ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1)
Бұхарбаев Б. «Қарулы қақтығыс ұғымы және оның ерекшеліктері»
2)
Жайлау Жанат «Қарулы қақтыңыстар кезінде балаларды қорғаудың халықаралық-
құқықтық аспектілері»
3)
Котляров И.И. «Международное гуманитарное право о понятии вооруженной
силы» Московский журнал международное право (22 б), Москва 2008
4)
Анциулов А.Я., Шипилов И.И. «Конфликтология» учебник для вузов, Юнити,1999г
822
УДК 347.121.2
ОТДЕЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ТАЙНЫ ЛИЧНОЙ ЖИЗНИ
Макулбекова Н.А
Университет имени Сулеймана Демиреля
Научный руководитель – д.ю.н., профессор Джандарбек Б.А.
Түйіндеме. Бұл мақалада құпиялылық мәселесі қаралады. Құпиялылық тұжырымдамасын
білмей, бұл проблемаларды және оларды шешу жолдарын шешу мүмкін емес. Барлық
кемшіліктері тауып, бұл проблеманы қолжетімді шешіммен шешуге болады.
Түйінді сөздер: құпиялылық,
құпиялылық қорғау.
Аннотация. В данной статье рассмотрены проблемы тайны личной жизни. В современный
период, не зная понятий личной жизни сложно решить их проблемы, устранения
вмешательства, и изучить перспективы дальнейшего разрешения данной проблемы.
Ключевые слова: тайна личной жизни, врачебная тайна, адвокатская тайна.
Annotation. This article deals with the problems of privacy. In modern times, not knowing the
concepts of privacy is difficult to solve their problems, eliminate interference and to explore the
prospects for further resolution of the problem.
Keywords: the right to privacy, medical secrecy,
advocacy secret.
Право на охрану тайны личной жизни является важной темой в гражданском праве.
Исторически первыми профессиональными тайнами личной жизни, которые нашли свое
юридическое признание и закрепление, были врачебная тайна, адвокатская тайна и т.д. Для
защиты частной жизни граждан должны быть установлены пределы вмешательства. Никто
не должен быть подвергнут неправомерному вмешательству в осуществление права на
неприкосновенность частной жизни, семьи, жилища или корреспонденции, нападкам на
честь и достоинство. Каждый имеет право на защиту закона от посягательств такого рода.
Судебная защита частной жизни - одно из главных средств охраны прав граждан от
разного рода посягательств, порочащих их честь, достоинство. Право на
неприкосновенность частной жизни, на личную и семейную тайну как юридическая
категория состоит из ряда правомочий, обеспечивающих гражданину возможность
находиться вне службы, вне общественного окружения в состоянии известной
независимости от государства и общества, а также юридических гарантий невмешательства
в реализацию этого права.
Особенности личных неимущественных прав
- неимущественный характер тайны личной жизни;
- направленность на индивидуализацию личности; „
- абсолютный характер личной жизни;
- неотчуждаемость и непередаваемость личной жизни индивида;
Статья 18 Конституции Республики Казахстан гласит:
«1. Каждый имеет право на неприкосновенность частной жизни, личную и семейную тайну,
защиту своей чести и достоинства. Это означает, что никто не может подвергаться
произвольному вмешательству в его личную и семейную жизнь, посягательствам на
неприкосновенность его жилища, или на его честь и репутацию. Каждый человек имеет
право на защиту закона от такого вмешательства или таких посягательств.
2. Каждый имеет право на тайну личных вкладов и сбережений, переписки, телефонных
переговоров, почтовых, телеграфных и иных сообщений. Ограничения этого права
допускаются только в случаях и в порядке, прямо установленных законом».
Таким образом, объектом права здесь выступает неприкосновенность частной жизни
каждого гражданина, которая включает в себя:
823
- право на свободу располагать собой (в том числе находиться без контроля с чьей-либо
стороны);
- право на тайну частной жизни (личная тайна, семейная тайна, тайна переписки,
телефонных переговоров, почтовых, телеграфных и иных сообщений);
- право на защиту личности (защита своего имени; защита своей чести, достоинства и
деловой репутации; защита своей национальной принадлежности; защита права на
пользование родным языком и свободный выбор языка общения, воспитания, обучения и
творчества);
- право на защиту жилища (неприкосновенность жилища).
Закрепляя личные неимущественные права граждан в Конституции, государство
обеспечивает их правовое регулирование с помощью норм различных отраслей права. Так,
функцию защиты личных неимущественных прав граждан выполняют наряду с
гражданским правом такие отрасли права как уголовное, административное, семейное,
трудовое и т. д.
Так п. 3 ст. 115 ГК РК относит неприкосновенность частной жизни к личным
неимущественным благам и правам. Нематериальные блага защищаются в соответствии с
ГК РК и другими законами в случаях и порядке, ими предусмотренных. Судебная защита
этого права не ограничивается сроком исковой давности (ст. 187 ГК РК). [1- 617с]
В соответствии со ст. 53 Кодекса Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года «О
браке (супружестве) и семье» 1. частная жизнь, личная и семейная тайна находятся под
охраной закона. 2. Должностные лица, осуществляющие государственную регистрацию
актов гражданского состояния, а также другие лица, иным образом осведомленные о
частной жизни, обязаны сохранять личную и семейную тайну. 3. Разглашение сведений о
личной и семейной жизни граждан влечет ответственность, установленную законами
Республики Казахстана. Объясняется это тем, что в семье могут существовать как
общесемейная тайна, так и личная тайна отдельного члена семьи. Семейной тайной
является право не просто нескольких лиц, а лиц, связанных кровными, иными
родственными узами, на сокрытие фактов, определяющих поведение членов семьи. И при
определенных обстоятельствах личная и семейная тайны могут совпадать или же быть
обособленными друг от друга.
В новом Уголовном кодексе РК (2014) устанавливается уголовная ответственность,
за нарушение неприкосновенности частной жизни и законодательства Республики
Казахстан о персональных данных и их защите (ст. 147) незаконное нарушение тайны
переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных или иных сообщений (ст.
148), нарушение неприкосновенности жилища (ст. 149), разглашение врачебной тайны
(321), тайны усыновления (удочерения) (ст. 138). Также, в главе 7 содержатся нормы по
неправомерному доступу и распространения информации ограниченного доступа.
Согласно п. 1 ст. 144. ГК РК. Гражданин имеет право на охрану тайны личной жизни,
в том числе тайны переписки, телефонных переговоров, дневников, заметок, записок,
интимной жизни, усыновления, рождения, врачебной, адвокатской тайны, тайны
банковских вкладов. Раскрытие тайны личной жизни возможно лишь в случаях,
установленных законодательными актами.
Частная жизнь относится к той области отношений, которая находится за пределами
его служебной и общественной деятельности. К сведениям частного характера могут
относиться любые сведения «находящиеся вне сферы публичного интереса», например,
сведения об отношениях в семье, с родственниками, о занятиях вне работы, о дружеских
связях, о различных сторонах интимной жизни.
Одним из критериев, который должен учитываться при определении таких видов тайн,
является то, что лицо пожелало сохранить эти сведения в секрете [2].
Частная жизнь граждан - это сугубо личная область отношений, которая касается
лично данного гражданина или членов его семьи. У каждого человека и у семьи имеются
такие моменты, обстоятельства, которые касаются лично их. Любая утечка информации,
824
каким бы способом она не происходила не дает никому каких-либо оснований для их
распространения в целях унижения их достоинства, а также использования их во вред тем,
которых касается эта информация.
Разглашение сведений, составляющих медицинскую тайну, кроме случаев,
предусмотренных законом, осуществляется лишь с согласия гражданина или его законного
представителя. первую очередь, именно на медицинский персонал возложена обязанность
предотвращать нарушение медицинской тайны со стороны третьих лиц. Вместе с тем лица,
обладающие информацией не вправе разглашать известные им сведения.
К примеру, журналистам по роду своей деятельности приходится сталкиваться с
различными сферами деятельности разных категорий населения. И в таких случаях
журналисты могут стать невольными распространителями той информации, которая
разглашению не подлежит. А ответственность за разглашение такой информации
возложена на других лиц (врач, адвокат, социальный работник и пр.). А теперь назовем
некоторые из них. Особенно это касается информации, которую журналист хочет получить
в любом лечебном учреждении, но для этого необходимо получить согласие руководителя
лечебного учреждения или лечащего врача.
Так ст.8 закона “О психиатрической помощи и гарантиях прав граждан при ее
оказании” предусматривает, что сведения о наличии у гражданина психиатрического
расстройства, факты обращения за психиатрической помощью и лечение в организации,
оказывающей такую помощь, а также за иные сведения о состоянии психического здоровья
являются врачебной тайной охраняемой законом.
Ст. 11 закона “О профилактике заболевания СПИД” предписывает медицинским
работникам и другим лицам, которым в связи с выполнением служебных обязанностей
стали известны сведения о лицах, инфицированных вирусом иммунодефицита человека и
больных СПИД, обязаны сохранять эти сведения в тайне, охраняемой законом.
За разглашение врачебной тайны предусмотрена ст. 321 Уголовного кодекса
ответственность. Эти статьи приведены для того, чтобы показать обширность этой
проблемы и какие последуют ответственности за их нарушения.
Контролирование личной жизни граждан недопустимо. Сама неприкосновенность
частной жизни, охрана личного пространства являются принципами охраны государства. И
вторжение в личную жизнь гражданина не допускается со стороны других государств. Это
является своего рода, подчинением принципам демократического государства. Новые
информационные технологии мощь интернета, захватившую, всю планету создают угрозу
не только суверенитету государства, но и каждой личности. Еще через лет 20 растущего
прогресса и у обычного человека где бы он не находился уже не останется личной жизни.
Ведь каждое его передвижение и все его действия будут фиксироваться всевозможными
электронными приборами.
Список использованной литературы
1.
Гражданское право. Том 1. Общая часть. Учебник для вузов (академический курс) /
Отв. ред. М.К. Сулейменов.- Алматы, 2013.- 776с.
2.
Электронный ресурс. Сайт
http://m.zakon.kz/4685815-pravo-na-chastnuju-zhizn-i-
zashhitu.html
УДК 347.9
ҚР ҒАЛАМТОР ЖЕЛІСІНДЕГІ ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІ ҚОРҒАУ
МӘСЕЛЕЛЕРІ
Нұртаев Әлішер
Сүлейман Демирел атындағы университет
Ғылыми жетекші: магистр, Аманқожаев А.А.
825
Түйіндеме. Жаһандану заманында соңғы кездері жаңа технологиялардың даму
үрдісінде Ғаламтор желісі дамыған инфрақұрылымға айналды. Интеллектуалдық меншік
ретінде қорғалатын бағдарламалық өнімдер ҚР патент туралы және авторлық құқық туралы
заңнамасымен реттелуіне байланысты, сандық технологиялардың жұмыс істеуін реттейді.
Оларды кез келген адам авторының рұқсатынсыз пайдалана береді, соның нәтижесінде
жеке және заңды тұлғалардың құқығы бұзылады. Мұндай құқықбұзушылықтар
қылмыстық-құқықтық немесе азаматтық-құқықтық болады, сондықтан бұзылған құқықты
қорғау әрекеті де түрлі құқықтық әдістермен жүргізіледі. Ғаламтордағы авторлық құқықты
қорғау мәселесі бүгінде барлық елдерде өте өзекті тақырып болып тұр.
Түйінді сөздер: Ғаламтор желісі, интеллектуалдық меншікті қорғау, авторлық
құқық.
Аннотация. В последнее время на волне развития современных технологии Internet
превратился в развитую инфраструктуру. Программные обеспечения, охраняемые как вид
интеллектуальной собственности патентным законодательством или законодательством по
авторскому праву, лежит в основе функционирования всех цифровых технологий. Очень
часто нарушается авторское право по отношению к этим продуктам. Эти правонарушения
регулируются разными методами потому что являются уголовно-правовыми и гражданско-
правовыми. Во всех странах мира защита авторского права является одной из главных задач
которые подлежат обсуждению.
Ключевые слова: Интернет, защита интеллектуальной собственности,
авторское право.
Кіріспе.
Ғаламтор желісінде қазіргі уақытта көптеген информациялық орталықтар,
халықаралық кітапханалар, ақпараттық базалар, ғылыми және құқықтық ақпарат,
мемлекеттік және коммерциялық ұйымдар, биржалар және банктер кездеседі. Соған
байланысты программа (бағдарлама) өндірушілері, финанс және сауда ұйымдары
ғаламтордағы коммерциялық істерді жүргізуді – электрондық коммерцияны барынша
дамыту үстінде.
Интеллектуалдық меншік материалдық және идеялық күйінде Ғаламтор желісіне
көшіп, өзінің аумағын кеңейтті. Интеллектуалдық меншіктің Ғаламтор саласына көшуіне
байланысты мұны заңнамамыздың барлық бөлігінде карастыруымызға болады. Авторлық
құқыққа байланысты ғаламтор желісінде ғылым, білім, әдебиет, өнер саласындағы, мәселен
-фильмдер, фонограммалар, суреттер, компьютерлік бағдарламалар секілді сандық
форматтағы өнімдер көптеп кездеседі. Ақпарат алмасу саласындағы көптеген халықаралық
актілер осы мәселеге көп назар аударады [1].
Интеллектуладық активтер мемлекеттің тұрақты экономикалық дамуындағы негізгі
экономикалық құралдардың бір бөлігі болып саналады. Интеллектуалдық активтер қазіргі
заманғы экономиканың негізгі қозғаушы күші, олар әлем елдерінің жоғары қарқынмен
дамуына ықпал етеді. Әлемдік нарыққа толыққанды интеграциялану интеллектуалдық
меншіктің құқын қорғау жүйесін дамытпайынша мүмкін емес. Қазақстанның дәл қазіргі
даму кезеңі үшін интеллектуалдық меншікті қорғау ең басты тапсырмалардың бірі.
Негізгі бөлім.
Электрондық сауда және ақпарат алмасудағы Ғаламтортің елеулі рөлі,
интеллектуалдық құқықты қорғау жүйесіне деген сенімділіктің артуын қажет етеді. Өйткені
ғаламтор желісі тек қана ақпарат тасымалдаушы құрал ғана емес, сонымен қатар ұлтаралық
қылмыстар жасау құралына да айналып үлгерді. Мұндай қылмыстар нақты жазалаусыз
қалып жатыр.
Цифрлық технологиялардың дамуы мен Ғаламтор желісінің ұдайы кеңейіп
826
бара жатқаны пайдаланушылар үшін жаңа мүмкіндіктер ашты. Ғаламтор желісінде
пираттық аудио және бейнеөнімдер де кеңінен таралып отыр. Біреудің осынау
шығармашылық ізденістен туған ақыл-ой еңбегін еш шімірікпестен заңсыз
пайдаланатындар көп. Көптеген мемлекеттерде авторлық құқықты бұзғаны үшін
азаматтық, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік көзделген, бірақ, соған қарамастан,
авторлардың мүліктік емес құқықтарын қорғайтын механизмдер әлі де жетілдіруді қажет
етеді. Осыған қатысты заң бар десек те авторлардың құқықтарын заңсыз пайдалану сияқты
құқықбұзушылықтар бәрібір орын алып жатады. Осы күні Ғаламтор арқылы өзгенің еңбегін
заңсыз пайдалану, біреудің идеясын өз атына меншіктеу белең алып кетті.Осыған
байланысты авторлық және сабақтас құқықтарды қорғауды қамтамасыз ету мақсатында
Ғаламтор желісінде туындыларды көшіруге және таратуға заңсыз рұқсат бергені және
таратқаны үшін де жауапкершілік алу міндеттеледі. ҚР Азаматтық кодексінің 125-
бабында:«Осы кодексте белгіленген реттер мен тәртіп бойынша азаматтық немесе заңды
тұлғаның шығармашылық интеллектуалдық қызметінің нәтижелеріне және оларға
теңестірілген заңды тұлғаны дараландыру құралдарына, жеке немесе заңды тұлғаның өзі
орындайтын жұмысының немесе қызмет өнімдеріне (фирмалық атау, тауар белгісі, қызмет
көрсету белгісі және т.б.) ерекше құқығы танылады», – деп көрсетілген. Сондықтан, бұған
қатысты заң дұрыс, барлық мәселе жан-жақты қамтылған, әңгіме біздің өзімізде. Бізге
заңды құрметтеу жағын жетілдіру керек[2]
.
Негізгі мәселелер мыналар:
Авторлық құқықтың бұзылуы ( контрафакция, лат. Contrafactio – жалған, жасанды
көшірме немесе мүліктік ретте «пиратство») ғылым, білім, әдебиет, өнер саласындағы,
мәселен фильмдер, фонограммалар, суреттер, компьютерлік бағдарламалар секілді сандық
форматтағы және өзге де өнімдерді авторларының келісімінсіз қолдану және
материалдарды қолдану бойынша келісімді бұзудың орын алуы. Қылмыстың іске асу тәсілі
ретінде заңсыз көшіру, материалдарды заңсыз тарату және плагиатты жатқызамыз.
Мұндай қылмыстардың көп тарауының себебіне экономикалық жағдайларды
қарастыруға болады. Интеллектуалдық өнімдердің иелері, монополисттері өзінің өнімдерін
қымбат бағалауы, тұтынушылардың материалдық жағдайларының жетіспеуі басты себеп
болып тұр. Мысалы, елімізде 2014 жылы 1100 авторлық құқықтың бұзуылу фактілеріне
байланысты заңсыз қолданыстан 315,5 мың контрафактты аудио және видео жазбалары
және лицензисы жоқ программалар алынған. Контрафактты өнім өндіретін 8 цех
анықталған және мұндай тауарлардың елімізге келетін 5 жолы әшкереленген.
Контрафактты продукция таратқан және рекламалағн 6 Ғаламтор-ресурс бойынша
қылмыстық істер жүргізілуде.
Тауардың официалдық құны сол тауар өндірілген мемлекетте норма болса, тауар
сатылатын өзге мемлекеттерде қымбат болуы мүмкін. Авторлық құқықтың сақталмауы
интелектуалдық өнім иелерінің тауарының таралуына шектеу қойған ретте де орын алады.
Бұл құқықбұзушылықтар қатарына:
Видеопираттық – Заңсыз түрде фильмдерді және телебағдарламаларды диск немесе
кассеталарға жазып Ғаламтор арқылы тарату. Пайдакүнемдік ниет арқылы (контрафактты
тауарды магазиндерде және өзге сауда орталықтарында сату) және ондай ниетсіз ( фильм
копияларын локалдық желілер арқылы, Ғаламтор арқылы, достарымен фильмдерді дискпен
алмастыру арқылы) іске асады. Мұндай коммерциялық өнімдер , нақты фильмнің прокатқа
шықпастан бұрын халыққа таратылуымен ерекшеленеді ( мысалы, сатылымда фильмнің
аяқталмаған күйінің болуы, фильм түсіруші группадан ұрлануы ). Лицензиялыққа
қарағанда сапасы төмен болуы да немесе мүлдем айырмашылығы жоқ болуы да мүмкін –
көшірудің тәсіліне және қосымша өңделуіне байланысты. Ғаламторте көшірмелердің
белгіленген атаулар (аббревиатуралар) тізімі бар.
Аудиопираттық – Музыканы заңсыз түрде көшіру және музыкалдық
композицияларды тарату. Бұған қоса музыкалық альбомдарды заңсыз түрде - аудиокассета
827
немесе компакт-дискке жазып сату. Аудиопиратствоға мұнымен қоса музыканы
Ғаламторте таратуды және пираттық радиостанцияларды жатқыза аламыз.
Ғаламторте музыкалық композициялардың алмасуы p2p-технологиясының дамуына
байланысты ғаламат қарқын алып отыр. Миллиондаған қатысушылары және террабайт
музыкалары бар әртүрлі пиринг желілері жұмыс істеуде.
Бағдарламалық жасақтама ( Программное обеспечение ) – заңсыз түрде программалық
тауарларды диск және компьютерлік желілермен тарату. Мұнымен қоса қорғаушы
программаларды жою (crack – бұзу, арнайы «патчтер» , дайын сериалық нөмірлер немесе
сол тауарға арналған генераторлар. Бұлар программадағы арнайы қорғаушы
программаның барлық шектеулерін жояды)[3].
Мұнымен қоса, програмисттердің хакерлік бұзуды жеңілдететін арнайы құралдары
болады – реттеуші, дизассемблер, РЕ редакторлары – ресурстардың редакторы,шешушісі.
Кейде программаның ашық қолданыста болуы өндірушілердің көңілінен шығады.
1998 жылы Билл Гейтс және 2007 жылы Джеф Райкс – Майкрософт компаниясынан – «
біздің программалердің ашық қолданыста болуы біз үшін жақсы, өйткені бұл
программалерге үйренген халық болашақта ол программа үшін төлей де бастауы ықтимал
» - деп жорамалдаған.
Мемлекеттік әкімшілік органдар негізінен программалерді ақырын заңдастыру
саясатын ұстануда – қолданылып отырған программаны қолданылу барысында заңдастыру
немесе лицензияландыру.
Компьютерлік видео-ойындар – Заңсыз түрде компьютерлік ойындарды тарату.
Мұның өзіндің ерекшелігі бар, өйткені, көбінесе ойындарды спецификалық түрде CD
немесе DVD қорабындағы кілтке (шифр) байлайды. Мұны бұзу үшін әртүрлі хакерлік
файлдерді немесе СD/DVD эмуляторларын пайдаланады.
Әдеби шығармалар – заңсыз түрде әдеби шығармаларды тарату СССР кезінде де кең
тараған еді және көбінесе «самиздат» деп аталған болатын. Адамдар әдеби шығармаларды
заңсыз түрде, авторлардың рұқсатынсыз тираждап таратқан болатын.Электрондық
библиотекалар пайда болған сәттен шығармалардың тек копиясы ғана таратылатын болды.
Бірақ көбінесе электрондық библиотекалар авторларға көмектесуге уәде берсе де, мұндай
шығармаларады Ғаламтортен мүлдем жою қиынға соғып тұр.
Ғаламторте авторлық құқықты қорғаудың 3 негізгі тәсілі тараған:
1.Хатпен талап-арыздарды сайт иесіне немесе хостинг-провайдеріне жеткізу
2.Соттық дау
3.Іздеу-сервистерімен бірлесе, Ғаламтор парақтарын іздеу нәтижелерінен жою.
ТМД мемлекеттерінде Ғаламторте авторлық құқықты қорғаудың практикасы
қалыптасқан, бірақ олардың ең қиыны мыналар болып тұр:
1.Кінәліні анықтау
2.Иесіне келтірілген зардаптың мөлшерін анықтау
Бірақ, АҚШ-та кең тараған «Іздеу-сервистерімен бірлесе,АҚШ заңнамасымен
анықталған (DMCA) құралдармен, Ғаламтор парақтарын іздеу нәтижелерінен жою тәсілі
мүлдем қолданылмайды[4].
DMCA бойынша (мысалға, Google алсақ) талап-арыз бере отырып,авторлық құқықтық
бұзушы сайт парақшаларын немесе бүкіл сайтты Ғаламтор парақтарын іздеу нәтижелерінен
жою.
Google-ге хат түрінде, барлық заң талаптарына сай талапта мыналар көрсетіледі:
1.Авторлық құқығы бұзылған туындылар
2.Авторлық құқық бұзылып отырған туындыға байланысты, Веб-сайттағы материал
3.Google авторлық құқықты бұзған сайт немесе парақшаға сілтейтін іздеу нәтижелері
4.Талап қоюшының есімі, байланыс ақпараттары
5.Талап қоюшының заң бұзушының парақшасын көруге куә болған құрылғылары
6.Талаптың адал түрде қойылуы
7.Талапта қолтаңбаның болуы
828
Шағым қаралғаннан кейін , барлық талаптарға сәйкес, Google сайтағы материалды
немесе парақшаны қарау мүмкіндігін жояды, сайт иесіне дереу хабарлайды. Сайт
парақшасын қару мүмкіндігі жойылғаннан кейін Google сайт авторлық құқықтық бұзған
себепті жұмысын тоқтатты деген жазуды көрсетіп тұрады.Осындай шараларды қолдана
отырып Ғаламтор желісіндегі құқықбұзушылықты жоюға болады[5].
Достарыңызбен бөлісу: |