Атты І халықаралық конференция ЕҢбектері

293 
 
 
 
Сұлба 1. Қазақ тілінен орыс тіліне сөз аударудың блок-сұлбасы. 
 

294 
 
Бұл сұлбадан көретініміз морфологиялық талдауда маңызды рол атқаратын жалғаулардың 
МҚ  бөлек  кесте  түрінде  сақталуы.  МҚ  «жалғаулар»  кестесінде  кездесетін  753  жалғауды 
Бектаевтың сөздіктер кітабынан [1] енгіздік. Бектаевтың сөздігінде қазақ тілінде кездесетін 
барлық  қосымшаларды  қарастырылған,  сол  сөздік  бойынша  қосымшалардың  жалғану  реті 
жасалынды.  Мысалы,  бара-лар-ымыз-дың  деген  сөзді  алсақ,  қосымшалардың  жалғану  реті 
былай болады: Р – К – Ж – Т (түбір – көптік жалғау – жіктік жалғау – тәуелдік жалғау). Осы 
қосымшалардың  бүкіл  жағдайын  қарастырып,  барлығын  қосындыласақ    753  қосымша 
шығады (2-сұлба).  
 
 
 
Сұлба 2. Қазақ тіліндегі жұрнақтардың жалғану реті. 
 
Қарастырылып  отырған  тілдер  жұбында,  әр  тілдің  өзіндік  ерекшеліктері  мен  олардың 
арасындағы  бірмәнді  сәйкестік  болмайтынын  да  айқын  көреміз.  Мысалы,  қазақ  тіліндегі 
әртүрлі  сөз  таптарының  өзіне  тиселі  жалғаулары  бар,  ол  басқа  сөз  табына  жалғанбайды, 
сонымен  қатар  бірнеше  сөз  табына  жалғанатындары  да  бар.  Осы  ерекшеліктерді  ескере 
отырып, біз жалғаулар кестесіне келесі атрибуттарды пайдаландық  
 
 
Сұлба 3. Жалғаулар кестесінің атрибуттары. 

295 
 
Бұл жұмыста қарастырылып отырған Мәліметтер қорының құрылымы келесідей: 
 
 
Сұлба 4. Мәліметтер қорының шағын сұлбасы. 
 
Әрқайсысына келесідей жекеленген түсініктеме беріп кетуге болады: 
 

жүктеу/скачать 8,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: