Қасымхан бегманов күРЕҢбел өлеңдер • Дастан •

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
292
Есен, Нұра, 
                   Сарысуға ұласқан,
Ақтау, Ортау, Иманақта қыр асқан.
Жыр оқыған кештеріңде арулар,
Бұл қай жақтың жігіті деп сұрасқан.
Жылқы бақтың жолыменен әкеңнің,
Ұлы жырға, 
                   ұлы жырлар әкелдің.
Кездескендер жалт бұрылып қарайтын,
Сен інісі ең қазақ сүйген Сәкеннің.
Мен інісі ем ерте кеткен Саттардың,
Құрдас ақын, адал дос боп сақталдың.
Беу кешегі отызымда қап қойған,
Куәсісің таңғажайып шақтардың. 

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
293
* * *
Сол жылы жазда қырғызға бірге барғанбыз,
Суынан ләззат, жерінен қуат алғанбыз.
Үзеңгілесім, көңілді біздің толқытты,
Шолпан ата мен Ыстық көл жақта қалған қыз.
Жұлдыздай қыздың өпкенде самал жамалын, 
Шабдан батырдың көрдік біз барып қамалын.
Хан Кенені ойлап тұрғанда сездім, аяулым,
Түбінен жердің мені іздеп бір мұң табарын.
Тұсынан өттік баяғы Он бір жыраның*,
Наурызбай төре қайда деп одан сұрадым.
Қырғызға қарай сапарға шықсам, шырағым,
Далаға қарап оқитын менің құраным.
Есіме алсам Хан Кене ердің ұранын,
Жас баладайын келеді өксіп жылағым.
Әлдекімдерден алаңдап кейде, елегзіп,
Әлденелерді келеді менің сұрағым.
Ыстық көл дейтін армандай толқып көл жатыр,
Бұл топырақта қаншама біздің ер жатыр.
Ана кеденнен өтеміз қазір, дариға-ай,
Артымда Бішкек, алдымда біздің ел жатыр...
*Он бір жыра – Қырғызстандағы Кенесары ханмен 
барған сұлтандар жерленген жер аты.
  

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
294
 ШЕРЛІ ТҮРКІСТАН
             (дастан)
 Кіріспе 
Жұлқысқанмен жұлқысқан,
Қырқысқанмен қырқысқан.
Атқа мінсе ерлері,
Қара бұлттай тұтасып  
                            қайыстырып жер бетін
                                      шығатұғын әр тұстан.
Бөлшектелмеген баяғы,
Шерлі де, мұңлы Түркістан.
Түркістанда мемлекет құрам деп,
Дар алдында кірпік қақпай тұрам деп.
Мұстафа Шоқай ер шықты,
Қару алып көшеге
           кәпірлерге бағынбаған ел шықты.
Түркістанның тұтастығын аңсаған,
Жанын қиды осы жолда қанша адам.
Беу, жас ұрпақ, не айтайын мен саған.
Адал ұлдар елге қарай бұрылған,
Қоқан менен Орынборда құрылған.
Түркістан мен Алашорда атына,
Шығысымнан, Сырымнан.
Хат кеп жатты ойдағы ел мен Қырымнан,
Сол бір қайран ерлердің,
Рухы аңқып тұрса болды жырымнан.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
295
...Қаншама өзен тасыған,
Қилы да қилы ғасырлар өтсін басынан,
Көргем жоқ кезін жасыған,
Тәуелсіз ұрпақ сендерге қарай асығам.
Келмесін енді қаралы көштер 
                                   қаралы таудың басынан,
Өлмесін тұлпар баяғыдай боп  
                                   Сағынайлардың асынан,
Қайғымды кімнен жасырам,
Келер ұрпақ алдыңнан сенің 
                            шуақ боп мәңгі шашылам,
Өзіңе ғана ашылам.
Ұлы Түркі дүниесі,
                               бәріне тас боп бекінген,
Дұшпанының үстінен 
         арыстандай ақырып барып секірген,
Ата жаулары алдында тізерлеп тұрып,
                             қатындай жылап өкірген.
Шыдай алмастан сесіне,
Келдім деп мұнда несіне.
Еңбектеген қалтырап,
Тұра қашқан сонадайдан төбелері көрінсе,  
                                  құйрықтары жалтырап.
Жігіттері жаужүрек,
Қас-қағымда шешетін бітпейтіндей дауды көп.
Шімірікпеген жүздері, ет кессе де етінен,
Ержүрек батыр шетінен.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
296
Кім әлсізді жоймаған,
Ат үстінде ойнаған.
Алшаңдаған осы біздің қазақты,
Құл қылам деп ойлаған.
Ежелгі дұшпан артынан
                           тоз-тоз боп кеткен Қалмағы,
Өз алдына дербес бір ел болып та қалмады.
Сол түркінің  қарағайға қарсы біткен 
                          қазақ дейтұғын ұрпағы,
Жерден де ауыр  
                       сөйлесе сөздерінің салмағы.
Ат үстінде ұшқан құспен жарысып 
                                        ақ сағымға сіңетін,
Қарсыластың әлсіз жерін 
                                    тамыршыдай білетін.
Аттан түссе алшаң басып жүретін,
Киіз үйдің іргесін қатындары түретін.
Жын тілін де білетін,
Құс тілін де білетін,
Су тілін де білетін,
Қу тілін де білетін.
Мынау сайын, жұмбағы  көп, 
                       біздің туған  далада,
Еркін өмір сүретін.
Ерегіскен дұшпанның езулерін тілетін,
Қоқаңдаған  батырын, көзіне ілмей күлетін.
Бірде жеңдің, жеңілдің,
Он сегіз мың мынау жұмбақ өмірдің.
Құпиясын меңгерген,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
297
Қарашасын хан ұлымен тең көрген.
Қайран біздің бабалар,
Жетім-жесір, мүсәпір саясына сағалар,
Дәл осындай болғанына шүбәм жоқ
                                               інілер мен ағалар,
Біздің батыр бабалар,
Сіздің батыр бабалар!
Шайырлары қара түнде жыр жазар,
Ханымдар мен мырзалар!
Ал қыздары нәп-нәзік,
Ат үстінде қалқитын 
   қой жайылған қоңыр белде жап-жазық.
Күлкілері сыңғырлаған қоңырау,
Аршын төсі топ-томпақ 
                                төңкерілген омырау,
Елең етер еріксіз түк естімес саңырау.
Қылдырықтай белдері,
Бұлдырықтай төлдері.
Гүл көмкерген көктемде,
Қаздай қалқып өткенде.
Қой қайтарар малшылар,
Бозбалалар қара терге малшынар.
Күлкілері таудан құлар бұлақтай,
Қимылдары тербетілген құрақтай.
Нәркес көзі жанып тұрған шырақтай,
Өн-бойында артық ет жоқ құр аттай.
Қылықтары жауабы жоқ сұрақтай.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
298
Айдай әсем,
Күндей сұлу тотылар
Міне, қазақ арулары – осылар!
Көрген адам тіл байланып, тосылар,
Қыз-жігіті бір-біріне шын ғашық болып қосылар.
Сатылмайтын, сатпайтын 
                                        жанында ерткен досы бар!
Мал жаймаған егінге,
Басты ұраны –
                        артқа қарай ешқашанда шегінбе!
Тектілерден текті туар тегінде.
Кенесары басын берген халқым деп,
Бұл далада найзағайдай жарқыл көп.
Мұны бізге сұлтан мен бегім берді дейсің бе,
Бұл даланы қазаққа тегін берді дейсің бе?
Түркістаным бір тұйыққа тірелді,
Арқа тұтып көрмек боп көрші жатқан ірі елді.
Қыйлы-қыйлы кезеңдерден,
Өткел бермес өзендерден
                           аман-есен өтіп кеп,
...Бұйрық бере бастады 
                          келімсектер жетіп кеп!
Талай сырды ұғарсыңдар жырымнан,
Астамсынған үн естіліп қырымнан.
Бар биліктен шеттетілген, сырылған,
Осы тұста Алашорда үкіметі құрылған!
Әлихан мен Мұстафалар күресті,
Империямен тіресті.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
299
Сұрасаңыз   
                 Мұстафаның аталары би болған,
Хан түсетін үй болған.
Ер Мұстафа осы жолға текке түсті дейсің бе,
Кекке түсті дейсің бе?
Жүріп өткен жолына басыңды иіп құласаң,
Бұл Мұстафа Шоқайдың түп атасын сұрасаң,
Сүт анасын сұрасаң,
Құт анасын сұрасаң,
Түбі оның ер Түрік,
Дұшпандарын алдына тізерлетіп келтіріп,
Дандайсыған неменің басын шауып өлтіріп,
Кеткен біздің бабамыз айналайын ер Түрік!
