Диірмендерде механикалық белсендіруді жүргізу механохимиядағы ең кеңейтілген операция болып табылады. Мұның басты себептері, біріншіден, экспозицияны жүргізудің салыстырмалы қарапайымдылығын, екіншіден, технологтардың механохимияға деген қызығушылығын ескеру керек, өйткені диірмен затқа механикалық әсер ететін ең көп таралған құрылғылардың бірі болып табылады.Сонымен қатар, мұндай құрылғыларда болатын процестердің механикасы да, физикасы да көптеген зерттеулердің тақырыбы болып қала береді. Бұл зерттеулердің көп бөлігі ұнтақтау процесін оңтайландыруға арналған, ең бастысы-энергияның минималды шығынымен қатты заттың максималды бетін алу. Бұл машиналарды механикалық белсендіру үшін пайдалану кезінде зерттеуге арналған жұмыстар әлдеқайда аз.Бұл жұмыстардың негізі екі негізгі қағидаға негізделген: уақыт бойынша процестің импульстік сипаты (кернеудің пайда болуы және оның релаксациясы процестерінің ауысуы және затқа механикалық әсер етудің Жергілікті сипаты. Механикалық өңдеу кезінде кернеу өрісі қатты бөлшектің бүкіл көлемінде пайда болмайды, тек оның басқа бөлшекпен немесе жұмыс денесімен байланысында болады.Әдетте, бұл зерттеулердің негізгі мақсаттары кернеу өрісі пайда болатын аймақтың өлшемдерін, сондай - ақ осы кернеу өрісі болатын уақыт пен пішін аралығын анықтау болып табылады (мысалы, қысымның жоғарылауы). Содан кейін осы кернеу өрісі босаңсытатын арналарды анықтау керек (температураның көтерілуі, әртүрлі метастабильді формалардың пайда болуы, жаңа бет және т. б.), сондай-ақ осыған байланысты мүмкін болатын физика-химиялық салдарлар.
Қатты – газ реакцияларының механохимиясы.
Ертедегі жұмыстарда механикалық өңдеу газдардың әртүрлі қатты заттармен әрекеттесуіндегі сорбция процестеріне де, адсорбцияланған газдардың қатты затпен кейінгі химиялық реакцияларына да әсер ететіні анықталды. Механикалық өңдеу кезінде қатты денелердің бетіндегі газдардың адсорбциясының жоғарылауы кейбір жағдайларда газ молекулаларының механикалық бұрмаланған торға енуімен бірге жүреді. Сорбция жылдамдығының әртүрлі газдар үшін өңдеу уақытына тәуелділігі белсенді орталықтарды газ молекулаларымен толтырған кезде механикалық белсендірілген сорбция және десорбция процестерінің бәсекелестігіне байланысты оңтайлы мәннің болуымен сипатталады. Адсорбцияланған газ бетке адсорбцияланған басқа заттардың молекулаларымен әрекеттесуі мүмкін. Металл және оксид катализаторлары өңдеу арқылы олардың белсенділігін арттыратыны анықталды және бұл катализаторда нүктелік, ұзартылған (әдетте дислокациядан) бастап кристалдағы әртүрлі беттердің ауданы арасындағы қатынастың өзгеруіне (яғни, әдеттің өзгеруіне) дейінгі әртүрлі ақаулардың жиналуымен байланысты. Кейбір жағдайларда белсендіру нәтижесінде реакция жылдамдығының өзгеруі ғана емес, сонымен қатар каталитикалық процестің механизмінің өзгеруі де орын алатынын ескеру маңызды. Бұл механикалық активтендіру арқылы катализатор әрекетінің селективтілігін арттыруға мүмкіндік береді. Адсорбцияланған газ молекулалары бетіндегі қатты затпен химиялық реакцияға түсіп қана қоймай, реакция барысында көлемге ауыса алады