Ау ректоры Т. И. Есполовтың редакциясымен Алматы: «Service Press» жшс, 2015. 288 бет. қазақша орысша ағылшынша. Ббк 74. 58 Қ 17

122
Тарих | История | History

123
Тарих | История | History

124
M
 
ilitary  Department  of  Kazakh 
Institute 
of 
Agriculture 
was 
established  in  1946.  Until  1961  the 
Department  prepared  commanders 
of motorized rifle platoons. From its 
foundation,  the  Department  has  graduated  over  50  000 
reserve officers.
Since 2006 students are trained at Military Department 
in the framework of the Officer’s Reserve Corps Program in 
4 military specialties: 
•  “Tactical  employment  of  motorized  rifle  divisions, 
combat  units  and  forces  on  military  vehicles”  (ВУС-
021001); 
•  «Employment of automobile divisions, combined-arms 
units and forces» (ВУС-261001); 
•  “Food supply organization” (ВУС-250300);
•  “Veterinary-sanitation expertise (ВУС-991700)”. 
As  a  result  of  complex  inspection  conducted  by  
Ministry  of  Defense  of  the  RK,  Military  Department 
of  KazNAU  was  recognized  as  one  of  the  best  military 
departments  in  higher  educational  institutions  of 
Kazakhstan. 
Many  graduates  of  the  Department  serve  in  armed 
forces,  law-enforcement  and  custom  authorities,  
Republican  Guard,  National  Security  Committee  of  the 
Republic.
  We  proudly  proclaim  that  the  University  students 
participated  in  the  republican  military-patriotic  training 
in  June  2015  in  Spassk,  Karaganda  oblast  and  ranked  
№4  in  military  combative  sports  and  were  awarded 
certificates  of  the  Ministry  of  Defense  “Will  to  
Victory”.
Білім | Образование | Education

125
Тарих | История | History

126
Тарих | История | History

127
ғылыМ | науКа 
sCieNCe
Ғылым дегеніміз – ұйымдастырылған білім. Г. Спенсер | Наука – это организованное знание. Г. Спенсер
Science – is the organized knowledge. G. Spencer 
Ғ
ылыми  зерттеулер  жеке  құндылық  бо-
луымен  қатар,  білім  беру  қызметінің, 
университетті  дамытудың  жүйе  құраушы 
негізі,  элиталық  деңгейдегі  біліктілігі 
жоғары  мамандар  дайындау  үдерісінің 
міндетті құрамдас бөлігі болып табылады. 
Университеттегі  профессор-оқытушылар  құрамы 
мен қызметкерлерінің ғылыми қызметін дамытудағы 
негізгі бағыт – агроөнеркәсіптік кешен салаларының 
индустриалды-инновациялық 
дамуының 
негізін 
құрайтын  егіншілік  және  өсімдік  шаруашылығы, 
өсімдіктерді қорғау және карантин, су, орман, балық 
шаруашылықтары,  мал  шаруашылығы,  ветеринария, 
механикаландыру,  ауылшаруашылығы  өнімдерін 
қайта өңдеу және сақтау, жаңғыртылатын энергетика, 
агроөнеркәсіптік кешен экономикасы салаларындағы 
басым,  ерекше  қажетті,  бәсекеге  қабілетті  ғылыми-
техникалық өнімдер дайындау. 
Университеттегі  бюджеттік  бағдарламалар,  тап-
сырыс берушінің ғылыми қызметтерін орындау және 
бастамалық  зерттеулер  тақырыптарын  біріктірген 
ғылыми-зерттеу  және  тәжірибелік-конструкторлық 
дайындамалар  «Агроөнеркәсіптік  кешенді  дамытуға 
әсер  ететін  және  ресурстық  әлеуеттің  бәсекеге 
қабілеттілігін,  ұтымды  пайдаланылуын  және  азық-
түліктік қауіпсіздікті қамтамасыз ететін жаңа техно-
логиялар, шаруашылық жүргізу әдістері мен түрлерін 
әзірлеу»  Ғылыми-техникалық  бағдарламасы  аясында 
жүргізіледі. 
Университеттің  ғылыми  қызметі  іргелі  және 
қолданбалы  зерттеулері  аясында  ғылым  дамуының 
мына  басымдықтары  бойынша  ғылыми-зерттеу 
жұмыстарын (ҒЗЖ) орындауға бағытталған:
•   табиғи  ресурстарды  тиімді  пайдалану,  шикізат 
пен өнімді қайта өңдеу;
•  энергетика және машина жасау;
•  ақпараттық  және  телекоммуникациялық  техно-
логиялар; 
•  өмір туралы ғылым; 
•  елдің зияткерлік әлеуеті.

128
Университетте  академик  Т.И.  Есполов,  Р.Е.  Еле- 
шев, С.Б. Байзақов, Н.П. Иванов, А.Г. Рау, Т.С. Садықұ-
лов,  Т.С.  Сайдулдин,  С.А.  Кешуов,  Г.С.  Шабдарбае-
ва,  Ж.Ж.  Сүлейменов  және  тағы  басқа  ғалымдардың 
басшылығымен  аграрлық  сала  экономистерінің, 
агрономдардың,  ветеринарлардың,  мал  маманда-
рының,  орман  мамандарының,  инженерлердің  
ғылыми  мектептері  құрылған.  Аталған  ғылыми  
мектептер базасында студенттер, магистранттар мен 
докторанттар білім алады.
Университеттің  ғылыми-техникалық  бағдарла-
малары  «Қазақстан  стратегиясы  –  2050»;  2013–2020 
жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасында 
агроөнеркәсіптік  кешенді  дамыту  бағдарламасы 
(«Агробизнес-2020»);  2015–2019  жылдарға  арналған 
Қазақстан 
Республикасының 
индустриалды-
инновациялық  мемлекеттік  даму  бағдарламасы 
міндеттерін  орындауға,  сонымен  бірге  EXPO-2017 
көрмесіне дайындалуға бағдарланған. 
2011–2014  жж.  жүргізілген  зерттеу  нәтижелері 
бойынша 55 инновациялық патент алынды, жаңа агро 
және  биотехнологиялар,  мал  шаруашылығы  және 
ветеринария,  биологиялық  және  тағам  қауіпсіздігі, 
энергияның 
баламалы 
көздері, 
биоресурстар-
ды  тиімді  пайдалану,  агроинженерия  салаларына 
енгізу үшін 80-нен аса инновациялық дайындамалар  
ұсынылды.
Ветеринарлық 
ғылымдар 
саласында 
«Ауылшаруашылық  малдарының  төлдерін  сақтауды 
және  биологиялық  сапалар  бойынша  толыққанды 
мал  өнімдерін  алуды  қамтамасыз  ету  үшін  жаңа 
пробиотикалық  препараттар  әзірлеу»  жобасы  бойын-
ша жүргізілген ғылыми-зерттеу нәтижелері негізінде 
ауылшаруашылық  малдары  төлдерінің  асқазан-ішек 
ауруларының  алдын  алуға  арналған  «Антакон»  пре-
параты  жасалды.  Препаратты  пайдалану  бұзау,  қозы 
және  торайлардың  асқазан-ішек  жолдарының  ауру-
ын  айтарлықтай  басады,  ағзаның  жалпы  жағдайын 
жақсартып,  түлік  басының  сақталуын  қамтамасыз 
етеді. «Ауылшаруашылығы малдарының қауіпті ауру-
лары  және  сыртқы  ортадағы  олардың  қоздырғышта-
рын  залалсыздандыру  құралдары  бойынша  мони-
торинг  жасаудың  тиімді  әдіс-тәсілдерін  әзірлеу» 
ғылыми-зерттеу 
нәтижелері 
бойынша 
көлемі 
шағын, жылжымалы бүріккіш – көбік түзгіш және бу  
генераторы  –  24  әзірленіп,  өндіріске  енгізілді.  Бұл 
жабдық  шошқа  өсіретін  қора-жайларды  көбікпен 
профилактикалық залалсыздандыру үшін пайдаланы-
лады. 
ҚР  индустриалды-инновациялық  дамытудың 
2015–2017  жылдарға  арналған  мемлекеттік  даму 
бағдарламасы  бойынша  мамандар  дайындау  үшін 
Қазақ  ұлттық  аграрлық  университетінің  2015  жылы 
орындалатын  жұмыс  жоспарында  3  жаңа  зертхана 
салу қарастырылған: 
•   тамақ өнімдерінің микробиологиялық қауіпсіздік 
зертханасы;
•   тамақ  өнімдерінің  технологиясы,  сапасы  және 
қауіпсіздігі зертханасы;
Университеттегі 
профессор-оқыту-
шылар  құрамы  мен  қызметкерлерінің 
ғылыми  қызметін  дамытудағы  негізгі 
бағыт  –  агроөнеркәсіптік  кешен  са-
лаларының  индустриалды-инновациялық 
дамуының  негізін  құрайтын  егіншілік 
және  өсімдік  шаруашылығы,  өсімдіктерді 
қорғау  және  карантин,  су,  орман,  балық 
шаруашылықтары,  мал  шаруашылығы, 
ветеринария,  механикаландыру,  ауылша-
руашылығы  өнімдерін  қайта  өңдеу  және 
сақтау, жаңғыртылатын энергетика, АӨК 
экономикасы  салаларындағы  басым,  ерек-
ше  қажетті,  бәсекеге  қабілетті  ғылыми-
техникалық өнімдер дайындау. 
Ғылым | Наука | Science

130
Ғылым | Наука | Science
•   топырақ  және  өсімдік  талдауларының  физика-
химиялық әдістері зертханасы. 
Университеттің  профессор-оқытушылар  құрамы 
ҚР  БҒМ  Білім  және  ғылым  саласындағы  бақылау 
комитетінің  тізіміне  енетін  беделді  ғылыми  журнал-
дар  мен  басылымдарға,  ғылыми  еңбек  жинақтарына, 
отандық  және  шетелдік  журналдарға  мақалаларын 
жариялап  отырады.  Мұндай  жарияланымдардың 
саны  мен  сапасы  жыл  сайын  өсуде.  2014  жылы 
әртүрлі  журналдарға  384  ғылыми  мақала  жа-
рияланды,  оның  ішінде  27-сі  Томсон  Рейтер  және 
Scopus  (Elsevier)  компанияларының  дерек-қорына  
енді. 
1999  жылдан  бастап  университетте  «Ізденістер, 
нәтижелер.  Исследования,  результаты»  ғылыми  жур-
налы тоқсан сайын жарық көреді. Соңғы төрт жылда 
журналда 1572 мақала жарияланды, оның ішінде 895-і 
мемлекеттік тілде, 18-і ағылшын тілінде. 
Университет  республикадағы  агроөнеркәсіптік 
кешенді  дамытудың  өзекті  және  басым  мәселелері 
бойынша  еліміздің  жетекші  ғылыми  және  білім 
беру  орталықтарының,  сондай-ақ  алыс  және  жақын 
шетелдік  ғалымдардың  қатысуымен  халықаралық 
және  республикалық  ғылыми-практикалық  конфе-
ренцияларды жиі өткізіп тұрады. 
Соңғы  төрт  жылда  Қазақстан  Республика-
сы  Парламент  Мәжілісі  депутаттарының,  ҚР  БҒМ, 
ҚР  АШМ  министрлері  мен  вице-министрлерінің, 
Өңірлік  даму  министрлігінің,  облыс  әкімдерінің, 
Ұлттық  Кәсіпкерлер  палатасы,  Қазақстан  фермер-
лер  одағы,  «ҚР  БҒМ  Ғылым  комитеті»  мемлекеттік 
мекемесі  өкілдерінің,  Алматы  қаласы  мәслихат 
депутаттарының,  сондай-ақ  Германия,  Франция,  Ни-
дерланды,  АҚШ,  Финляндия,  Ресей,  Қытай,  Украи-
на, Белоруссия және т.б. ғалымдарының қатысуымен 
50  конференция,  дөңгелек  үстел,  ғылыми  семинар  
өткізілді. 
Университеттегі 
студенттердің 
ғылыми-
зерттеу 
жұмыстарын 
ұйымдастыру 
ғылыми 
және 
ғылыми-техникалық 
шығармашылық 
үйірмелер  арқылы  жүзеге  асырылады,  олардың 
жұмысына  студенттер  қатысады.  Университетте 
барлығы  70  ғылыми  студенттік  үйірме  бар,  мұнда 
шығармашылық  белсенді  жастардың  1500-ге  жуығы  
біріккен.
Соңғы  3  жылда  жаратылыстану,  техника, 
әлеуметтік-гуманитарлық  және  экономика  ғылым-
дары 
бойынша 
студенттердің 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстарының  республикалық  байқауында  ҚазҰАУ 
студенттерінің  дайындаған  ғылыми  жұмыстары  ҚР 
Білім және ғылым министрлігінің I, II және III деңгейлі 
дипломдарымен  марапатталды  (барлығы  –  126  ди-
плом), анағұрлым озық әлеуметтік-маңызды ғылыми-
техникалық  дайындамалар  республикалық  ғылыми-
техникалық көрмелерге ұсынылды.
Университет  құрамында  6  ғылыми-зерттеу  ин-
ституты  (агроинновация  және  экология  ҒЗИ,  анима-
логия  проблемалары  ҒЗИ,  агроинженерия  проблема-
лары  және  жаңа  технологиялар  ҒЗИ,  агробизнестің 
консалтингтік ҒЗИ, орман ғылыми инновациялық ин-
ституты, су проблемалары және жерді мелиорациялау 
ҒЗИ).
Н
аучные  исследования  помимо  само-
стоятельной  ценности  являются  и 
системообразующей  основой  обра-
зовательной  деятельности,  развития 
университета, обязательной составля-
ющей  процесса  подготовки  высококвалифицирован-
ных специалистов элитного уровня.
Основными  направлениями  развития  научной 
деятельности  ППС  и  сотрудников  университета  яв-
ляются:  разработка  приоритетной,  прорывной,  кон-
курентоспособной  научно-технической  продукции 
в  области  земледелия  и  растениеводства,  защиты  и 
карантина  растений,  водного,  лесного,  рыбного  хо-
зяйств,  животноводства,  ветеринарии,  механизации, 
переработки и хранения сельхозпродукции, возобнов-

131
Ғылым | Наука | Science
ляемая  энергетика,  экономика  АПК,  составляющие 
основу  индустриально-инновационного  развития  от-
раслей агропромышленного комплекса. 
Научно-исследовательские 
и 
опытно-конст-
рукторские 
разработки 
университета 
прово-
дятся  в  рамках  Научно-технической  програм-
мы  «Разработать  новые  технологии,  методы  и 
формы  хозяйствования,  способствующие  развитию 
агропромышленного  комплекса  и  обеспечивающие 
конкурентоспособность,  рациональное  использова-
ние  ресурсного  потенциала  и  продовольственную  
безопасность»,  объединившие  тематики  по  бюджет-
ным  программам,  выполнение  научных  услуг  заказ-
чика и инициативные исследования.
Научная  деятельность  университета  направле-
на  на  выполнение  научно-исследовательских  работ 
(НИР)  в  рамках  фундаментальных  и  прикладных  ис-
следований  по  следующим  приоритетам  развития  
науки:
•  рациональное  использование  природных  ресур-
сов, переработка сырья и продукции;
•  энергетика и машиностроение;
•  информационные  и  телекоммуникационные  тех-
нологии; 
•  наука о жизни; 
•  интеллектуальный потенциал страны.
Созданы  научные  школы  экономистов-аграриев, 
агрономов,  ветеринаров,  животноводов,  лесоводов, 
инженеров  под  руководством  академиков  Т.И.  Еспо-
лова,  Р.Е.  Елешева,  С.Б.  Байзакова,  Н.П.  Иванова,  
А.Г. Рау, Т.С. Садыкулова, Т.С. Сайдулдина, С.А. Кешуо-
ва, Г.С. Шабдарбаевой, Ж.Ж. Сулейменова и других. На 
базе названных научных школ проходят обучение сту-
денты, магистранты и докторанты.
Научно-технические  программы  университе-
та  ориентированы  на  выполнение  задач:  «Стратегия 
Казахстан-2050»;  Программа  развития  агропромыш-
ленного  комплекса  в  Республике  Казахстан  на  2013–
2020 годы («Агробизнес-2020»); Государственная про-
грамма  индустриально-инновационного  развития 
Республики Казахстан на 2015–2019 годы, а также на 
подготовку к EXPO-2017.
По  результатам  проведенных  исследований  в 
2011–2014 гг., получено 55 инновационных патентов, 
предложено  для  внедрения  более  80  завершенных 
инновационных  разработок  в  области  новых  агро-  и 
биотехнологий, животноводства и ветеринарии, био-
логической и пищевой безопасности, альтернативных 
источников  энергии,  рационального  использования 
биоресурсов, агроинженерии.
В  области  ветеринарных  наук  по  результатам 
НИР  по  проекту  «Разработка  новых  пробиотических 
препаратов  для  обеспечения  сохранности  молодняка  
сельскохозяйственных  животных  и  получения  пол-
ноценного  по  биологическим  качествам  продуктов 
животноводства»  для  профилактики  желудочно-
кишечных болезней молодняка сельскохозяйственных 
животных создан препарат «Антакон». Использование 
препарата  значительно  снижает  заболеваемость  по 
Основным  направлением  развития 
научной 
деятельности 
профессорско-
преподавательского  состава  и  сотрудни-
ков  университета  является  разработка 
приоритетной,  прорывной,  конкуренто-
способной  научно-технической  продукции 
в  области  земледелия  и  растениеводства, 
защиты  и  карантина  растений,  водного, 
лесного,  рыбного  хозяйств,  животновод-
ства,  ветеринарии,  механизации,  перера-
ботки  и  хранения  сельхозпродукции,  воз-
обновляемая  энергетика,  экономики  АПК, 
составляющие  основу  индустриально-
инновационного  развития  отраслей  агро-
промышленного комплекса. 

132
Тарих | История | History

133
Тарих | История | History

135
желудочно-кишечным  болезням  телят,  ягнят  и  поро-
сят, улучшает общее состояние организма, повышает 
сохранность  молодняка.  По  результатам  НИР  «Разра-
ботка эффективных приемов и методов мониторинга 
по  опасным  болезням  сельскохозяйственных  живот-
ных  и  средств  обеззараживания  их  возбудителей  во 
внешней среде» разработан и внедрен в производство 
передвижной  малогабаритный  распылитель  –  пеноо-
бразователь и пеногенератор 24. Это оборудование ис-
пользуется  для  профилактической  пенной  дезинфек-
ции свиноводческих помещений.
Для подготовки кадров по ГПИИР-2 на 2015–2017 
годы  в  плане  выполняемых  работ  Казахского  нацио-
нального  аграрного  университета  на  2015  год  преду-
смотрено создание 3 новых лабораторий:
•  лаборатория  микробиологической  безопасности 
пищевых продуктов;
•  лаборатория технологии, качества и безопасности 
пищевых продуктов;
•  лаборатория физико-химических методов анализа 
почв и растений. 
Профессора  и  преподаватели  университета  пу-
бликуют  научные  статьи  в  ведущих  рецензируемых 
научных журналах и изданиях, входящих в перечень 
Комитета  по  контролю  в  сфере  образования  и  науки 
МОН РК, в сборниках научных трудов, отечественных 
и зарубежных журналах. При этом количество и каче-
ство таких публикаций ежегодно растет. В 2014 году в 
различных изданиях были опубликованы 384 научные 
статьи, из которых 27 вошли в базу данных компании 
Томсон-Рейтер и Scopus (Elsevier). 
С  1999  года  в  университете  издается  ежеквар-
тальный научный журнал «Ізденістер, нәтижелер. Ис-
следования, результаты». За последние четыре года в 
журнале опубликовано 1572 статьи, из них 895 – на го-
сударственном и 18 – на английском языках. 
Университетом  регулярно  проводятся  междуна-
родные и республиканские научно-практические кон-
ференции  по  актуальным  и  приоритетным  вопросам 
развития  АПК  республики  с  участием  ученых  из  ве-
дущих научных и образовательных центров страны, а 
также ближнего и дальнего зарубежья. 
За  последние  четыре  года  было  проведено  50 
конференций,  круглых  столов,  научных  семинаров  с  
участием депутатов Мажилиса Парламента Республи-
ки Казахстан, Министров и вице-министров МОН РК, 
МСХ РК, Министерства регионального развития, аки-
мов  областей,  представителей  Национальной  палаты 
предпринимателей,  Союза  фермеров  Казахстана,  ГУ 
«Комитет науки МОН РК», депутатов маслихата г. Ал-
маты, а также ученых из Германии, Франции, Голлан-
дии, США, Финляндии, России, Китая, Украины, Бело-
руссии и т.д. 
Организация  НИРС  в  университете  осуществля-
ется  через  научные  студенческие  кружки  и  кружки 
научно-технического  творчества  молодежи,  в  кото-
рые  вовлечены  студенты,  начиная  с  первых  курсов 
обучения.  Всего  в  университете  функционируют  70 
научных  студенческих  кружков,  которые  объединя-
ют  около  1500  человек  из  числа  творчески  активной  
молодежи.
За последние 3 года на Республиканском конкур-
се  НИРС  по  естественным,  техническим,  социально-
гуманитарным и экономическим наукам работы сту-
дентов КазНАУ были удостоены 126 дипломами I, II и 
III степени МОН РК, демонстрировались на республи-
канских научно-технических выставках, как наиболее 
Ғылым | Наука | Science

136
передовые  социально-значимые  научно-технические 
разработки.
В  структуре  университета  функционируют  
6 научно-исследовательских институтов: НИИ «Агро-
инновации и экологии», НИИ «Проблем анималогии», 
НИИ «Агроинженерных проблем и новых технологий», 
НИ  «Консалтинговый  институт  агробизнеса»,  Лесной 
научно-инновационный  институт  и  НИИ  «Водных 
проблем и мелиорации земель»).
S
cientific  studies,  in  addition  to  the  intrinsic 
value  and  the  basis  for  a  system-educational 
activities  of  the  university,  are  a  compulsory 
part  of  training  highly  qualified  specialists  of 
high level.
The  main  direction  of  scientific  activity  of  teachers  and 
staff  of  the  University  is  to  develop  a  prior,  forward-
thinking,  competitive  scientific  and  technical  products 
in  the  field  of  agriculture  and  crop  production,  plant 
protection and quarantine, water, forest, fish enterprises, 
animal  husbandry,  veterinary  medicine,  mechanization, 
processing and storage of agricultural products, renewable 
energy,  agricultural  business  economy,  forming  the  basis 
of industrial-innovative development of industries of agro-
industrial complex.
Scientific  –  research  and  development  activities 
at  the  university,  are  carried  out  in  the  framework  of 
Scientific  and  Technical  Program  “Development  of 
new  technologies,  methods  and  forms  of  management, 
contributing to the development of agriculture and ensuring 
competitiveness, sustainable use of the resource potential 
and food security”, uniting the topics of budget programs, 
performance of scientific services and proactive customer  
research.
The  scientific  activity  of  the  University  is  aimed  at 
carrying  out  scientific  research  (R&D)  in  the  framework 
of  basic  and  applied  research  in  the  following  priority 
development of science:
•  Rational  use  of  natural  resources,  processing  of  raw 
materials and products;
•  Energy and engineering;
•  Information and communication technologies;
•  Life Sciences;
•  Intellectual potential of the country.
The  scientific  schools  of  economists,  farmers,  agro-
nomists,  veterinarians,  breeders,  foresters,  engineers  are 
formed under the leadership of T.I. Espolov, R.E. Eleshev, 
S.B.  Baizakov,  N.P.  Ivanov,  A.G.  Rau,  T.S.  Sadykulov, 
T.S.  Sayduldin,  S.A.  Keshuov,  G.S.  Shabdarbayev,  
J.J. Suleimenov and others. On the basis of these scientific 
schools students and postgraduates are trained.
Scientific and technical programs of the university are 
focused on the tasks of “Strategy Kazakhstan-2050”; The 
program of development of agriculture in the Republic of 
Kazakhstan  for  2013–2020  (“Agribusiness-2020”);  State 
program for accelerated industrial-innovative development 
of  Kazakhstan  for  2010–2014,  as  well  as  focus  on  the 
preparation of the exhibition in the EXPO-2017.
55 patents of innovation, proposed for implementation 
were received, more than 80 innovations were completed in 
the field of new agro-biotechnology, animal husbandry and 

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: