Ақтөбе 2008 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 0,69 Mb.
|
Учебник психология на каз.
| 9. Дэріс тақырыбы: Сөйлеу.
Жоспары: 1 .Тіл, қатынас жэне сөйлеу. Сөйлеудің фгоиологиялық механизмі. Сөйлеу эрекетінің рефлекторлық сипаты жэне түрлері. Сөйлеудің оқыту процесіңде дамуы. Негізгі эдебиеттер: Немов Р.С. ІІсихология 1к М., - 1999г. Рогов Е.И. Курс лекции по общей психологии М., - 1999г. Стюарт - Гамильтон Я. Что такое психология? Питер - 2002г. Столяренко Л.Д. Основы психологии Ростов на Дону - 1996г. Алдамұратов Ә.Ж. Жалпы психология А., - 1996ж. Қосымша әдебиеттер: Жарықбаев Қ. Б. Жантану негіздері. Л.,-2002ж. Бабаев С. Жалпы психология. А., -2002ж Н. Берікұлы Жантаку Акгебе-2006. Сөйлеу -адамдардың материалдық өзгермелі эрекет процесінде тарихи қалыптаскан қарым-қатынас формасы. Сөйлеу қарым-қатьшас жэне өзін-өзі, оз эрекетін бақылау мақсатындағы хабарды қабылдау мен тудыру процестерін камтиды. Психология үшін қарастырылатын мэселе адамның жоғары психикалық функциялар жүйесіндегі сөйлеудің орны, оның ойлау, саыа, ес, эмоциялармен, т.б. ара қатынасы. Әсіресе, тулға мен іс-әрекет қүрылымын бейнелейтін ерекшеліктерінің маңызы зор. Психологтардың көбі сөйлеуді сейлеу іс-эрекеті, яғни іс-әрекетгің тұтас акті ретінде немесе сөзсіз іс-әрекетке қосылатын сөйлеу әрекеттері ретінде қарастырады. Сөйлеу эрекетінің қүрылымы кез-келген әрекеттің кұрылымымен ұксас келеді. Бүл бағдарлау, жоспарлау, іске асыру мен бақылау фазаларын қамтиды. Сөйлеу: белсенді, әркез қайта қздэастырылатьін, реактивті, динамикалық сөйлеу стереотиптер тізбегін бейнелейтін болып келеді. Жоспарланбаган ауыз-екі сөйлеу жағдайында қолданылатын тіл қү-ралдарын таңдау мен бағалау минимум дэрежесінде болса, керісінше, жазбаша тілде және алдын-ала дайындалған ауыз-екі сөйлеуде олар маңызды орын алады. Сейлеудің түрлері мен формалары түрлі спецификалық завдылықтар бойынша қүрылады. Мэселен, ауыз-екі сөйлеу тілдің грамматикалық жүйесінен ауыткуы мүмкін. Сөйлеудің келесі түрлері ажыратылады: ішкі (шындықтағы коммуникациядан тыс тілдің эр түрлі қолданылуы); жазбаша (жазбаша мэтіндер көмегімен вербальді қатынас); эгоцентршсшық (өз-өзіне багытталған сейлеу); ым-ишара (ым-ишара жүйесіне негзделтен тұлгааралық қатынас тэсілі); тактшьдік (тактильдік эріптер көмегімен, яғни саусақтардың белгілі бір конфигурациясы мен қозғалысы арқылы сөздерді жаңгырту) Танымның рационалды формаларын психологиялык зерттеуде ойлау мен сейлеу арақатынас мэселесі мақызды орын алады. Адамның ойлау әрекеті элеуметгік болып келеді. Оны жүзеге асыру үшін коммуникация кү-ралы ретінде сөйлеу қажет болады. Ойлау алдымеи материалдық емес қүралдарымен, одан кейін ауыз-екі жэне жазбаша сөйлеумен қүралданған процесс ретінде пайда болады. Танымдық ойлау еріксіз болады жэне кү.ралдар жүйесі болып бейнеленеді. Оны игеріп, адам ойлау процесін саналы түрде басқара алады. Сөйлеу тек психологиямен ғана емес, сонымен қоса психолингвистика, фгоиология, лингвистика, семантика және т.б. галымдармен зертгеледі. жүктеу/скачать 0,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|