт бойы механикалық қагида орын алған. Бұл кағида бойынша баланың дүниеге келгеннен кейінгі даму процессі тек мөлшерлік, немесе саңдық өсуі мен дамуы деп саналатын. Бүкіл организмнің қасиеттері, ерекшеліктері құрсақтың ішіндегі ұрыкта қалыптасқан дейді. Бұл қағида сыртқы факторлардың, әлеуметтік ортаның әсерін мойындамай терістейді, педагогикалык септігін, мағынасын бағалап құндамайды. Алайда, генетикалық бағдарламасының қандайда ерекше, бірегей (уникалды) болғанымен де әлеуметтік факторлардың әсерін есте сақтамауға болмайды. Әрбір адамдағы биологиялық ерекшеліктерін, жеке тұлғаның дамуын әлеуметтік факторлар анықтайды, коғамдық орта оның ішінде балалық іс-әрекетті (ойын, оқу, еңбек әрекеті) бала біртіндеп меңгереді, мысалы, қоршаған адамдардың тілін үйренеді, тәжірибесін игереді, үлкендердің мінез-құлығына еліктейді. Зат пен тәжірибені келе-келе меңгеріп, бала өзінің ойлау процесін есте сақтау қабілетін дамытады. Сонымен, жеке тұлға ретінде даму процессі биологиялық және әлеуметтік факторлар жүйесінің өзара әрекетімен сипатталады. Осы екі фактор - бір ғана максатқа бағыттайды, яғни жеке адам, тұлға болып дамып қалыптасуына әкеледі. Әрбір балада өзінің туа біткен жүйке жүйесінің қасиеттері болады (күш, тепе-теңдік, нервтік процестердің беріктігі мен козғалғыштығы, білімді тез меңгеру т.б.). Жүйке жүйесінің осы жеке ерекшеліктеріне байланысты меңгеру қабілеті, танымдық қызметі, жалпы айтқанда биологиялық факторлар адамның психологиялық дамуына жол көрсетеді. Соқырлық пен саңыраулық - әлеуметтік емес биологиялық факторлар болып саналады, бірақ педагог биологиялық факторлармен емес, олардан туындаған әлеуметтік салдарымен жұмыс жасайды,- деп көрсеткен Л.С.Выготский. Егер биологиялық ауытқулар неғұрлым ауыр, тереңірек болса, онда педагогикалық әсерлердің тиімділігі аз болады, үнемі қажетті түзету, тәрбиелеу және компенсаторлық мүмкіншіліктерді қарастырып іздеп, қолдануды қажет етеді. жүктеу/скачать 0,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|