Ақшаға сұраныс және ұсыныс. Ақша нарығы

Ақшаның негізгі функциялары:

Ақша агрегаттары

• Ақша агрегаттары – орталық банк қолданатын ақша массасын анықтайтын көрсеткіштер.
• Кез-келген активті қандай да бір ақша агрегатына жатқызудың критерийі болып осы активтің өтімділігі табылады.
• Өтімділік – активтердің құнын жоғалтпаусыз қолма-қол ақшаға жылдам аудару мүмкіндігі.

М1 = Айналымдағы қолма-қол ақша (М0) + талап етілгенге дейінгі шоттардағы ақша. Басқаша айтқанда, ағымдағы кезеңде банктермен депозит түрінде тартылған және салымшыға кез-келген сәтте пайыздарды жоғалтып алу тәуекелінсіз қайтарылатын ақша.

• М1 = Айналымдағы қолма-қол ақша (М0) + талап етілгенге дейінгі шоттардағы ақша. Басқаша айтқанда, ағымдағы кезеңде банктермен депозит түрінде тартылған және салымшыға кез-келген сәтте пайыздарды жоғалтып алу тәуекелінсіз қайтарылатын ақша.
• М2 = М1 + коммерциялық банктердің жедел шоттарындағы ақша. Жедел шоттар салымшы мен банк келісім-шарт жасасаты¬ны-мен сипатталады. Оған сәйкес субъект салған ақшасын пайыздары-мен қоса тек белгілі бір уақытта ала алады. Басқаша жағдайда келісім шарттарын орындамау себебінен пайыздардың бір бөлігі банкте өтемақы ретінде өтеді.
• М3 = М2 + қысқа мерзімді бағалы қағаздар, банк сертификаттары, т.б.
• L = М3 + мемлекеттік бағалы қағаздар.

ҚР ҰБ қолданылған ақша агрегаттары

Ақша ұсынысы

• Ақша ұсынысы дегеніміз – экономикадағы қазіргі уақыт мезетіндегі бар ақша көлемі.

Ақша ұсынысын реттеудің негізгі 3 құралы бар:

• (1) Ашық нарықтағы операциялар, яғни мемлекеттік құнды қағазды сату және сатып алу. Орталық банктер құнды қағаздарды коммерциялық банктерге сатады.Бұл жағдайда артық ақшаның массалық резервтері төмендейді де, нәтижесінде экономикада мәмілелер азаяды, табыс та азаяды және керісінше.
• (2) Міндетті резервтер нормасы. Ол былай белгіленеді: rr. Егер орталық банк міндетті резервтер нормасын өсірсе онда артық ақша массасы резервтері (M) төмендейді, нәтижесінде табыс деңгейі де төмендейді және керісінше.
• (3) Есеп мөлшерлемесі. r пайыз өссе, артық ақша массасы резервтері төмендейді, оның нәтижесінде табыс деңгейі төмендейді және керісінше.

Ақша массасының көлемі:

•  
• M = Cu + D
•  
• мұндағы,
• Cu – қолма-қол ақша,
• D – депозиттер, яғни ағымдағы шоттардағы қаражат сомасы.

D (депозиттер) – банкке салымшымен берілген сома;

• D (депозиттер) – банкке салымшымен берілген сома;
• Re (резервтер) – салушы талабын тез қанағаттандыратын жеткілікті сома.
• Re/D = rr.

rr (резервтер нормасы) – бұл резервтер сомасының депозиттер сомасына қатынасы

ОБ орнатылған резервтер нормасы міндетті резервтер нормасы деп аталады

ақша базасы, немесе жоғары тиімділікті ақша, МВ:

• ақша базасы, немесе жоғары тиімділікті ақша, МВ:
• МB = Cu + Rе (4.3.1)
• мұндағы,
• МВ — ақша базасы,
• Сu — қолма қол ақша,
• Rе — резервтер.

Ақшаға сұраныс

• Ақшаға деген сұранысты көрсететін бірнеше себептерді атап өту керек
• 1. Трансакциялық себеп.
• 2. Сақтану себебі
• 3. Алыпсатарлық себебі
• (M/P)D =L(Y,r)
• мұндағы L – өтімділікті қалау функциясы.

Ақшаға сұраныс

Ақшаның сандық теориясы сипатында И.Фишер теңдеуі қолданылады:

•  
• MV=PQ,
• MV=PY
• мұндағы,
• М – айналымдағы ақша мөлшері,
• V – ақша айналымының жылдамдығы,
• Р – әр келіссөздің орташа бағасы,
• Q – белгілі мерзімдегі сатып алу-сату келіссөз мөлшері.
• Ақша айналу жылдамдығы көрсетеді, орташа бір жылда қанша рет ақша бірлігі қызмет пен тауар айналуына жұмсалады

Ақша нарығындағы тепе теңдік

Тепе-теңдік

LM

• LM қисығы – ол ақша нарығындағы тепе-теңдік қисығы. Ол Орталық банктің ұсынған М ақша жиыны көлеміндегі ақшаға сұраныс функциясын қанағаттандыратын Ү пен r барлық үлестірім­дерін тіркейді. LM қисығының барлық нүктелерінде ақшаға сұраныс олардың ұсынысына тең. LM термині бұл теңдікті түсіндіреді (Liquidity Preference = Money Supply).

LM қисығын құру

Aқшa ұсынысын реттеудің негізгі үш құрaлы бaр:

• Aшық нaрықтaғы оперaциялaр
• Міндетті резервтер нормaсы
• Есеп мөлшерлемесі.

Ақша-несие саясатының ықпалы

жүктеу/скачать 493,51 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: