Ассамблея народа казахстана и ее роль в консолидации казахстанского общества

180
5. Содержание 
и  мобилизующий  потенциал  общенациональной  идеи: материалы
республиканской  научно-теоретической  конференции, посвященной 60-летию  д-ра  философ. наук,
профессора, зав. Отд. Института  философии  и  политологии  МОН  РК  А.Г. Косиченко / сост.: А.Н.
Нысанбаев, А.Г. Косиченко, В.Д. Курганская. – Алматы: Ин-т философии  и  политологии  МОН РК,
Центр гуманит. исслед., 2008. – 402 с.
6. Идеи  и  реальность  евразийства: материалы  Валихановских  чтений «Исторические  корни  и
перспективы  евразийства  как социокультурного  и  социополитического  феномена», 11 декабря 1998
г., Астана / отв. ред. А.К. Кошанов, А.Н. Нысанбаев. – Алматы: Дайк-Пресс, 1999. – 296 с.
7. Казахстанская правда. - 2004, ноябрь -  26.
8. Фегелин Э. Представительство и существование // Антология мировой политической мысли:
в 5 т., т. 2. Зарубежная политическая мысль XX в. - М.: Мысль, 1997. - С. 439.
РАДИОХАБАРЛАРДАҒЫ ТАТУЛЫҚ ПЕН БІРЛІК МƏСЕЛЕЛЕРІ
Нуриден Р.Ш.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
журналистика жəне саясаттану факультетінің доценті, ф.ғ.к.
Тəуелсіздікке  жеткен жылдардан бастап  Елбасымыз сыртқы татулыққа көп мəн беріп,
шет  елдермен  тіл  табысуға  ұмтылды. З.Бжезинский  сияқты  саясаткерлердің
этноконфессиялық қақтығыстардың ошағы ретінде Қазақстан туралы «сəуегейлігінен» кейін
Н.Назарбаев  ішкі  татулық  пен  тұрақтылық  елдің  тұтастығын  сақтайтындығына  кепіл  бола
білді. Сол  себепті 1995 жылы  бірінші  наурызда  ҚР  Президенті  жанынан  консультативті
кеңестік  орган  ретінде  Қазақстан  халқы  Ассамблеясы  құрылды.Демек, ел  басшылығы
алдында  халықтың  бірлігін  сақтап  қалу,қоғам  мүшелерінің  əлеуетін  бір  арнаға  тоғыстыру
басты  мақсат болды. Жүзден  астам этностың басы  бірікпесе, «бас басына би  болып» кетуі,
оның  үстіне  басқа  күштердің  сондай  сəтті  күтіп  жүргені  де  рас  еді.Өркениеттер
қақтығысында  неше  түрлі  жағдайлардың  орын  алуы  қазіргі  күні  анық  болып  отыр.
«Жаһандану», «ақпараттық  қоғам»  деген  атаулар  өмірімізге  дендеп  енген  сайын  əсіресе,
біздің еліміз сияқты көп ұлт-ұлыстың, əр түрлі мəдениеттің мекеніндегі  татулық пен бірлікті
сақтап қалудың маңызы зор. Елімізді мекендеп отырған халықтармен достықта, татулық пен
бірлікте  өмір  сүру  халқымыздың    басты  құндылықтары  болып  табылады.  Осы
құндылықтарды  түсіндіруде, насихаттауда  еліміздің  радиолары  қандай  жұмыстар  атқарып
жатқандығын  білу  мақсатында  хабарларды  сараладық. Бұл  орайда  біраз  иденхабарлар  бар
екендігі  қуантты. Солардың  ішінде   «Астана» жəне  Қазақ  радиоларының  бір  тақырыпқа-
Қазақстан халқы Ассамблеясына арнаған хабарларына назар аудардық.Өйткені биылғы жыл
осы Ассамблеяға арналып отыр.
Қазақ  радиосынан  берілетін   «Менің  елім» қоғамдық-танымдық  хабары  аптасына бір
рет  сенбі  күндері  толқынға  шығады.Бағдарламаның  жетекшісі  Мұрат  Мұқаш, жүргізушісі
Мөлдір Жанбаева. «Хабардың негізгі  мақсаты: еліміздегі  ұлтаралық достықты, ынтымақты
насихаттау. Хабар  барысында  елімізде  мекен  етіп  жатқан  өзге  ұлт  өкілдері  біздің  ана
тілімізді  қаншалықты  меңгеріп, ата-дəстүрімізді  қаншалықты  сыйлайтындығы, əдебиет-
мəдениетімізден қаншалықты хабардар екендігі сөз етіледі. Сонымен қоса, хабар кейіпкері өз
ұлтының  дəстүрі  мен  əдебиет-мəдениетін  баяндай  отырып, ата-бабасының  немесе  өзінің
Қазақстанға  қалай  қоныс  аударғаны  жөнінде  əңгімелейді. Хабарымыздың  қай  кейіпкерінен
болмасын  қазақ  халқына  деген  ықылас-пейіл, ризашылығы  айқын  аңғарылады»-делінген
хабардың сипаттамасында.
«Менің  елім» əдеби-сазды  бағдарламасының  «Береке  бастауы-бірлік»  деп  аталатын
хабарында  өткен  жылдағы  Ассамблеяның  атқарған  істеріне  қорытынды  жасалып,
Елбасымыздың «Нұрлы  жол-болашаққа  бастар  жол» Жолдауында  халықтар  достығы  мен
ынтымағына да көп көңіл аударылғандығы аталып өтті. Бұл  хабарға  қатысқан өзбек, күрд,
орыс  халықтарының  өкілдері  Қазақстанды  өздерінің  Отаны  деп  санайтындарын, елдегі

181
бірлік пен татулыққа өздерінің үлес қосып жүргендіктерін қазақ тілінде жеткізді. Ал, биылғы
жылдың  алғашқы  хабары «Ассамблея  жылы-этносаясатты  қолдау  жылы» деп  аталып, осы
іргелі  ұйымның 20 жылдық  қызметі  жайлы  Ассамблея  мүшесі,  «Этнос  форум» қоғамдық
қорының  бастығы  Ғабит  Нұрəділұлы  сөзінің  негізі  түйіні: « Ассамблеяның  құрылуы
еліміздегі  басқа  этностардың  миграциясын  бəсеңдетті, тіпті  тоқтатты  деуге  болады.
Күдіктер сейіліп, Қазақстандағы тұрақтылыққа сенім күшейді. Əр этностың  өз тілін, дінін,
əдебиетін, мəдениетін, салт-дəстүрін  сақтауға  жол  ашылды».Ассамблея  жылында  жас
ұрпақтарды  осы  жолда  тəрбиелеу  үшін  мектептерде  де  үлкен  шаралар  жүзеге  асырылатын
болады. Биылғы  жылы  осы  шара  аясында  тағы  да  басқа  кешенді  істер  атқарылатындығы
жайлы да баяндалды.
Біз  тыңдаған  он  шақты  хабарлардың  ішінде  өз  тілімен  қатар  қазақ  тіліне  де  жетік
əртүрлі ұлт өкілдерімен  жүргізілген сұхбаттарда «Тіл-татулық  құралы» екендігі айтылады.
Тек  қазақ  ғана  емес, басқа  ұлттардың  да  құндылықтары  сақталып  отырғандығы  құрметпен
айтылады.Қазақ  радиосының  Ассамблеямен  бірлескен «Менің  елім» хабарының  келесі  бір
саны  Ассамблея  жылының  ресми  түрде  басталғанын  баяндап, біраз  мағлұматтарды  паш
етеді. ҚР  Ұлттық  кітапханасының  үлкен  залында  Қазақстан  халқы  Ассамблеясын
насихаттайтын  «Ұлттар  жарастығы-ұлттық  қазына» деп  аталатын  шара  болып  өтті.Осы
шараның маңызы туралы Ұлттық кітапхана директоры Ə.Асқаровқа тілші микрофон ұсынды.
Ə.Асқаров  кітапханада  Ассамблеяға  арналған  депозитарий  жасалғандығын, онда  бес  жүзге
жуық  кітап  бар  екендігін  айтты. Елімізде  тұратын  басқа  этностардың  тарихы, мəдениеті,
жеке  адамдар  мен  танымал  тұлғалар  туралы  да  ақпараттар  жиналған. Бұл  деректерге
ғалымдар мен ізденушілердің қызығушылығы басым. Сонмен қатар мəдени орталықтардың
қолөнер бұйымдары көрмесі де бар.Жыл бойы осындай шаралар көптеп өткізілетін  болады.
Сонда  мол  дерек  көздерімен  толыға  береді.Осы  хабарда  шараға  арнайы  қатысушы,
«Мемлекеттік тілге құрмет»  бірлестігінің төрайымы А.Османова өзінің  батыл пікірлерімен
бөлісті: «Елбасымыз  ерекше  мəн  беріп,ролінің  жоғарылығын  бағалап, Ассамблеяның  қазақ
топырағында  алар  орнын  жоғары  бағалап,  оған  арнайы  жыл  беріп  отыр.Сол  жылға  орай
бүгінгі  өтіп  отырған  шара  елге  Ассамблеяны  таныстырады. Шын  мəнісінде  көпшілік
Ассамблеяның  не  екенін  біле  бермейді.Сондықтан  оны  халыққа  насихаттап, түсіндіру
басталып  кетті.  Енді  еліміздің  түкпір  түкпірінде  биылдан  бастап  Ассамблеяны  біле  түсетін
шығар  деп  ойлаймын.Ассамблеяның  алғашқы  кезінде  ұлттар  жеке  мүддесін  қорғаса, енді
қазақ  тілінің  мүддесін  бірігіп  қорғауымыз  керек».  «Ынтымақ  ,бірлік,  келісім  –ең  басты
байлық  ел  үшін»-деген  қағиданы  одан  əрі  дамытып, насихаттау- ұлтаралық  достықты
дəріптейтін «Менің елім» хабарының басты кредосына айналып отыр.
«Астана» – жастарға арналған ақпаратты-музыкалық радио.«Ең таңдаулысы сен үшін»
деген  ұранмен  еңбек  ететін  бұл  радионың  эфирдегі  жалпы  уақыты – 19 сағатты  құрайды
1999 жылы 19 қаңтарда   эфирге  шыққан  Елорданың  үнжариясын  101.4 FM толқынында
көпшілік үзбей тыңдайды.
Хабарларының 60 пайызы  қазақ  тілінде, 40 пайызы  орыс  тілінде  тікелей  эфирден
таралатын  бұл  радио  2003 жылдың 1 ақпанынан  бастап, өзінің  эфирлік  форматын
жаңартып, заман  талабына  сай, сандық  құрылғылармен  жұмыс  істеп  келеді. Сан-салалы
қажетті  тақырыптарды  қамтиды.Солардың  бірі-көп  этносты  еліміздегі  ынтымақты,
татулықты  паш  ететін «Бірлік» ақпаратты-сараптамалық  бағдарламасы.Оның  жүргізушісі
Жанболат  Шəкім   ҚР  Мəдениет  жəне  ақпарат  министрлігі  мен  Қазақстан  халқы
Ассамблеясының тікелей қолдауымен өткен этножурналистика саласындағы республикалық
«Шаңырақ» байқауында «үздік» деп  танылып, 1-ші  орынды  иеленген  радиожурналист.
«Қазақстанды  Отаны  санайтын, тілі  басқа  тілегі  бір, түрі  басқа  жүрегі  біртүрлі  ұлыстың
мəдениеті  мен  əдебиеті, тарихы  мен  танымы , салт  дəстүрі  мен  əдет  ғұрпына  арналған
«Бірлік» хабарында  түрлі мəселелер сөз болады.Сондай  кезекті  хабардың  бірі «Қоғамдық
келісімді қалыптастырудағы  Ассамблеяның рөлі» деп аталады. Студия қонағы- Этносаралық
жəне  конфессияаралық  қатынастарды  зерттеу  орталығының  жетекшісі, социология
ғылымдарының  докторы  Сəдуақасова  Айгүл  Кəкімбекқызы  Қазақстан  халқы  ассамблеясы

182
туралы  толық  мағлұмат  беріп, журналист  сауалдарына  жауап  берді.1995 құрылған  бұл
үлкен  мекеме  қазір  көп  тəжірибе  жинақтады.Оның  қызметін  екі  тараптан  қарастыруға
болады:бір  жағынан  бұл  азаматтық  қоғамның  негізгі  институты  болса, екінші  жағынан
мемлекеттік  басқару мен  саясаттың негізгі түйіні. Биылғы жылдан  бастап  дүниеге  келген
«Қоғамдық_келісім» деп  аталатын  арнаулы  мемлекеттік  мекеме  Ассамблеяның  жұмысын
жетілдіре түсетін болады. Бұл сұхбатта  тіл, дін, ұлттық идея, қоғамдағы кереғар құбылыстар
да сөз болды. Болашаққа қандай құндылықтармен барамыз? Биылғы  жыл Ассамблея жылы
болып  аталып, оны  той  тойлайтын  емес, ой  ойлайтын  етіп  өткізу  қажет. Өткенімізді
зерделеп, болашағамызды  бағдарлайтын  жылда  қандай  жұмыстар  атқарылады? Көп  тілді,
полимəдениетті , көп конфессиялы мемлекет болғандықтан бізде бір ұйытқы болу керек деді
Айгүл  Кəкімбекқызы  журналист  сұрағына  берген  жауабында  ол  ұйытқы  қазақ  халқы.
Мемлекет  құрушы  қазақ  халқының  жалғыз  Отаны  бар. Ол-Қазақстан. Отанымызда
тыныштық, бірлік, ынтымақ  болуына  ең  алдымен  қазақтың  өзі  мүдделі.Қазақ  халқы  өзінің
басты байлығы-тəуелсіздігін қызғыштай қори білген, соның жолында басқалармен тату өмір
сүре білетін ұлт екендігін тарих дəлелдегелі қай заман. Тікелей берілетін хабарда жанды сөз,
қолма-қол  берілетін  сұрақ-жауаптар  бағдарлама  ажарын  аша  түседі.Хабарды  екі  дауыста
Гүлназ  бен  Жанболат жүргізіп, сұрақтарды кезектесе қойып отырды. Мəнді сұрақтар жанды
жауаптармен толықты.  Тыңдарманға  «тірліктен  бұрын бірлікті ойлау» керектігін баяндаған
бұл хабар жан-жақты ашылып, өз мəресіне жетті.
Ассамблея  жылы  аясында «Бірлік» хабарының  бірнеше  хабарларын  тыңдап, көтерген
мəселелерімен, тақырыптарымен  таныстық. Келесі  [абардың  қонағы - Қазақстан  халқы
Ассамблеясы  жанынан  құрылған «Жарасым» республикалық  жастар  ұйымының  Астана
қаласы  бойынша  төрағасы  Азамат  Сүндетов.Былтыр  ғана  құрылған  бұл  ұйым  жастар
арасында  бірлік  пен  татулықты  ұстана  отырып, түрлі  этномəдени  орталық  өкілдерінің
көшбасшыларын бір алаңға шоғырландыруға, оларды ортақ бағытта жұмыс істеуге бағыттау
мақсатында  жұмыс  атқарады. Мəдени  ағартушылық, рухани  ізгілік, қайырымдылық,білім
беру, сауықтыру  сияқты  мəселелермен  айналысады.Ассамблея  дегеніміз  он  жеті  миллион
қазақстандық  болса, солардың  он  төрт  жастан  отызға  дейінгі  өкілдерімен  жұмыс  істеуге
ынталы  бұл  ұйымның  алдағы  атқаратын  істері  баршылық. Осы  жылдың  ақпан  айында
Ассамблея  жылы  басталып  кеткендігі  алдағы  хабарлардан  белгілі  болғанындай, бұл  ұйым
Астана  қаласында «Қамқор» акциясына  кірісіп  кетті.Бұл  акция  соғысқа  қатысқандарға
қамқорлық, көмек  қолын  созады. Өз  ұйымы  туралы  биылғы  Ассамблея  жылы  аясындағы
жұмыстарды  баяндаған  жетекшіге  хабар  жүргізушінің   ұтымды  сұрақтар  қоя  білуі  де
хабардың  шынайы  бола  түсуіне  ат  салысты. Хабар  тақырыпты  ашатын  роликтермен,
музыкамен  көркемделген. Бұл  хабардың  мақсаты: «полимəдениетті  жас  тұлғаны
қалыптастыру» болып  табылады. Жастар  радиосының  хабарын  тыңдап, осындай
ұйымдармен бірлесе отырып, жас қазақстандықтардың жарқын бейнесін жасай береді деген
сенімде болдық.
«Астана» радиосының «Бірлік» хабарының  басқа  сандарының  да  ізденіске  толы,
тікелей  эфир  табиғатын  дұрыс  түсініп, аудитоияны  баулитын  қасиетін  аңғардық. Татулық
пен бірлік сөз болғанда тек бір халық емес, барлығымыз бірігіп қана мақсатқа жетеміз. Қазақ
тілін құрметтеу, сол арқылы бəріміз тұтасып, бір халық-бір тағдыр,тілге құрмет-елге құрмет
екенін  басқа  этностардың  айтуы, олардың  өз  əдет-ғұрпы  мен  салт-дəстүрін  сақтауға  қазақ
халқының жасап отырған қамқорлығы жайлы хабарлар тыңдаушыны келешекке жетелейді.
Сонымен, Қазақ  жəне  «Астана» радиоларының  еліміздегі  татулық  пен  бірлікке
арналған  хабарлары  əрқайсысы  өзінше  бір  тартымды  туынды.Көпэтносты  еліміздің
ерекшелігінен туындаған бұл хабарлар биылғы Ассамблея жылымен шектеліп қалмайды, ол
алдағы  уақыттарда  да  жалғасын  тауып, өзіндік  өрнегін  сала  беретін  болады.Бұл-
қазақстандық  бұқаралық  ақпарат  құралдарының  еліміздегі  ерекше  миссияны  халыққа
түсіндіруде алдыңғы шепте жүретін тақырыптарының ең негізгісі болып  қала бермек.

183
Қолданылған əдебиеттер тізімі:
1. Қазақ радиосының материалдары.
2. «Астана» радиосының  материалдары.
СМИ И НОВАЯ МАТРИЦА НАЦИОНАЛЬНОЙ
 ИДЕИ «МƏНГІЛІК ЕЛ»
Нуртазина Р.А.
д.п.н., профессор  ЕНУ им.Л.Н.Гумилева
Средства  массовой  информации  в  современных  условиях  глобализации  являются
составной частью массовой коммуникации общества. Их роль неоценима в интеграционных
процессах  в  мире, в  укрреплении  национальной  идеи, как  организатора, консолидатора
общества и просветителя.
Для  Казахстана  контекстами  глобализации  выступают  не  толькогеополитический
статус  страны, как  евразийского  государства, но  ипроцессы  демократизации  общества,
развитие  рыночной  экономики  иинститута  частной  собственности, прозрачность  границ  и
открытость  мировым  информационным  потокам. Как  следствие, ускоряется  процесс
медиатизации  политики, усиливаются  роль  и  влияние  СМИ  навсе  процессы
жизнедеятельности  общества  и  государства. Происходящие  в  общественно-политической
сфере  события  показали, что  провоцируемые  СМИ «информационные  войны»,
использование  их  в  узко  корпоративных  интересах  в  борьбе  за  политическое  и
экономическое влияние оказывают негативное воздействие на общество и государство.
При  этом  государственная  информационная  политика  представляет  собой
совокупность  целей, отражающих  национальные  интересы  Казахстана  в  информационном
обществе через инструменты СМИ.
Информационная  политика  будет  эффективной, если  она  носит  комплексный,
системный и прозрачный характер, открыто направлена на согласование интересов граждан,
общества  и  государства. Содержание  задач  государственной  информационной  политики  на
каждом  конкретном  этапе  вытекает  из  сложившихся  в  государстве  политических  и
социально-экономических  условий  и  состояния  развития  информационного  пространства
страны.
Консолидация  нацийв  централизованные  государства  часто  оказывалось  возможным
благодаря  появлению  прессы, которая  создала  новый  вид  социальной  общности - публику
отдельно  взятой  газеты. Члены  этой  агрегации  разделены  расстояниями, но  объединены
потребляемой информацией [1].
В  формировании  политических  и  духовно-нравственных  ценностей  современного
гражданского  общества  решающую  роль  играют  СМИ.   Их   морально-психологическое
воздействие на население носит двойственный характер. С одной стороны, они оказывают на
него  положительное  влияние, с  другой - становятся  катализатором  межнационального
противостояния, этнополитической напряженности.
Во-первых,  следует  отметить,  что  содержательные  выступления  СМИ  по  вопросам
исторического  прошлого  способствовали  исчезновению  ряда «белых  пятен» в  истории
государства, росту национального самосознания этносов и народов.
Во-вторых, пропаганда  в  СМИ  понятий «демократия», «гражданское  общество»,
«плюрализм», «консенсус», «правовое 
государство», «национальная 
политика»,
«государственный  язык», «межнациональные  отношения» без  раскрытия  их  содержания,
превращается в антипропаганду.
В  современных  условиях  СМИ   не  всегда  обращаются  к  положительным  примерам
строительства  индустриально-инновационной  экономики  нового  демократического
общества,  на  которых  можно  было  бы  создавать  и  развивать  гражданскую  культуру.  Так
целесообразно  разработать  и  активно  претворять  в  жизнь  антикризисную  программу,

184
содержащую  ситуационный  анализ, раскрывающую  цели, пути  и  средства  проведения
реформ, их этапы, «технологию» проведения.
В современных условиях роль СМИ способствует созданию благоприятной обстановки
творческого поиска решения общественных проблем, информирует население о концепциях
дальнейшего развития государства. Односторонняя ориентация СМИ на одну политическую
позицию несовместима с процессом демократизации государства.
Актуальной  проблемой  на  сегодня  являетсяроль  СМИ  в  формирования  культуры
межнациональных  отношений, когда  в  разных  точках  планеты  происходят  конфликты  на
межнациональной  почве. Главная  задача  СМИ  заключается  во  всестороннем  разъяснении
целей и задач государственной национальной политики.
Модель межэтнического согласия Казахстана  состоит в том, что на протяжении веков
встране  живут, сохраняя  свою  этническую  самобытность, культуру  и  язык, более 140
народов. Это уникальный пример гуманизма, толерантности казахстанской нации. В стране с
многонациональным составом населения не может быть полноценной гражданской культуры
без  сформированной  культуры  межнациональных  отношений. Здесь  важно  понять: нет
интернациональной культуры, как и интернационального языка.
Выработка казахстанской общенациональной идеи «Мəнгілік Ел» становится одним из
факторов, формирующих  межнациональную  культуру  и  консолидацию  общество. Как
отметил  Глава  государства «Мəнгілік  Ел – это  вечный  ел, это  национальная  идея  нашего
общеказахстанского  дома. Мечта  всех  наших  предков. За 22 года  суверенного  развития
созданы главные  ценности, которые  объединяют  всех  казахстанцев, составляют  фундамент
будущего нашей  страны: стабильность, толерантность, равенство всех, несмотря  ни на  что:
религиозные пристрастия, национальность и так далее» [2]. Возвращение духовных начал в
современное казахстанское общество способствовало восстановить его силы, дать импульс к
возрождению.
Какой  смысл  заложен  в  национальной  идеи «Мəңгілік  Ел»?  Это  новая  матрица
патриотического 
сознания 
молодого 
поколения, всеказахстанская 
гражданская
идентичность. Духовный  смысл  базовой  ценности  человека  должен  донести  СМИ  через
диалоговую  площадку, раскрывая  новые  аспекты  национальной  идеи, каквозможность
каждого  гражданина  всегда  ощущать  себя  неотъемлемой  частью  Единого  Народа
Казахстана, пропагандировать 
неразрывную 
связь 
личного, общественного 
и
государственного, что  делает  каждого  гражданина  и  патриота  страны  достойным  творцом
собственного  благополучия, счастья  и  успеха  как  нетленной  сердцевины  общественного
процветания и государственной мощи.
Какова  эффективность  роли  СМИ  в  пропаганде  национальной  идеи? Какие  формы,
методы  политической  деятельности  государства, партий, движений  зависят  от  уровня  и
потенциала  информирования  как  выражения  активностиграждан  при  реализациипроекта
«Мəнгілік  ел»?  Реализация  данной  идеи  возможна  только  при  координации
информационной деятельности СМИ в освещении аналитических материалов:
- интеллектуальной  активности  и  способности  политических  сил  отображать
реальность и преобразовывать ее в соответствие со своими политическими целями;
-организационно-регулирующее  воздействие  СМИ  как  информационного  потенциала
государства и общества;
-прогностическая активность, оказывающая активное влияние на реализацию основных
задач проекта «Мəнгілік ел»;
-теоретический  и  практический  поиск, новых  методов  донесения  для  простого
гражданина вопросов национальной идеи.
Общая  совокупность  интересов, которая  при  любых  различиях  принимается  каждым
народом - это  демократизация  общества, поддержание  на  должном  уровне
обороноспособности страны, повышение качества жизни народов Казахстана.
Все то, что присуще любому этносу, существует в национальной «оболочке». Как уже
отмечалось, вненационального, без  этнического  в  современном  мире  нет и  быть  не  может.

185
Жизнь  показала  несостоятельность  представлений  о  быстром  устранении, стирании
национальных различий. Всякая  национальная  культура  уникальна. В ее  самобытности она
не  может  быть  возмещена  никакими  самыми  высокими  достижениями  каких-либо  других
культур. Именно  это  обстоятельство  служит  надежной  основой  для  обеспечения
интернационального  равенства  и  равноправия  в  отношениях  между  национальными
культурами и развития новой национальной идеи. Что несет с собой, помимо тех признаков,
о  которых  говорилось  ранее, национальное  бытие  и  идентичность? В  чем  оно  ярче  всего
выражается?
Первое  и  самое  главное - это  язык. В  нем  наиболее  обнаруживается  возможность
идентификации себя с теми, кто на нем говорит, и отделение себя от тех, кто им не владеет.
Поэтому  обостренное  внимание  к  языковым  проблемам, эмоциональный  накал  вокруг
проблемы «государственного  языка», озабоченность  представителей  ряда  этносов  страны
сужением  сферы  действия  родного  языка, забота  о  чистоте  национальных  языков,
стремление поддерживать, обогащать и развивать науку, образование, литературу на родном
языке - явления естественные.
Посредством  языка  живет  специфика  национальной  духовной  культуры: этнические
сказания, исторические  источники, древние  предания, многоцветный  фольклор,
богатствасовременной художественной культуры, сфера повседневности, непосредственного
общения людей и их личной жизни - все это неотделимо от родного языка.
В Стратегии «Казахстан-2050» отмечается, что политика  развитияказахского  языка не
должна  способствовать  его  отторжению, причем  даже  казахами. Наоборот, язык  должен
стать  консолидаторомнарода  Казахстана. Для  этого  языковую  политику  надо  проводить
грамотно  и  последовательно, не  ущемляя  ни  один  язык, на  котором  разговаривают
казахстанцы. В реализации данной задачи главную роль должны играть СМИ.
Развитие наций и межнациональных отношений социально-психологические проблемы
их  жизнедеятельности  в  условиях  глобализации  являются  актуальными. Это  обусловлено
ростом  национального  самосознания  и  кризисными  явлениями  в  обществе. Негативную,
будоражащую  национальные  чувства  роль  сыграли  разочарование  в  недавнем  прошлом,
методичное  навязывание  СМИ  установки  на  полную  ущербность  этого  прошлого,
социально- политический, экономический  и  духовно-нравственный  кризис, отсутствие
доверия к государственной власти.
В  этой  ситуации  национальная  принадлежность  выступает  как  главный  и  самый
понятный  компенсаторный  механизм. Отсюда  повышенная  доверчивость  при  восприятии
людьми  различного  рода  национальных  идей  и  лозунгов, легкость, с  какой  они  становятся
жертвами популистской и не всегда чистоплотной политики узкого круга этнической элиты.
Поэтому  национальная  политика  Казахстана  должна  строиться  с  учетом  психологического
состояния  национального  самосознания, обостренного  отношения  ко  всему, что  связано  с
национальным достоинством, национальным самочувствием [3, с.270].
Основными  языками  казахстанских  СМИ  являются  казахский  и  русский. Доля  СМИ,
выходящих только на казахском языке, составляет 17,5%, только на русском языке – 35%, на
этих двух языках – 35% от общего числа СМИ.
В  республике  издаются  газеты  и  журналы, выходят  в  эфир  передачи  на 11 языках:
узбекском, украинском, польском, английском, немецком, корейском, уйгурском,
дунганском, турецком, татарском и фарси.
Помимо  этого, государством  осуществляется  финансирование  посредством
государственного  заказа  четырех  национальных  газет: на  немецком  языке – «Дойче
Альгемайне  Цайтунг», на  украинском – «Украiнскi новини», корейском – «Коре  ильбо»,
уйгурском – «Уйгур авази». На казахском радио действует международный канал “Евразия”,
вещающий  на  семи  языках  и  активно  сотрудничающий  с  Ассамблеей  народа  Казахстана  и
национально-культурными центрами.
В  своем  Послании  народу  Казахстана  от  28  января  2011  года  Президент  РК
Н.А.Назарбаев  подчеркнул: «Мир  и  согласие  в  многоязычном  и  многоконфессиональном

186
обществе - это  наша  с  вами  заслуга, уважаемые  казахстанцы. Отрадно  отметить, что
казахстанцы  с  уважением  и  достоинством  стали  изучать  государственный  казахский  язык,
давший название родной земле, на которой мы живем и ведем к благополучию нашу страну.
Сейчас  доля  взрослого  населения, свободно  владеющего  государственным  языком,
составляет  подавляющее  большинство. И  это  огромное  достижение  Независимости. …Мы
также  будем  развивать  русский  язык  и  языки  других  казахстанских  этносов. Я  всегда
говорил, что  для  современного  казахстанца  владение  тремя  языками - это  обязательное
условие собственного благополучия» [4].
В  Казахстане  за  эти  годы  независимости  создана  правовая  база  межэтнического  и
межконфессионального  равенства, работа  АНК  выстроена  на  основе  стратегического
планирования, в  основу  политики  государства  в  межэтнической  сфере  положен  принцип
«Единство  в  многообразии», укреплена  финансовая  и  материальная  база  межэтнических
отношений, обеспечено  представительство  всех  этносов  в  Парламенте  РК  и  маслихатах
регионов  страны, успешно  работают 820 этнокультурных  объединений. Принята  Доктрина
национального  единства – стратегический  документ, направленный  на  укрепление
общественного 
согласия, совершенствование 
нашей 
модели 
межэтнической 
и
межконфессиональной толерантности.
 Сегодня перед Казахстаном стоят большие задачи по форсированному индустриально-
инновационному  развитию  страны, по  проекту «Нұрлы  жол», которая  является  социально-
экономической  основой  национальной  идеи. Их  решение  создаст  основу  для  нового
качественного  роста  экономики, развития  социальной  сферы, благополучия  и  процветания
всего  народа  Казахстана  с  новой  национальной  идеей «Мəнгілік  ел». Для  достижения
поставленных  целей  необходимо  сплотиться  вокруг  Общенационального  лидера  и
проводимой  им  политики  ускоренной  модернизации  страны  в  условиях  глобального
экономического  и  духовного  кризиса.  Нам  необходимо  беречь  и  укреплять  наши  общие
ценности – единство, межнациональное и общественное согласие.
Создание Ассамблеи позволила Казахстану найти  собственный путь к национальному
единству: «Прежде  всего, расширяется  сеть  школ  с  казахским  языком  обучения. Сейчас
таких  школ  почти  четыре  тысячи,  что  в  2  раза  больше,  чем  в  начале  90-х  годов...  За  годы
Независимости  печатных  изданий  на  казахском  языке  стало  больше  в 7 раз. Успешно
действует эффективная система государственной поддержки этнических языков и культур. В
88 школах обучение ведется  на  узбекском, таджикском, уйгурском  и  украинском  языках. В
ста  восьми школах языки  двадцати  двух этносов преподаются  в  качестве самостоятельного
предмета. Действует сто девяносто лингвистических центров по изучению языков тридцати
этносов. В стране издаются тридцать пять печатных изданий на пятнадцати языках. В эфир
телеканалов  выходят  передачи  на  одиннадцати  языках. Работают  четырнадцать  русских,
узбекский, а также единственные в СНГ уйгурский, корейский и немецкий театры» [5].
Роль  СМИ  в  решении  вопросов  социально-психологических  проблем  национального
развития и межнационального общения, пропаганде новой национальной идеи «Мəнгілік ел»
заключается в информационном поле освещении актуальных тем:
 -защита и уважение достоинства нации и национального достоинства человека;
- свободное национально-культурное самоопределение личности;
- соблюдение законов страны и ориентация на равноправный диалог национальностей и
культур, их бесконфликтное взаимодействие в режиме духовного сотворчества;
-недопущение дискриминации личности по национальному признаку;
-формирование  атмосферы  уважения  к  культурно-языковым  традициям  всех  народов
страны, культуры межнационального общения.

жүктеу/скачать 3,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: