Атвуд машинасы

1. 
   Роликке екі жүкті іліңіз. Жүйенің тепе-теңдікте болатындығына көз жеткізіңіз. Секундомерді қосыңыз.
   
2. 
   Сол жақтағы жүкті жалпақ жақтауға түсіріңіз және электромагниттік тоқтатқыш 2 түймесін басыңыз.
   
3. 
   Сызғыштың көмегімен оң жүктің төменгі шетінен жалпақ жақтауға дейінгі аралықты S өлшеңіз. Алынған мәнді 1 кестеге енгізіңіз.
   

4. 
   Роликтің ұстағышында үйкеліс бар болғандықтан, алдымен оң жақтағы жүкке бірден екі қосымша жүкті орнатыңыз.
   
5. 
   Секундомердегі «ПУСК» түймесін басыңыз, жүктің жалпақ жақтауға дейінгі түсу уақытын өлшеңіз. Нәтижені 1 кестеге жазыңыз. Өлшеуді 3-4 рет қайталаңыз.
   
6. 
   Өлшеулерді, қосымша жүктер саны – m₂, m₃, m₄ үшін қайталаңыз (1 кестені қараңыз) .
   
7. 
   Уақыттың орташа мәнін есептеңіз:
   

8. Жүйе үдеуін кестедегі әрбір баған үшін есептеңіз:

a=2S/t². (20)

10. 
    (15) формуланы пайдаланып, еркін түсу үдеуін анықтаңыз:
    

11. (16) формула бойынша ролик түйінінің үйкеліс моментін анықтаңыз:

12. Абсолют қателікті келесі формула арқылы есептеңіз:

15. Қорытынды жасаңыз.

4 суретте a=a(m) тәуелділік графигінің мысалы және оның ЕКӘ жуықтауы келтірілген. Алынған мәндер k= 28.075 және b= -0.034.

1. 
   Роликке екі жүкті іліңіз. Оң және сол жүктерге төрт қосымша жүктен орналастырыңыз. Жүйенің тепе-теңдікте болатындығына көз жеткізіңіз. Секундомерді қосыңыз.
   
2. 
   Сол жақтағы жүкті жалпақ жақтауға түсіріңіз және электромагниттік тоқтатқыш (2) түймесін басыңыз.
   
3. 
   Сызғыштың көмегімен оң жүктің төменгі шетінен жалпақ жақтауға дейінгі аралықты S өлшеңіз. Алынған мәнді 2 кестеге енгізіңіз.
   

4. 
   Бір қосымша жүкті сол жүктен оң жүкке ауыстырыңыз.
   
5. 
   Секундомердегі «ПУСК» түймесін басыңыз, жүктің жалпақ жақтауға дейінгі түсу уақытын өлшеңіз. Нәтижені 2 кестеге жазыңыз. Өлшеуді 3-4 рет қайталаңыз.
   
6. 
   Өлшеулерді, сол жүктен оң жүкке екінші, үшінші және төртінші қосымша жүктерді ауыстырып қайталаңыз.
   
7. 
   Жүйе үдеуін a , оң және сол ілгіштерге әсер ететін күштердің айырымын f және жүйеге әсер ететін күшті F есептеңіз (2 кесте). Есептеу кезінде барлық шамалардың мәндерін ХБ жүйесіне келтіруді ұмытпаңыз.
   
8. 
   F=F(a) графигін тұрғызыңыз. Оның түзу сызық екендігіне көз жеткізіңіз.
   
9. 
   Қорытынды жасаңыз: Ньютонның екінші заңы орындалады.
   

5 суретте F=F(a) тәуелділік графигінің мысалы көрсетілген. Алынған мәндер кг. Берілген жүйенің келтірілген нақты массасы (18 формуланы қараңыз) 0,364 кг-ға тең. Демек, Ньютонның екінші заңында пропорционалдық коэффициент болып табылатын, эксперименттік түрде анықталған жүйенің келтірілген массасының салыстырмалы қателігі 3% -дан кем құрайды.

5. БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ

1. 
   Орташа жылдамдық және орташа үдеу, лездік жылдамдық және лездік үдеу векторларына анықтама беріңіз.
   

1. Савельев И.В. Курс общей физики: Учебн. пособие для втузов: В 5 кн.: Кн.1: Механика. Молекулярная физика. М.: Астрель, 2005. – 312 с.