Ойнағаның, күлгенің,
Бақытты боп өміріңді сүргенің,
Ен далада алшаң басып жүргенің.
Жеңістерін әр жыл сайын тойлаған,
Арқасы ғой ұрпақ қамын ойлаған,
Ер Күлтегін, Төныкөк пен Білгенің.
Қыран құстай самғаған,
Бәрін ерте қаршадайдан аңдаған.
Бұл Мұстафа Шоқайұлы,
Күлтегіндер жүріп өткен,
 Қасиетті осы жолды таңдаған.
Жауда қалған жерлерін,
Дауда қалған белдері мен көлдерін.
Шейіт кеткен ерлерін.
Ер Мұстафа Шоқай мырза шексіз сүйген 

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
300
Түркістанның жаздым қалқам шерлерін.
Арманымды түсіндің бе, сен менің?
Маскүнемге тең бе едім?
Қаскүнемге жем бе едім?
Тірідей-ақ жерледі-ау,
Отқа жақты өлмедім.
Суға салды батпадым,
Жасырынып жатпадым.
Ел үмітін ақтадым,
Жер үмітін ақтадым.
Ата тарих саған деген сезімді,
Жүрегімнің түкпіріне сақтадым.
Жаратушым бізді бәлкім осындай ғып жаратқан,
Тәуелсіздік таңы атқан.
Тұста мынау Шоқайұлы Мұстафаның сан қилы,
Жолдарымен өткенмін.
Парижбенен Берлиніңе жеткенмін.
Қабіріне барып мен,
Құран оқып кеткенмін.
Оңашада көздің жасын төккенмін,
Шуағына шомылып сол бір мұңлы көктемнің.
Шелліңе де барғанмын,
Шөліңе де барғанмын,
Көліңе де барғанмын.
Таң-тамаша қалғанмын
Сан оңаша қалғанмын,
Бәлкім содан бақ дарып,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
301
Архивтерді ақтарып.
Сырын ұқтым жалғанның,
Жүрегімді баураған,
Мұстафадан қалған мұң.
 (эпилог орнына)
Қайтейін қалмаған соң басқа амалым,
Тарихты өткен, кеткен ақтарамын.
Асау жыр боп оянып көкірегіңде,
Хат болып кейінгіге сақталамын.
Қағазға  барлық сырын ақтарыпты,
Кей сөзі ескі өлеңдей жатталыпты.
Ножаннан Түркістанға келген хаттар,
Әр жерде мұрағатта сақталыпты.
Бұл жырды сақтап қойсын барша оқыған,
Дерек пен керегіңді алшы осыдан.
Сіздерге сәлем сырлы Шиеліден,
Сіздерге сәлем мұңлы Наршоқыдан.
Төгілген аспан жақтан нұрға балап,
Жазылған көңіл аудар жырға, қарақ.
Көміліп бүкіл ауыл қалған екен,
Құранды оқыдық біз құмға қарап.
Қара жол ойдым-ойдым тынған анық,
Құлаған ескі столба сымға оралып.
Мұстафа Шоқай ердің ата жұрты,
Бұйығып жатыр екен құмға оранып.
Япырай қилы кезең, кезеңдердің,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
302
Сырларын ішке бүккен сезем белдің.
Шоқайдың ауылына баратұғын,
Өзгерткен арналарын өзендердің.
Айырылған ауыл екен келбетінен,
Ұшқан құс көре алмайсыз көл бетінен.
Арнасын өзендердің өзгертіпті-ау,
Бұл әулет жоқ болсын деп жер бетінен.
Осы істі істегенді сұмға балап,
Отырдым ойға шомған қызға қарап.
Империя тілегі қабыл болмай,
Оқыдық құранды біз  құмға қарап.
Ескіден есіңді алар сыр ұққасын,
Өткен мен кеткендерді сұрыптасын.
Қазақты көк бөрідей ұлытпасын,
Арыстанмен алысқан асыл ерім, 
Мұстафа Шоқайды ұрпақ ұмытпасын.
Мухторият
Туркистон  мухторияти...  Темур  хоқонининг 
чин болалари ёнинда, туркистонли тубчак турк-
лари  орасинда,  мундан  ӯғурли,  мундан  муқад-
дас,  мундан  суюнчли  бир  сӯзни  борлиғига 
ишонмайман.
Туркистон  туркининг  қонини  қайнатғучи, 
имонини юксалтгучи бир қувват бор эса, ёлғуз 
шу сӯзда бордир: Туркистон мухторияти.
Элли(к) йилдан бери эзилдик, таҳқир этилдик, 
қӯлимиз  боғланди,  тилимиз  кесилди,  оғзимиз 

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
303
қопланди,  еримиз  босилди,  молимиз  таланди, 
шарафимиз  юмурулди,  номусимиз  ғасб  қилин-
ди, ҳуқуқимизға тажовуздар бӯлди, инсонлиги-
миз оёқлар остига олинди, тӯзимли турдик, сабр 
этдик.
Кучга таянган ҳар буйруғга бӯйинсундик, бу-
тун борлиғимизни қӯлдан бердик. Ёлғиз бир фи-
крни  бермадик,  яшрунтурдик,  эмгакларимизға 
ӯраб сақладик: Туркистон мухторияти!
Маҳкама  эшикларидан  йиғлаб  қайтғанда, 
ёруқсиз турмаларда ётғанда, йиртғучи жандар-
мнинг  тепгуси  билан  йиқилғанда,  юртларимиз 
ёндурулғанда,  диндошларимиз  осилғанда  он-
гимиз йӯқолди, миямиз бузилди, кӯзимиз ёғду-
сиз  қолди,  бирор  нарсани  кӯролмадик.  Шул 
чоғда,  тушкун  руҳимизни  кӯтармак  учун  шул 
қоп-қоронғу  дунёнинг  узоқ  бир  еринда  ойдин 
бир юлдуз ялқиллаб тура (р) эди. Бирор нарсага 
ӯтмаган кӯзимиз шуни кӯрар эди. Ул нима эди? 
Туркистон мухторияти!
Биз  аниқ  била(р)  эдикким,  золим  Николай 
ҳукумати  қанча  яшарса  яшасун,  адолат  ошиқи 
бӯлған...  рус  демократияси,  ҳақға  таянган  бир 
инқилоб,  ҳар  миллатнинг  ӯз  ҳақларини  қайта-
рур.
Инқилоб  бӯлди.  Русиянинг  «қӯшма  халқ 
жумҳурияти»  усули  билан  идора  этилури  жар-
ланди. Шул эълон узра ясалган Украина, татар 
ва бошқа миллатлар мухториятлари тасдиқ этил-
ди.  Қӯнуқ  Туркистонники  эди.  Туркистоннинг 
тарихий  хонбалиқлариндан  иккинчи  бӯлған 
Хӯқанд  шаҳринда  тӯпланган  Туркистон  қурул-

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
304
тойи 27 нӯйабрнинг «миллий лайлатурқадримиз 
бӯлған» ярим кечасинда Туркистон мухторияти-
ни эълон қилди.
Лекин шуниси борким, бир миллатнинг мух-
торияти ёлғуз бир съезднинг эълони  билан та-
мом  бӯлмас.  Мухториятни  олмоқ  ва  сақламоқ 
керакдир.  Съезд  ӯз  ишини  қилди.  Қолғанлари 
бутун  миллатнинг  вазифасидир.  Мухториятни 
сақламоқ учун куч лозим. Мухториятни бажар-
моқ учун ақча керакдир. Буларни миллат ҳозир 
қилсун.
  Абдурауф Фитрат*
Өткен ғасыр, сырлы Қоқан,
                                      он сегіздің ақпаны,
Мұстафаға құрылған
                           бұл қызылдардың қақпаны.
Дәл сол күні  ит ұлыған, 
                                    бүгін бізге белгісіз,
Көк аспанда қанша жұлдыз 
                                            із тастамай аққаны.
Екі-ақ айдай өмір сүрді сол бір ұлы үкімет,
Жанталасты құлатуға 
                        қаншама уақыт күтіп ек.
Ферғананың жазығында 
                                    жалғыз кетіп баратты,      
Содан кейін қара қайғы арқалап,
                                қанды жасты жұтып ек.
«Айырмаймын халқымды мен 
                                мынау байтақ жерімнен»,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
305
Күресті ол, тіресті ол кетіп мәңгі  елімнен.
Қаншама рет 
             қыл ұшында тұрды ілініп өмірі,
Қаншама рет 
                    аман қалды тіке келген өлімнен.
Қанды Қоқан  
          содан кейін шықпай қойған түсінен,
Тәуелсіздік биігінен Мұстафаны түсінем.
Қоқандағы мына бейіт  
                                       пана болған бір апта,
Аруақтай түрегелді ол молалардың ішінен. 
Өлгендермен қатар жатты 
                                жасырынып молада,
Еркін өскен қайран ерім
                                      сағым жүзген далада.
Үш күн бойы көзі ілінсе, 
                                      қара терге малшынып,
Түсіне енді Наршоқы мен 
                                        аяулы ана, жан ана.
Сондай ерді ұлықтауға кешігуге бола ма,
Тарихымды теріс жазса кешіруге бола ма,
Тасқа түскен таңбаларды өшіруге бола ма?
Тар лақатта тірі жатып шешінуге бола ма?
Мұңды уілмен жел еседі 
                                 сағым қашқан қырымнан,
Жасырынған уайыммен  
                                    нұр еседі жырымнан.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
306
Бұл Қоқанда сол бір түні  
                                   аязында ақпанның,
Он мың адам...
                   ана, бала бір-ақ күнде қырылған.
Жас келіншек, 
                қара шашты, қара көзді тісі аппақ,
Құлап жатыр қос қолымен 
                                       қос сәбиін құшақтап.
Ой нәлеті-ай, 
           шімірікпей бауыздапты пышақтап.
Бүктетіліп қария жатыр 
                                 мызғып кеткен тәрізді,
Қапталында бір кейуана 
                               шүберектей түсі аппақ.
Мұстафаны бұл қырғыннан 
                                  сақтап қалған құдайым,
Ғайбат, жала,
           өсектерден ақтап та алған құдайым!
Айтыс-тартыс, қуғын-сүргін  
                                            оттарына тозақтың, 
Артық туған асылымды
                         қақтап та алған құдайым.
Түркістаным, шерлі, зарлы 
                                      атсын тағы ақ таңың,
Бір ұлыңның тым алысқа
                                көрдің қанат қаққанын.
Қанша сөзді естіген соң, 
                                     әдейі іздеп сарсылып,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
307
Қаншама елдің архивінен 
                                         кемшілігін таппадым.
Жанарлары жасаураған кетерінде Кетіктен,
Толқындарын теңіздердің 
                         жалғыз кесіп өтіп пе ең?
Ұзай-ұзай біржолата 
                         ғарыш жаққа жетіп пе ең?
Қайта оралмас туған жерге 
                               қарай-қарай кетіп пе ең?
Бүкіл түркі дүниесінің  
                     тұтастығын аңсаған,
Ұлы адамды шексіз сүйді
                               оны білген қанша адам.
Қара нанға зар боп жүріп
                             жат өлкеде, жат жерде,
Қасіретін Түркістанның 
                                       жер жүзіне жар саған.
Тәуелсіздік алған кезде, елге оралды есімің,
Француздың Шелль шаһары,  
                           қалған сонда жесірің.
Қаншама жыл өтсе-дағы
                         қалғымайды жауларың,
Қанша ғасыр өтсін мейлі  
                                          жасамайды кешірім.
Сот үстінде ешкім оның  
                               айта алмады айыбын,
Жалақорлар мәселенің түсінбеді байыбын.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
308
Мәңгілікке Шеллде қалған,
                         алыстағы жерде қалған,
Қиын шақта серік болған 
                                    үнсіз сүйді ол зайыбын.
Жасамаса жасамасын, сұрамайды кешірім,
Айқара ашқан жасқанбастан
                                                  екі дүние есігін. 
Түркістанды шексіз сүйген, 
                                    осы жолда жан қиған,
Шоқайұлы Мұстафаның 
                                   қастерлеңдер есімін!
Күнәсі жоқ, бардым, көрдім
                                            жасуындай иененің,
Дәлелдепті  елін, жерін жүрегімен сүйгенін.
Үш  құрлықты кесіп өтіп, 
                                 өткенімде жолымен,
Осы болды менің мәңгі көкірекке түйгенім.
Қанша ғасыр өтсін мейлі 
                                    қалғымайды жаулары,
Ұмытпайды Түркістанның  
                               қыраттары, таулары.
Ұмытпайды бұл өлкенің өзендері, баулары,
Ұмытпайды бүкіл түркі дүниесінің аумағы.
Осы жолда жанын берген, 
                                     барын берген асылым,
Жыры қалды жазылмаған, 
                     сыры қалды жасырын.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
309
Қаршадайдан құран жаттап, 
                                        ерте есейіп ержеткен,
Бұл өмірдің о, адамдар,
                                    соңы қайғы, басы мұң.
Ауыртады жүрегімді 
                          қимай күннің батқаны,
Ауыртады жүрегімді аңсап таңның атқаны.
Ауыртады жүрегімді  
                           бөлшектелген Түркістан,
Ауыртады жүрегімді жат өлкеде жатқаны.
Ауыртады жүрегімді  
                                 бұ дүниенің жалғаны.
Ауыртады жүрегімді жат өлкеде қалғаны.
Қаншама жыл сағыныштан 
                        жапырақтай сарғайып,
Түркістанды бір көре алмай  
                                             өзегінің талғаны.
Қанша ұрпақты «үйреткен-ді» 
                                         өткізуге күнді ептеп,
Тиым салған еске алуға, ұмытуға міндетті  ек.
Қайран қазақ не көрмеді  
                             шерге толған жүрегі,
Сары аязда лагерлерде жалаңаяқ дірдектеп.
Тәуелсіздік Мұстафаның 
                           ұлы есімін қайтарған,
Тартып алған халқы оны 
                                 саясаттай сайқалдан.

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
310
Тұлға қайда Түркістанның 
                                 қасыретін айта алған,
Қасиетті тұлпарым-ай төрт аяғы тайпалған.
...Бұл жылдары арманы асқақ 
                                   Алматыда тұратын,
Нені іздейді,
              сауал болса, сұра, аспан, сұра, түн. 
«М. Шоқайдың жолыменен»
                                  экспедиция басқарып,
Сол Қоқанға келе жатты 
                               елес қуған бір ақын. 
Көзілдірік 
         жасаураған жанарларын жасырып,
Ферғанадан жолға шықты,  
                                    келе жатыр асығып.
Сырлы Қоқан, мұңлы Қоқан  
                                         жүрегінде тербеліп,
Ағаштардың жапырағы 
                              желмен жатты шашылып.
Өзбек жері мына топты 
                      қарсы алған жоқ ән-жырмен,
Бір елестің ізіменен 
                            сол Қоқанға бардым мен.
Ортасында баяғыда, мемлекет құрарда,
Осы жолмен ары-бері  
                                Мұстафалар сан жүрген.
Толқып, қорқып кездесеміз 
                                  сол бір асқақ  шақпенен,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
311
Жүрегімде буырқанған 
                                     асып-тасып жатты өлең.
Түркістанның астанасы 
                                 шерлі Қоқан болды деп,
 Мұхаметжан, Мұстафалар 
                                       талай өткен атпенен.
Алпыс  төрт күн астана боп... 
                                           ештеңені тоспастан,
Арманы асқақ асылдармен 
                                  бір-ақ күнде қоштасқан.
Мұңлы Қоқан жылап тұрды, 
                                   көшелері қан-қан боп,  
Осы жол ғой содан кейін
                           иір-қиыр ап қашқан.
Сол ақпанда оларменен  
                                 қоштасып та жатпастан,
Осы жолдар сол жандарды  
                                          ары-бері ап қашқан.
Ұмытылған бұл жылдары
                             сол бір күндер, сол жылдар, 
Тар кезеңде сатып кеткен, 
                                     қызылдарға жақтасқан.
Ұмытылған, саналардан біржолата өшіріп,
Сыр айтпайды қариялар оңашада шешіліп.
Жауабы жоқ сұрақтар көп 
                                      мынау жердің бетінде,
Құстар қайтты жылы жаққа 
                                биыл неге кешігіп,

Қасымхан БЕГМАНОВ
КҮРЕҢБЕЛ
312
Қаншама жыл іздемеген, 
                            мән бермеген талайлар,
Аралардай талар мені  
                                  алуан ойлар сан айлар. 
Мұрағаттар құжаттарды 
                               сарғыш тартқан сақтаған,
Күлді маған ыңғайланғыш 
                                       қасқа маңдай ағайлар.
Бар ғұмырын ұлы майдан, 
                                        күрестерге арнаған,
Өтті өмірден жоқ іздеген, 
                                  отаным деп зарлы адам.
Қыран аз ба, бұл өлкеде қанаттары талмаған,
Мұстафадай ұлың да өтті,  
                     қайғы арқалап көз жұмды,
Беу, опасыз жалған дүние,  
                            кімнен кейін қалмаған.

жүктеу/скачать 4,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: